VOV4.Êđê- Klei ruă jơ\ng kngan [a\ng êgei hlăk bluh mâo ktang ti Lăn Dap Kngư. Hlăm anăn, Lâm Đồng leh anăn Dak Lak jing 2 alu\ wa\l mâo ênoh mnuih ruă jơ\ng kngan [a\ng êgei đ^ lu. Ti anăp klei anăn, bruă mdrao mgu\n hlăk po\k ngă mjê] du\m hdră msir ]ia\ng gang mkhư\ klei tưp lar hlăm êpul êya.

Hlăk knhal jih mlan 9 leh êgao, brua\ mdrao mgu\n ti ]ar Lâm Đồng yap ti kdriêk Da\ Teh, lo\ mâo dua boh sang hra\ mâo lu hđeh mâo klei rua\ jơ\ng kngan [a\ng êgei. Ana\n jing sang hra\ hđeh điêt Hoạ Mi, sa\ An Nhơn, lehana\n sang hra\ hđeh điêt Hương Lâm, sa\ Da\ lei, hlăm kdriêk Da\ Teh. Leh mka\ dlăn phung hđeh hriăm hra\ ti sang hra\ hđeh điêt Hoạ Mi snăn [uh 8 ]ô hđeh mâo klei rua\, bi sang hra\ hđeh điêt Hương Lâm [uh 4 ]ô hđeh mâo klei rua\. Êngao ana\n, lo\ mâo 3 ]ô hđeh mâo klei rua\ tưp anei hlăm yang [uôn.

Êlâo ana\n, ti sang hra\ hđeh điêt Phù Mỹ, wa\l krah Cát Tiên mâo 12 ]ô hđeh hriăm hra\, lehana\n 14 ]ô hđeh sang hra\ hđeh điêt Anh Đào, [uôn pro\ng Đà Lạt mâo klei rua\ jơ\ng kngan [a\ng êgei. Ara\ anei anôk brua\ kia\ kriê klei rua\ ]ar Lâm Đồng hgu\m ho\ng anôk brua\ mdrao mgu\n alu\ wa\l mko\ mjing klei mka\ dla\ng kơ gia\m 1000 ]ô hđeh hriăm hra\, lehana\n krih êa drao mdjiê kman ti sang hra\ lehana\n hlăm du\m boh sang mâo mnuih rua\. Dhar brua\ mdrao mgu\n Lâm Đồng mta brei bi răng klei rua\ tưp anei ana\p đ^ lar pral h^n, mơ\ng ako\ thu\n truh kơ ara\ anei mâo leh 130 ]ô mnuih rua\ păt ]ia\ng ênu\m hlăm jih jang du\m kdriêk, [uôn pro\ng hlăm ]ar. Trịnh Văn Quyết, k’ia\ng khua knơ\ng brua\ mdrao mgu\n ]ar Lâm Đồng brei thâo:

“Knơ\ng brua\ mdrao mgu\n g^t gai leh anôk brua\ kia\ kriê klei rua\, mâo mtam klei bi mguôp ho\ng du\m anôk brua\ mdrao mgu\n du\m kdriêk, du\m adu\ brua\ sang hra\ mơar bi hâo hưn, lehana\n nga\ djăp brua\ bi mdjiê kman, mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp jơ\ng kngan [a\ng êgei hlăm jih jang du\m boh sang hra\ hđeh điêt. Lehana\n mjua\t bi hriăm phung nai êa drao jih jang hdra\ ksiêm dlăng, hdra\ hâo hưn lehana\n mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp djo\ ho\ng mta mtru\n. Dhar brua\ mdrao mgu\n mta\ kơ jih jang sang hra\ hđeh điêt hluê nga\ kjăp brua\ mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp, hluê djo\ ho\ng klei nai aê mdrao ktrâo k]e\, mta mtăn kơ am^ ama hđeh kăp răng tơdah [uh du\m klei bi knăl kơ klei rua\ tưp amâo mâo dưi blei êa drao mdrao hjăn ôh, [ia\dah ba mtam kơ sang êa drao mdrao mgu\n, k`ăm bi hro\ klei bi mtưp lar riêng gah”.

Bruă mdrao mgu\n Lâm Đồng ksiêm mkă klei ruă jơ\ng kngan [a\ng êgei

Bi ti ]ar Daklak, yap truh ti wưng anei, kluôm ]ar mâo leh giăm 700 ]ô mnuih mâo klei rua\ jơ\ng kngan [a\ng êgei, ho\ng 5 anôk mâo klei rua\ tưp, đ^ leh êgao mkrah mka\ ho\ng wưng anei thu\n dih. {uôn Ama Thuôt jing alu\ wa\l mâo ênoh mnuih mâo klei rua\ tp lu h^n, êbeh leh 200 ]ô mnuih, du\m adôk jing hla\m dum kdriêk }ư\ Mgar, {uôn Đon, krông {u\k, lehana\n krông Pa]. Aduôn Trần Thị Quyên ti [uôn hgu\m Tự An, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, ]ar Daklak hlăk dôk kia\ anak điêt mdrao klei rua\ jơ\ng kngan [a\ng êgei ti sang êa drao pro\ng Kr^ng Lăn Dap Kngư brei thâo:

“Hruê tal êlâo đ^ êngoh hlơr măng ai, truh hruê tal dua dưi [ia\, lưh hlơr, amâo lo\ bi đuh kpla] ôh, [ia\dah pê leh, lehana\n dơ\ng krô, lehana\n ara\ anei hlăk dơ\ng kđuh đue\. Kâo êmuh sang hra\ hlăk ana\n, ka mâo ôh hđeh mâo klei rua\ anei, anak kâo yơh jing mnuih tal êlâo, hlăm wưng ana\n, ăt mâo mơh sa ]ô găp ho\ng `u rua\ mse\, êdei kơ anei amâo lo\ mâo pô rua\ mrâo ôh”.

Mơ\ng ako\ thu\n truh kơ ara\ anei, hlăk dôk mdrao anak mrâo 1 thu\n mâo klei rua\ jơ\ng kngan [a\ng êgei ti anôk mdrao mgu\n phung hđeh điêt, sang êa drao pro\ng Kr^ng Lăn Dap Kngư mâo tu\ jum lehana\n mdrao mgu\n 130 ]ô hđeh mâo klei rua\ tưp jơ\ng kngan [a\ng êgei. Aê mdrao Trần Thị Hồng Minh, Khua kia\ kriê anôk brua\ mdrao mgu\n phung hđeh la]: Lu phung hđeh ba kơ sang êa drao dôk hlăm klei ksuăi leh sơăi êngoh hlơr, bi hrut, yơ\ng jơ\ng kngan, [ia\dah jih jang ka truh ti hnơ\ng đue\ nao kơ kjham h^n ôh, [ia\dah phung am^ ama đăm dôk hlăm klei êm^ng ôh, [ia\dah brei thâo kăp ksiêm dlăng ya mta klei bi knăl amâo mâo jăk hlăm phung hđeh, ]ia\ng pral mâo hdra\ mghaih msir:

“Klei rua\ jơ\ng kngan [a\ng êgei mâo mbha hlăm 4 hnơ\ng, hnơ\ng tal 1, tal 2, tal 3, tal 4 tui si si hnơ\ng kjham ktro\ mdê mdê. Lu mnuih mâo klei rua\ tưp anei ti hnơ\ng tal 1, ho\ng du\m klei bi knăl jing êngoh hlơr êdu, bi đung buk m’êa hlăm pla kngan, hlăm kiêng kngan, hlăm boh tluôn, amâodah hlăm k’u\t. Tơdah mâo klei bi knăl đue\ nao kơ hnơ\ng tal 2A snăn du\m klei bi êdah lo\ mâo jing bi hrut, êngoh hlơr h^n sa wa hla\m 6h mta sui lưh, bi [le\ o#. Ho\ng mnuih rua\ jơ\ng kngan [a\ng êgei mơ\ng hnơ\ng tal 2A kơ dlông snăn bi ba kơ sang êa drao mtam yơh pioh mka\ dlăng mdrao mgu\n, jing kăp tui ksiêm jih jang klei amâo mâo jăk ho\ng ko\ dlô, kboh, lehana\n kơ kso\, srăng mâo du\m hdra\ mdrao mdê mdê”.

 Aê mdrao dôk ksiêm mkă kơ hđeh mâo klei ruă jơ\ng kngan [a\ng êgei ti Dak Lak

}ia\ng dưi gang mkhư\ klei rua\ tưp đ^ lar, dhar brua\ mdrao mgu\n ]ar Daklak g^t gai leh du\m anôk brua\ mdrao mgu\n mprăp djăp ênu\m êa drao, kdrăp mdrao mgu\n, mâo klei hâo hưn mtô mblang lu h^n ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang thâo săng h^n, pral thâo [uh, thâo kral, lehana\n mâo hdra\ mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp, mkhư\ mdrao bi jih klei rua\ tưp, anôk mâo klei rua\ tưp. Lehana\n bi mguôp ho\ng dhar brua\ sang hra\ mơar, lehana\n djăp êpul brua\ djo\ tuôm hyua\ kjăp brua\ mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp ti du\m boh sang hra\. Aê mdrao Lê Phúc, K’ia\ng khua anôk brua\ ksiêm dlăng klei rua\ ]ar Daklak brei thâo:

“Ara\ anei anôk brua\ kia\ kriê klei rua\ ]ar hlăk mâo du\m brua\ ksiêm dlăng, lehana\n mâo klei bi mguôp mkhư\ gang, mghaih msir bi jih klei rua\ tưp jơ\ng kngan [a\ng êgei hlăm du\m boh sang hra\ mơar, lehana\n du\m boh sang êa drao sa\, [uôn hgu\m hlăm kluôm ]ar. Hmei mâo ksiêm dlăng leh 7 kdriêk. Mơ\ng ana\n [uh hlăm đa đa sa\, sang hra\ mâo ngă leh jăk, siămdah ăt adôk mâo mơh du\m boh sang hra\, ka nga\ s^t êm^t ôh, ngă ka jăk, hmei lo\ mâo klei mta\ kơ ana\n”.

}ia\ng dưi gang mkhư\ bi jih klei rua\ tưp jơ\ng kngan [a\ng êgei hlăm phung hđeh, tui si phung nai aê mdrao, hdra\ jăk h^n ăt jing ngă bi mdoh hlăm klei hua\ [ơ\ng, rao kngan ho\ng kbu, sut dhông bi mdoh nanao pưk sang, mnơ\ng mnua yua kơ hđeh hlăm grăp hruê. Tơdah hđeh mâo klei bi knăl đing mâo klei rua\, snăn bi ba mtam hđeh nao mka\ dlăng mdrao mgu\n kơ sang êa drao giăm h^n./.

Pô mblang:  Y-Khem Niê