VOV4.Êđê – Kna\m nga\ yang kwưh akâo mâo klei  suaih pral bi hdjul asei mlei kha\ng mko\ mjing hla\m klei hd^p mơ\ng mnuih djuê ana Mnông ti kr^ng Dap kngư. Kna\m nga\ yang anei k`a\m nga\ kơ mnuih ara\ng nga\ yang anei mâo klei ênang h’^t hla\m ai tiê klei m^n, kja\p h^n ai tiê klei m^n hla\m klei nga\ brua\, [uh mâo nanao klei  răng mgang kia\ kriê hla\m dja\p boh klei mâo. Anei lo\ dưi dla\ng jing wưng hua\ [ơ\ng m’ak kơ mnuih mrâo kgu\ rua\ dua\m, lo\ w^t suaih pral leh.

Klei nga\ yang bi bi hdjul asei mlei kwưh akâo klei suaih pral mơ\ng mnuih [uôn sang djuê ana Mnông kno\ng mko\ mjing hla\m go\ sang ga\p djuê pô đuic\, leh ana\n c\ia\ng nga\ hla\m tlam mma\t. Phu\n tal êlâo, pô sang bi iêo pô nga\ yang hriê riu yang hing ang êdi mơ\ng [uôn hriê. Mnơ\ng pioh nga\ yang mâo 2 c\eh kpiê, sa drei u\n, sa drei mnu\, sa giêt êa, sa c\hiên êsei. Sa c\hiên braih leh ana\n sa [e\ dia\n. Aduôn U Wit ti [uôn Ba Sươk, sa êa Huar, kdriêk {uôn Đon, c\ar Daklak lac\ kơ brua\ nga\ yang kwưh akâo klei suaih pral bi hdjul asei mlei mơ\ng go\ sang snei:

“  Tơ pô dju djua\m rua\ duam sui, leh kgu\ êngoh rua\ sna\n ara\ng bi nga\ yang điêt mơh, c\uh he\ sa drei u\n điêt, sa drei mnu\ a\t dưi mơh. Nga\ sna\n jing pô [uh h’^t ai tiê h^n, lo\ w^t nga\ brua\ si aguah tlam nao djuh êa nga\ brua\ ktang h^n, dưi tlaih mơ\ng du\m klei amâo mâo ja\k kơ pô”.

Klei nga yang kwưh akâo klei suaih pral bi hdjul asei mlei mơ\ng mnuih [uôn sang Mnông mâo dua kdrêc\:, sa kdrêc\ hluê nga\ ti kjhiêk tac\ sang leh ana\n sa kdrêc\ nga\ hla\m sang. S^t nga\ yang ti kjhiêk tac\ sang, mb^t ho\ng sa c\eh kpiê điêt leh ana\n c\^m u\n c\uh nga\ yang ana\n, pô sang lo\ dơ\ng mpra\p du\m mnơ\ng bi hmô mdah kơ nga\n dra\p mơ\ng go\ sang ba myơr kơ aê aduôn atâo atiêt. Ana\n jing rup êman, êmô, kbao… nga\ mkra mơ\ng ana mtei leh ana\n hla mtei. C|ing nga\ mkra ho\ng boh giêt krô; bi c\eh kpiê bi hmô nga\ ho\ng atôk boh mnu\.....

S^t nga\ yang ti kjhiêk tac\ sang sna\n mâo pô sang leh ana\n pô  nga\ yang hluê nga\. Du\m mnuih mka\n, bohnik pô ara\ng nga\ yang kwưh akâo klei suaih pral bi hjdul asei mlei bi dôk hla\m sang s’a\i. Pô nga\ yang sra\ng kwưh akâo snei: ara\ anei go\ sang mpra\p leh mnơ\ng bi hrô pioh kơ mnguh mnga\t dja\ ba, mơng ara\ anei đa\m lo\ hriê bi ru\ng ôh go\ sang. Leh kơ ana\n, du\m mnơ\ng yua nga\ yang tio tac\ sang sraưng amao dưi ba hla\m sang ôh. Bơ\ Mplưi, ti sa\ Êa Huar, kdriêk {uôn Đon, c\ar Daklak brei thâo klei tu\ yuôm mơ\ng brua\ nga\ yang ti êngao tac\ sang snei:

 “ Klei nga\ yang anei k`a\m kwưh akâo ho\ng phung yang adiê, bohnik mnguh mnga\t mnuih leh djiê brei kơ mnuih mrâo kgu\ êngoh dua\m amâodah mnuih amâo mâo h’^t ai tiê ho\ng ya be\ klei mâo klei suaih pral, hua\ [ơ\ng ja\k đo\k, c\ang hmang kơ  pô ara\ng nga\ yang ana\n amâo lo\ mâo klei nga\ bi ru\ng êma\n ôh.”

Leh nga\ yang ti êngao tac\ sang, pô sang leh ana\n pô nga\ yang sra\ng nao mu\t nga\ hla\m sang le\. Ti anei, mnuih ara\ng nga\ yang kwưh akâo klei suaih pral bi hdjul asei mlei hla\k dôk guôn leh ti c\eh kpiê. Djiêu c\eh kpiê dưm sa drei mu\ leh ana\n prôc\ tiê mnu\ leh tu\k ksa\, sa c\hiên braih, sa [e\ dia\n, sa c\hiên êsei, sa c\hiên êrah u\n, sa boh kông hliê leh ana\n [ia\ hmlei. Pô nga\ yang dôk tla\ ana\p ho\ng pô ara\ng nga\ yang leh ana\n mphu\n nga\ yang snei:

 “ Hruê anei pô sang hmei ga\ yang c\ia\ng kơ mâo nanao klei suaih pral, h’^t ênang ai tiê, mơ\ng anei kơ ana\p sra\ng hua\ [ơ\ng  ja\k đo\k k[ông, p^t đih h’^t mđao, amâo lo\ mâo klei duah bi m^n hnei dih ôh, nga\ brua\ hma pưk ktang  kja\p si êlâo, c\ang hmang kơ yang đru răng mgang brei bi suaih pral, ênang h’^t.”

Leh nga\ yang kwưh akâo, pô nga\ yang ma\ [ia\ hmlei kđip ti sa boh kông hliê đrut hla\m êrah u\n, m’ia ti đah mda mnuih ara\ng nga\ yang, jing c\ia\ng kơ mnuih anei mâo klei suaih pral ênang h’^t. leh kơ ana\n pô nga\ yang bi buh kông kơ kngan mnuih ara\ng nga\ yang. Lo\ dơ\ng pô nga\ yang sra\ng jing pô tal êlao dja\ ti đ^ng kpiê leh kơ ana\n truh pô sang leh ana\n mnuih hla\m go\ sang mna\m.  Êjai  dôk bi mna\m kpiê sna\n pô nga\ yang ba c\hiên êrah mtlai mb^t ho\ng kpiê nao nga\ yang kơ yang kpur pui, c\ia\ng kơ yang dôk kriê nanao pui, kriê nanao ai êwa h’uh mđao hla\m go\ sang. leh rue# brua\ nga\ yang, jih jang bi mna\m hua\, blu\ tlao m’ak m`ai yơh.

Êlâo adih, hla\m êpul êya mnuih [uôn sang Mnông, s^t mnuih [uôn sang rua\ dua\m sna\n kha\ng iêo [uê mjâo hriê k[uc\ hrôc\ nga\ yang adiê, s^t leh hlao klei rua\ dua\m, sna\n bi nga\ yang kwưh akâo klei suaih pral bi hdjul asei mlei. Ara\ anei, brua\ mdrao mgu\n mâo leh hla\m dja\p [uôn sang. Mnuih [uôn sang s^t rua\ dua\m bi nao ksiêm mka\ dla\ng mdrao klei rua\ ti du\m sang êa drao. Klei bhia\n nga\ yang kwưh akâo klei suaih pral bi hdjul asei mlei mơ\ng mnuih [uôn sang Mnông kyua ana\n mơh [ia\ sna\n mnuih dôk hluê nga\. Sna\n [ia\dah, tui hluê ho\ng klei hd^p go\ sang dưi mko\ mjing klei nga\ yang, mse\ si sa hdra\ mdrao klei m^n ana\n, c\ia\ng kơ dja\p mnuih thâo bi răng kriê klei suaih pral mơ\ng pô, mâo ai tiê g^r ktưn đ^ hla\m brua\ duh [ơ\ng.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          H’Nga pô ]ih hlo\ng răk