VOV4.Êđê – Ho\ng mnuih djuê ana [ia\ ti kr^ng Dap kngư, du\m kna\m m’ak yơh jing anôk bi tông ]ing ]har. Bohnik ho\ng mnuih Bahnar, kna\m nga\ yang sang Rông mrâo jing sa kna\m m’ak pro\ng, bi m[^n kluôm mơ\ng lu kna\m nga\ yang điêt, pro\ng, jing wa\l anôk brua\ dhar kreh mdê hja\n ja\k siam êdi mơ\ng ]ing ]har, sa nga\ c\uê pioh knhuah dhar kreh amâo êdah kla\ mơ\ng anak mnuih. Hla\m kdrê] hruê anei, drei hra\m mb^t duah mđing kơ klei bhia\n nga\ yang kơ sang Rông mrâo mơ\ng mnuih [uon sang djuê ana Bahnar ti ]ar Gialai, a\t mse\ mơh du\m ênhiang tông ]ing dưi ba tông hla\m kna\m nga\ yang anei.

Ho\ng mnuih [uôn sang Bahnar, sang Rông jing gru bi hmô mdah mơ\ng êpul êya djuê ana. S^t mâo sang Rông mrâo, mnuih [uôn sang bi mko\ mjing Klei nga\ yang jing gưl c\ia\ng lac\ ja\k kơ yang adiê đru brei leh kơ mnuih [uôn sang mâo klei h’^t ênang leh ana\n đ^ kyar. Hluê si klei bhia\n gơ\. Leh mdơ\ng sang Rông mâo 3 thu\n, tơ hla\m [uôn amâo mâo ya klei amâo mâo ja\k ôh, sna\n hla\m  mmông leh hrui êmiêt boh mnga lo\ hma, sna\n bi mko\ mjing yơh klei nga\ yang anei. Mduôn [uôn Đinh Hmu`, ti [uôn Mơ Hra, sa\ Kong Lơng Khơng, kdriêk Kbang, c\ar Gialai brei thâo:

“ Sang Rông mrâo sna\n bi nga\ yang ho\ng kbao. Tơ mnuih [uôn sang duh [ơ\ng ka mâo klei ga\l djo\ sna\n bi dôk guôn mơ\ng 1 – 3 thu\n. Tơ duh [ơ\ng gơ\ ja\k đ^ kyar sna\n mnuih [uôn sang tu\ ư bi đru mguôp kơ 1 – 2 thu\n đuic\. S^t truh kơ 3 thu\n sna\n bi nga\ yang ho\ng kbao. Jing g^r bi iêo mnuih [uôn sang đru mguôp blei sa drei kbao, nga\ yang kwưh akâo kơ mnuih [uôn sang mâo klei suaih pral, duh [ơ\ng đ^ kyar, nga\ lo\ hma djo\ yan adiê, djo\ boh mnga, mnuih [uôn sang amâo mâo rua\ dua\m, go\ sang  pral kja\p.”

Mnơ\ng pioh myơr nga\ yang kơ sang Rông mrâo mơ\ng mnuih [uôn sang Bahnar c\iang bi mâo: sa drei kbao ju\, sa drei u\n pro\ng, 7 drei mnu\ knô leh ana\n sa drei mnu\ ana.

Klei nga\ yang kơ sang Rông mrâo dưi hluê nga\ hla\m 3 hruê. Hruê tal êlâo phung mduôn [uôn bi k[^n c\ia\ng trông kơ brua\ nga\ yang kơ sang Rông mrâo. Hluê nga\ sa klei nga\ yang điêt pioh hưn mthâo ho\ng phung yang adiê snei: mnuih [uôn sang nga\ klei nga\ yang kơ sang Rông c\ia\ng hmang phung yang aduê đru brei kơ brua\ nga\ yang mâo klei ga\l êlưih, nga\ bi leh. Hla\m klei nga\ yang anei, mnuih [uôn sang tông c\ing tơ nơn jing mni lac\ ja\k.

Truh hruê tal 2 lo\ dơ\ng nga\ sa klei nga\ yang điêt mơh, akâo ho\ng phung yang adiê brei kơ mnuih [uôn sang nao hla\m dliê druôm ana kyâo pioh nga\ gơ\ng nga\ yang bi êđa\p ênang, amâo mâo pô duah êka jơ\ng kngan. Mnuih [uôn sang nga\ mkra gơ\ng nga\ yang sua\i sna\k. Anei kla\ s^t sa  brua\ c\ia\ng kơ thâo mbrua\ mâo knhuah mdê mơ\ng djuê ana. Ana nga\ gơ\ng nga\ yang, mdơ\ng bi dlông h^n jing ja\k h^n mơh,  phung yang êlưih dưi thâo [uh b^t êlan hriê kơ  klei nga\ yang. Ti gơ\ng nga\ yang ka\ yuôl yơh du\m du\m mnơ\ng mkra mjing ho\ng kyâo ti 4 b^t kkiêng. Mmông anei hmư\ yơh ênai c\ing kwang hriê mb^t ho\ng jơ\ng jhuang kdo\ suang Hơtok hnam rông nao, jing m’ak đ^ dôk sang Rông mrâo.

S^t gơ\ng nga\ yang leh mdơ\ng, kbao leh ka\ ti gơ\ng anôk nga\ yang. Sa arua\t klei hwiê dưi [ô` siam sna\n ba trua\ ti kkuên kbao. Mmông anei hla\m [uôn gra\p boh sang brei sa c\ô mnuih hriê dja\ klei ktung kbao. Dja\p mnuih c\ia\ng hluê nga\ s’a\i brua\ anei. Klei hwiê anei leh kơ ana\n sra\ng lo\ din he\, dưm hla\m sang Rông, dla\ng jing mse\ si sa mta mnơ\ng yuôm sna\k.

C|ing sa kdrêc\ yuôm bha\n amâo mâo dưi k[ah ôh hla\m du\m klei nga\ yang mơ\ng mnuih [uôn sang Bahnar. Ti klei nga\ yang anei, phung thâo tông c\ing dưi bi mpu\ ana\n ho\ng hdra\: gra\p c\ô sra\ng mâo mniê êra bi ba\k ti kkuê sa arua\t mrai leh ana\n digơ\ sra\ng ba\k jih klei nga\ yang. Mnông anei sra\ng tông yơh c\ing mb^t ho\ng ênai c\ing jơ\ng hlo\ng jhuang kdo\ suang c\ia\ng mni lac\ ja\k kơ yang adiê hong êmưt ênang ja\k j^n.

Truh kơ hruê tal 3, mnuih [uôn sang lo\ mko\ mjing sa klei nga\ yang điêt mơh pioh yua kơ klei nga\ yang êdi pia jing Kơya, (jing hra\m mb^t đru mguôp, hlei mâo ya do\ mguôp do\ ana\n `u mâo klei yuôm bha\n bi êdah klei hgu\m mguôp). Mmông anei c\ing sra\ng tông hluê knhuah kơ ya ho\ng klei pral hmư m’ak.

Leh kơ ana\n, klei nga\ yang tlo\ kbao kla\ s^t dưi hluê nga\. Mbuôn [uôn kwưh akâo iêo phung yang c\ia\ng hưn mthâo brua\ mnuih [uôn sang prê tlo\ kbao. Hluê si Đinh Văn Minh, ti [uôn Mơ Hra, sa\ Kông Lơng Khơng, kdriêk Kbang, c\ar Gialai hla\m klei m^n mnuih [uôn sang Bahnar, tơ s^t tlo\ kbao ako\ kbao bi w^r t^ng kơ yang hruê [le\ amâodah w^t pha\ sang Rông, klei anei jing klei m’ak myun mbha\ kơ [uôn sang.

“ Mmông kna\m tlo\ kbao jing m’ak sna\k. Jih jang mnuih [uôn sang dôk dla\ng, phung mduôn, êdam tlo\ kbao, tông c\ing leh ana\n jih jang bi ur  c\ia\ng iêo kơ yang thâo dla\ng [uh kbao djiê leh.”

Leh mâo ako\ kbao leh ana\n du\m mta mnơ\ng ba myơr nga\ yang dra\p leh sna\n mduôn [uôn nga\ yang yơh: “ Ơ du\m yang ja\k siam, yang Yu\ yang Ngo\, ơ yang ih kriê dla\ng brei kơ anak mnuih leh ana\n dja\p mta ra mnơ\ng, hruê anei mâo c\^m u\n, c\^m mnu\ iêo diih hriê mna\m hua\ mb^t ho\ng mnuih [uôn sang, đru brei kơ mnuih [uôn sang, akâo kơ yang răng mgang brei brua\ lo\ hma c\ia\ng kơ mdiê ktơr buh pla đ^ jing ja\k, mâo lu boh mnga….”

Mmông anei c\ing tông kơ klei mni lac\ ja\k. Mnuih [uôn sang leh kơ ana\n bi a\m ako\ kbao leh ana\n lo\ mâo klei nga\ yang [ơ\ng ako kbao le\.

Hla\m klei nga\ yang m’ak đ^ dôk sang Rông mrâo mơ\ng mnuih [uôn sang djuê ana Bahnar, mnuih nao hua\ mna\m thâo kơ mâo lu klei nga\ yang điêt. Leh ana\n hla\m gra\p klei nga\ yang, `u mâo knhuah tông c\ing mdê mơh. Anei jing klei nga\ yang brei [uh kla\ kơ  wa\l anôk, mmông  yua dhar kreh c\ing c\har Dap Kngư ho\ng jihdu\m knhuah mdê hja\n leh ana\n mâo lu jơr mơ\ng  knhuah dhar keh djuê ana. Klei nga\ yang m’ak sang Rông mrâo jing sa klei bhia\n nga\ yang mơ\ng êpul êya [uôn sang [uh kla\ êdi mơ\ng mnuih [uôn sang Bahnar ti c\ar Gialai, hla\m wa\l anôk brua\ dhar kreh c\ing c\har Dap Kngư, sa  knhuah dhar kreh ja\k siam mơ\ng anak mnuih.

                                                                                                                      H’Nga pô ]ih hlo\ng răk