VOV4.Êđê - Ruă kso\ jing 1 hlăm du\m mta klei ruă hlăm êlan bi êwa mâo lu leh ana\n ênoh djiê đ^ h^n hlăm phung hđehh gu\ 5 thu\n, boh nik gơ\ ho\ng phung hđeh gu\ 2 thu\n leh ana\n 2 mlan. Klei ruă khăng mâo jih thu\n bhang, [ia\dah đ^ h^n êdi tơdah yan adiê bi mlih ê – ăt, hjan lu, wa\l hd^p mda ]ho\ djhan.

Anôk bruă do\ng mdrao jê] phung hđeh êlăk leh ana\n phung hđeh mrâo k’kiêng –Sang êa drao pro\ng kr^ng Lăn Dap kngư grăp hruê tu\ drông mdrao lu phung hđeh mâo du\m mta klei ruă mdê mdê, hlăm ana\n, klei ruă k`^ kl^t jing lu h^n êdi, mâo mơ\ng 10 – 15 ]ô hđeh. Aguah tlam, klei ruă k`^ kl^t khăng gơ\ mơ\ng hruê tal 3 truh kơ hruê tal 5 yap mơ\ng leh k’kiêng. Hlăk anei, jih jang phung hđeh leh ana\n am^ dưi ba w^t kơ sang răng kriê ti go\ sang. Kyua ana\n, mâo lu phung hđeh amâo hmao [uh ôh klei ruă k`^ kl^t amâo dah [uh mơh phung aduôn aê, am^ ama k[ah klei thâo săng, 1 kdrê] kyua klei amâo bi mđing la] sơnei, klei ruă anei srăng hlao mă hjăn sơnăn amâo mâo ba hđeh nao mkă dlăng, mdrao hnui, leh klei ruă k`^ kl^t gơ\ kjham leh.

Mse\ si Nguyễn Ngọc Huyền Trâm (10 hruê) ti să Đức Xuyên, kdriêk Krông Knô, ]ar Dak Nông jing 1 klei tô hmô. Kbiă mơ\ng sang êa drao w^t kơ sang 4 hruê leh k’kiêng, go\ êsei ba e\ Trâm kơ sang êa drao să ]ia\ng tlo\ mgang, sơnăn mâo phung aê mdrao la] Trâm mâo klei ruă k`^ kl^t nao mkă dlăng mtam.

1 ]ô hđeh mkăn jing e\ Hứa Thị Khánh Ngân (15 hruê) ti să Êa Pô, kdriêk }ư\ Ju\t, ]ar Dak Nông. 2 hruê leh k’kiêng, kl^t e\ Ngân k`^, [ia\ mam, p^t nanao. Tal êlâo kno\ng k`^ hlăm [o# mta, leh kơana\n truh kơ tian, jơ\ng leh ana\n kngan. Kyua ana\n, amai Hoàng Thị Sâm, am^ Ngân ba nao anak pô kơ Sang êa drao pro\ng kr^ng Lăn Dap kngư ]ia\ng mdrao mgu\n. Amai Hoàng Thị Sâm yăl dliê:

 “Leh k’kiêng 2 hruê w^t kơ sang [uh kl^t anak pô k`^, sơnăn hlăm grăp aguah ba rang anak hlăm mđiă hlăm brô 5 – 10 mn^t. Truh hruê nao tlo\ mgang, knuă druh mdrao mgu\n la] anak kâo mâo klei ruă k`^ kl^t sơnăn amâo tlo\ mgang ôh”.

Hluê si Bác sĩ Lê Thị Thu Vân, Anôk bruă mdrao jê] phung hđeh điêt leh ana\n phung hđeh mrâo k’kiêng, Sang êa drao pro\ng kr^ng Lăn Dap kngư, [ia\ đui] go\ êsei hmao [uh hnưm anak pô mâo klei ruă k`^t kl^t, lu êdi hmao [uh leh nao tlo\ mgang. Bác sĩ Lê Thị Thu Vân brei thâo: “Hluê si klei bhiăn mơ\ng mnuih Việt Nam, phung am^ leh k’kiêng dôk hlăm adu\ lam, amâo mâo boh mnga] sơnăn dleh thâo [uh anak pô mâo klei ruă k`^ kl^t, sơnăn lu hđeh nao kơ sang êa drao klei ruă kjham leh, jhat truh kơ dlô. Mâo đađa hđeh dưi hlao, [ia\dah ăt mâo mơh hđeh kjham leh s^t nik srăng djiê yơh”.

Klei ruă k`^ kl^t kbiă mơ\ng klei ruă jing hồng cầu hlăm êrah m]ah he\, jing mta Bilirubin, 1 mta mâo sắc tố ngă k`^ kl^t. Klei ruă khăng mâo ho\ng phung hđeh k’kiêng ka truh mlan leh ana\n ênoh mơ\ng 25 – 30% ti phung  hđeh k’kiêng djăp mlan. Klei ruă mphu\n mâo mơ\ng hđeh mrâo k’kiêng. Tơdah am^ ama amâo hmao [uh hnưm leh ana\n amâo hmao mdrao, hđeh ana\n srăng êka dlông, ba klei ruă mkăn ana\n jing klei m^n êmưt, kjham h^n truh kơ djiê mơh.

Ara\ anei lu go\ êsei amâo thâo kral ôh klei ruă kl^t kbiă mơ\ng klei ruă leh ana\n klei ruă k`^ kl^t mâo mơ\ng tian am^ hlăm phung hđeh mrâo k’kiêng, sơnăn lu phung hđeh hmao [uh hnui leh, ba klei hu^ hyưt kơ hđeh. Bác sĩ Lê Thị Thu Vân brei thâo: “ Klei ruă k`^ kl^t mâo mơ\ng tian am^ khăng mâo leh ana\n ]o\ng hlao hjăn hlăm wang mơ\ng 7 – 10 hruê leh k’kiêng. {ia\dah klei ruă k`^ kl^t kyua klei ruă mâo hnưm h^n, khăng gơ\ hlăm hruê tal 1 leh ana\n hruê tal 2 leh k’kiêng leh ana\n klei êka truh kơ dlô lu h^n mơ\ng hruê tal 4 truh kơ hruê tal 7 leh k’kiêng. Kyua hlăm wưng anei anak leh ana\n am^ ba w^t leh ti sang, sơnăn dleh thâo [uh klei ruă”.

}ia\ng hnưm hmao [uh hđeh mâo klei ruă k`^ kl^t kbiă mơ\ng klei ruă he\ amâo dah h’a^, Bác sĩ Lê Thị Thu Van mtă: “}ia\ng hnưm hmao [uh hđeh mâo klei k`^ kl^t amâo dah h’a^, sơnăn grăp hruê ba rang hđeh hlăm mđiă leh ana\n ksiêm dlăng kl^t hđeh. Amâo dah dlăng hđeh ana\n mâo klei bi êdah k`^ kl^t, [ia\ mam, p^t nanao mơh he\? Tơdah mâo sơnăn ba nao mkă dlăng mtam. Kyua klei ruă anei đ^ lar pral. Hđeh srăng djiê hlăm wang 24 m’mông leh hmao [uh klei ruă”.

Ăt hruê si bác sĩ Lê Thị Thu Vân, bruă hmao [uh hnưm klei ruă k`^ kl^t kbiă mơ\ng klei ruă hlăm phung hđeh srăng ngă kơ bruă mdrao mgu\n êlưih h^n ho\ng bruă mtrang pui. Hdră mdrao anei srăng đru phung hđeh lo\ đ^ suaih [ia\dah amâo ba klei ruă mkăn ôh. Kyua ana\n, klei yuôm bhăn h^n, ana\n jing phung am^ ama mđing dlăng kơ anak pô leh ana\n thâo hmao [uh du\m klei bi êdah mkăn.