VOV4.Êđê - Ti ana\p klei ruă tưp u\n ô$ eh Châu Phi hlăk lar pral ti du\m ]ar kr^ng lăn Dap Kngư, mâo lu mnuih dôk hyưt hu^dah hma^ kjham truh kơ klei suaih pral anak mnuih. Kdrê] hruê anei, hmei hâo hưn kơ mnuih [uôn sang kơ klei hma^ mơ\ng klei ruă ô$ eh u\n Châu Phi ho\ng klei suaih pral.

Klei rua\ o# eh u\n Châu Phi, amâodah drei pia ênưih thâo săng jing klei tian o# eh kơ u\n jing sa klei rua\ tưp hu^ hyưt kyua kman nga\, klei rua\ anei mtưp pral kơ u\n, mâo ti dja\p êpul u\n, hlo\ng nga\ djiê 100%. Klei rua\ o# eh u\n Châu Phi mâo wưng bi êdah klei rua\ mơ\ng 3 – 15 hruê, bi hnơ\ng ktro\ kno\ng mơ\ng 3 – 4 hruê. Mta kman anei đ^ lar hla\m êlan bi êwa lehana\n [ơ\ng mnơ\ng, hd^p mb^t sa war amâo dah mơ\ng du\m mta mnơ\ng djo\ leh kman mse\ si: War rông, êdeh du\ mdia\ng, mnơ\ng mnua\, ]hum ao mâo kman klei rua\...

Êpul brua\ Mnơ\ng [ơ\ng hua\ dlông ro\ng la\n (FAO) m`a\ kla\: Klei rua\ o# eh u\n đ^ lar hluh knông la\n, mu\t hla\m du\m ala ]ar mka\n, boh nik du\m ala ]ar hla\m kr^ng mâo knông la\n mb^t. Mta kman anei đ^ lar pral, dưi hd^p lu hruê ka\m amâo dah du\m mlan hla\m ]^m u\n pioh sui amâo dah hla\m mnơ\ng [ơ\ng kơ mnơ\ng rông.

Kha\ sna\n, klei rua\ anei amâo hma\i truh kơ klei suaih pral anak mnuih ôh }ia\ng gang mkhư\ klei rua\, hla\m wưng êgao, Phu\n brua\ Lo\ hma, mđ^ kyar kr^ng [uôn sang mb^t ho\ng du\m alu\ wa\l po\k nga\ leh kja\p ph^t du\m hdra\ msir gang mkhư\, mdrơ\ng ho\ng klei rua\  tian o# eh u\n.

Phu\n brua\ mdrao mgu\n a\t hưn brei ra\ng, ]ia\ng rơ\ng kja\p klei doh ê[a\t mnơ\ng [ơ\ng, mnuih blei yua brei blei ]^m u\n thâo kla\ phu\n agha, lehana\n brei tu\k ksa\ êlâo kơ [ơ\ng. U|n mâo klei rua\ sra\ng djiê sơăi kno\ng hla\m wang 5 – 7 hruê. Kman klei rua\ hla\m ]^m u\n a\t djiê ti hnơ\ng hlơr 70 độ C.

Anôk brua\ mdrao mgu\n mta\: Klei rua\ tian o# eh u\n amâo tưp kơ mnuih, kyua ana\n mnuih blei yua amâo hu^ ôh, a\t dưi [ơ\ng ]^m u\n doh. Kla\ klơ\ng, klei rua\ anei kbia\ hriê mơ\ng kman nga\, mdê ho\ng klei tian rua\ o# eh ti mnuih jing sa klei rua\ tưp hla\m êlan prô] tian kyua kman nga\. Wa\t tơdah mnuih so# ho\ng ]^m ka tu\k ksa\ sna\n klei rua\ anei amâo tưp kơ mnuih ôh.

{ia\dah mnuih rông mnơ\ng brei mđing ra\ng snei, kman klei rua\ o# eh u\n ktang, dưi hd^p sui hla\m êngao lehana\n hla\m ]^m u\n. Klei rua\ anei tưp lar mơ\ng u\n rua\ truh kơ u\n ka mâo klei rua\, du\m mta mnơ\ng mâo kman klei rua\, amâo dah hluê ho\ng du\m mta mnơ\ng bi mtưp mka\n mse\ si ]^m phiơr, du\m mta mnơ\\ng hiu ke\ [ơ\ng, êdeh êdâo du\ mdia\ng, mnơ\ng [ơ\ng mnơ\ng rông, kdra\p yua rông mnơ\ng lehana\n mâo wa\t anak mnuih drei.

Kman anei amâo dưi hd^p ti hnơ\ng hlơr ôh, dưi hd^p kno\ng 3 mmông đui] tơdah tu\k ti hnơ\ng 50 độ C, 20 mn^t tơdah 60 độ C, 2 mn^t tơdah 90 độ C lehana\n tơdah 100 độ C hlo\ng djiê mtam amâo truh ôh 1 mn^t. Kha\ sna\n, klei rua\ anei amâo bi mtưp kơ du\m mta mnơ\ng rông mka\n ôh.

Kyua ana\n, mnuih rông mnơ\ng brei h’^t ai tiê, amâo mâo hngah ôh klei blei yua ]^m u\n doh, du\m mta mnơ\ng mkra mjing mơ\ng ]^m u\n doh, amâo mâo klei rua\ lehana\n dưi mkra mjing doh, djo\ hdra\.

{ia\dah klei na\ng hu^ hyưt ho\ng klei rua\ tian o# eh u\n jing du\m drei u\n mâo klei rua\ kyua ai bi kdơ\ng awa\t sna\n ênưih sna\k lo\ mâo du\m mta klei rua\ mka\n hma\i truh kơ klei suaih pral anak mnuih mse\ si klei rua\ piơk knga, hdrak, klei rua\ hlăm tian prô] mkăn …. Tơdah mâo du\m klei rua\ ana\n, mse\ si klei rua\ piơk knga, kman anei dôk hla\m [a\ng adu\ng, [a\ng êgei u\n, tơdah mnuih drei mâo anôk êka hla\m asei mlei ta\m so# ho\ng u\n ana\n sra\ng jing anôk kman ba mtưp klei rua\ kơ mnuih. Amâo dah [ơ\ng ]^m u\n lu\k êrah, ]^m u\n rua\, ka tu\k kna\ ksa\, drei a\t ênưih tưp djo\ kman klei rua\ mơ\ng u\n.

Djo\ du\m mta klei rua\ mrâo la] ti dlông, klei bi êdah tal êlâo mnuih rua\ jing đ^ êngoh hlơr, rua\ ko\, ]ia\ng [le\ o# mb^t ho\ng [le\ đung êrah ti du\m anôk hla\m asei mlei. Ktro\ h^n jing rua\ hla\m prô] tian, rua\ dlô.

Kyua ana\n, klei yuôm bha\n jing mnuih blei yua hro\ng ruah ]^m u\n thâo kla\ phu\n agha lehana\n brei tu\k ksa\ êlâo kơ [ơ\ng.