VOV4.Êđê - Yap truh kơ ară anei, čar Dak Lak mâp leh êbeh 15 êbâo čô mnuih mâo klei ruă tưp Covid-19, hlăm anăn mâo êbeh 12 êbâo čô dưi mdrao hlao, dŭm adôk jing dôk mdrao mgŭn. Hlăm ênoh mnuih mâo klei ruă tưp Covid-19 dưi mdrao hlao, ăt dôk mâo ƀiă mnuih ruă mâo dŭm klei hmăi hlăm lu hruê kăm, mâo pô truh kơ dŭm mlan, klei anăn lŏ pia jing klei hmăi leh hlao klei ruă tưp Covid-19.

N.T.T, 49 thŭn ti ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak găn leh 15 hruê dôk dŏng mdrao ti Sang êa drao jing jai mrô 1 ti ƀuôn hgŭm Êa Tam, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, mơ̆ng mlan 8 thŭn 2021. Leh hlao wĭt ti sang mâo 2 hruê kăm, T ăt mâo dŭm klei bi êdah êmăn êmik, huă ƀơ̆ng amâo jăk đŏk kbông lehanăn kreh amâo mâo pĭt. Gŏ sang kreh mtrŭt mđĭ ai, thiăm dŭm mta mnơ̆ng ƀơ̆ng tŭ jăk snăn T suaih ƀiă leh êdei kơnăn.

Hưn lač kơ klei mâo mơ̆ng pô, N.T.T, brei thâo: “Wưng djŏ klei ruă Covid 19, kyua kâo ka tlŏ vaccine kyua anăn kâo huĭ hyưt êdi mơh. Amâo thâo asei pô dưi găn hgao klei ruă tưp anei mơ̆. Khă snăn, ƀrô mơh, knŏng hlăm wang 15 hruê, kâo suaih lehanăn dưi wĭt kơ sang. Ƀiădah sa wưng êdei anăn, kâo ka jăk suaih mơh, amâo đei mâo pĭt, huă ƀơ̆ng kăn jăklei, pĭt kreh mdih lehanăn amâo lŏ thâo pĭt ôh. Ƀiădah ƀrô mơh mâo gŏ sang mtrŭt mđĭ ai, dlăng kriê, ară anei kâo suaih lu ƀiă mơh”.

Hluê si nai prĭn Châu Đương – Khua sang êa drao mdrao klei ruă Hnak lehanăn ksŏ čar Dak Lak, truh kơ ară anei, čar Dak Lak mâo êbeh 9 êbâo čô hlao leh klei ruă Covid 19. Khă snăn, amâo djŏ jih jang mnuih leh hlao suaih s’aĭ ôh lehanăn h’ĭt ai tiê leh kbiă mơ̆ng sang êa drao, hlao Covid 19.

Phung thơ̆ng kơ bruă mơ̆ng Êpul bruă mdrao mgŭn tar rŏng lăn ăt bi mklă: Lu mnuih khădah mâo boh tŭ ksiêm mkă dlăng amâo ƀuh kman ƀiădah digơ̆ ka suaih ôh hlăm asei mlei, đa mâo mnuih lŏ lĕ hlăm klei huĭ hyưt, rŭng răng kŏ dlô. Phung F0 kjham, bi êwa hŏng kdrăp masin ăt mâo lu klei bi êdah amâo jăk hlăm ksŏ, brei mđing dlăng kriê. Phung ruă anei mâo lač jing “Klei bi êdah leh hlao Covid 19” amâo dah “Covid 19 mâo sui”. Dŭm klei bi êdah lu jing êmăn êmik,  dŭm klei bi êdah hlăm kŏ dlô msĕ si dleh bi êwa, mđing mĭn, huĭ hyưt, rŭng răng, amâo mđing, djăl wơr lehanăn amâo pĭt ngă kơ hnơ̆ng tŭ jăk klei hdĭp hrŏ pral êdi.

Nai prĭn Châu Đương - Khua sang êa drao mdrao klei ruă Hnak lehanăn ksŏ čar Dak Lak brei thâo:“Lu mnuih ruă Covid 19 leh mdrao hlao dưi wĭt ti sang snăn klei suaih pral h’ĭt mơh, jing mnuih ruă ƀrư̆ ƀrư̆ lŏ ƀơ̆ng huă jăk đŏk kƀông, klei bi êwa lŏ jăk mơh, mnuih ruă lŏ wĭt hdĭp hŏng klei hdĭp, bruă mă aguah tlam. Khă snăn, mbĭt anăn ăt mâo mơh ƀiă mnuih leh wĭt ti sang mâo klei êmăn êmik sui, klei suaih pral ăt hmăi amâo jăk sui mơh. Tal 2 jing kơ ai tiê klei mĭn mnuih ruă ăt hmăi mơh, mđing mĭn, amâo pĭt hlăm wưng sui. Phung ruă anei brei mâo mmông ăt msĕ mơh hdră mtô mblang kñăm ktrâo lač kơ mnuih ruă hdră čŏng dlăng kriê asei mlei pô ti sang čiăng ƀrư̆ ƀrư̆ ñu kma hlăm êpul êya yang ƀuôn lehanăn lŏ wĭt hŏng klei hdĭp msĕ yang đar.

Ăt hluê si nai prĭn Đương, mnuih ruă Covid 19 leh hlao, čiăng mđĭ ai ktang lehanăn lŏ krŭ wĭt klei suaih pral kluôm dhuôm, mnuih ruă brei mjuăt ktang asei mlei, bi hrŏ klei mă bruă ktrŏ ƀiădah brei mă ƀrư̆ ƀrư̆, đru bi hrŏ klei rŭng răng hlăm ai tiê klei mĭn. Mbĭt anăn, mnuih ruă amâo hdĭp hjăn păn, bi ktlah hjăn păn hŏng mnuih hlăm gŏ sang, brei mâo klei thâo bi đru, dlăng ba. Êngao anăn, brei bi hrŏ klei mnăm êa čê, kphê hlăm mmăt mlam, ƀơ̆ng lu mta boh kroh, mnăm êa djăp mơ̆ng 1,5 truh kơ 2 lit hlăm sa hruê. Bi mlih nanao mnơ̆ng ƀơ̆ng, hdră mkra, tŭk knă čiăng mtrŭt mnuih ruă ƀơ̆ng, brei bi kah huă ƀơ̆ng lu blư̆ hlăm hruê.../.

Čiăng thâo săng klă hĭn kơ bruă kriê dlăng phung leh hlao klei ruă tưp Covid-19, ară anei alum kơ ƀĭng găp drei hmư̆ klei blŭ êmuh hŏng nai prĭn, aê mdrao Châu Đương, khua kiă sang êa drao hnak leh anăn klei ruă ksŏ čar Dak Lak:

-Ơ aê mdrao, mnuih ruă Covid 19 kreh mâo si klei bi knăl ƀuh?

-Nai prĭn Châu Đương: Hŏng Covid 19, tơdah djŏ klei ruă anei, mâo truh 80% jing amâo mâo klei bi knăl nik ôh, lehanăn ƀuh êdu mơh. Jih jang klei bi knăl êdu anăn knŏng msĕ hŏng hdrak ngă anăn đuič, sitôhmô bi êgah êmăn, ruă đŏk, mtŭk, tăp năng kbiă êa adŭng, luič klei thâo kral mmih ƀăt... Jih jang klei bi knăl anăn jing amâo mâo klă nik ôh. Knŏng hŏng mnuih ruă tơdah đuĕ nao kơ kjham kơh, sitôhmô dleh bi êwa, dlưh ai snăn yap jing mnuih ruă đuĕ nao kơ kjham leh, mnuih ruă amâo mâo lŏ dưi bi êwa, wăt hŏng mnuih dôk gŭ amâodah đih ƀiuh ăt dleh bi êwa mơh. Amâodah mnuih ruă nga bi ruă hlăm đah da, amâodah nga truh amâo mâo jăk hlăm tian proč. Anăn yơh jing klei bi knăl kreh ƀuh hŏng mnuih mâo klei ruă tưp Covid 19.

-Ơ aê mdrao, ciăng kơ mnuih ruă lŏ wĭt kơrŭ klei suaih pral jăk. Snăn Aê mdrao mâo mơ̆ ya mta klei čiăng mtă hlăm bruă dlăng kriê mnuih ruă kơ sang?

-Nai prĭn Châu Đương: Mnơ̆ng ƀơ̆ng tŭ jăk jing dŏ yuôm bhăn êdi hŏng mnuih leh hlao klei ruă tưp Covid 19. Kyuadah êjai dôk hlăm klei ruă tưp, jih jang hlăm asei mlei hmăi amâo mâo jăk sơăi, boh nik ti hnơ̆ng tŭ mă mnơ̆ng tŭ jăk mơ̆ng asei mlei. Kyuanăn yơh, mnuih ruă leh hlao klei ruă, bruă tal êlâo năng ngă anăn jing huă ƀơ̆ng bi djăp mnơ̆ng tŭ jăk, boh nik protein amâodah bi mâo djăp mta vitamin. Msĕ si hlăm mnơ̆ng ƀơ̆ng bi mâo djăp eneŭm čĭm, kan, boh mnŭ boh bip, djam mtam hla rơ̆k, boh kroh. Anei yơh jing jih jang mnơ̆ng ƀơ̆ng jing jăk kơ asei mlei, dưi đru mđĭ ai ktang kơ asei mlei bi kdơ̆ng hŏng klei ruă, lehanăn kơrŭ wĭt ai tiê. Êngao anăn, mnuih ruă bi mâo klei mjuăt asei mlei jêñ jêñ, sitôhmô mjuăt ti hnơ̆ng êdu, hdjul leh kơ anăn dơ̆ng đuĕ nao kơ ktrŏ, čiăng kơ asei mlei lŏ wĭt ktang msĕ hŏng ka ruă êlâo anăn. Lehanăn sa mta klei anăn jing kơ klei mĭn. Brei drei mâo ai tiê klei mĭn êđăp ênang đăm rŭng răng kdjăt kƀla ôh lehanăn huĭ hyưt ôh, dah arăng ñĕ đuĕ kơ pô đăm uêñ ôh klei anăn, hđĭp êđăp ênang. Kyuadah anei jing klei bhiăn leh hŏng mnuih adôk suăih dôk đing huĭ bi mtưp kơ duñi, ƀiădah boh sĭt mnuih leh hlao amâo dưi lŏ thâo bi mtưp ôh, amâodah leh sa wưng sui leh mdrao, sitôhmô mka dlăng CT êgao kơ 30 snăn kman amâo mâo klei dưi bi mtưp ôh. Kyuanăn yơh jih jang mnuih hlăm yang ƀuôn amâo mâo klei duah huĭ ôh lehanăn đăm bi ñĕ đuĕ ôh hŏng mnuih mrâo hlao. Knŏng hdĭp mơak mñai, hơ̆k mơak mđrăm mbĭt hŏng jih jang mnuih hlăm klei hdĭp mda ala ƀuôn.

-Bi hŏng phung hđeh lehanăn mnuih khua thŭn, si hdră dlăng kriê leh hlao klei ruă tưp covid 19, akâo kơ aê mdrao đru kčĕ brei kơ klei anei?

Nai prĭn Châu Đương: Hŏng phung hđeh lehanăn phung khua thŭn, jing phung ênưih lĕ hlăm klei dleh kyuadah ai kdơng hŏng klei ruă ka djăp ênŭm, amâodah awăt êdu leh. Kyuanăn yơh hŏng phung anei bi mâo hdră dlăng kriê jăk hĭn leh hlao klei ruă. Tôhmô hŏng phung hđeh, leh hlao klei ruă tưp mkăp bi djăp mnơ̆ng ƀơ̆ng tŭ jăk.  Msĕ hŏng phung hđeh dôk mam brei hđeh lŏ mama amĭ bi lu jing jăk hĭn, brei ƀơ̆ng dŭm mta mnơ̆ng ênưih lik, lu hnơ̆ng tŭ jăk, čiăng kơ djăl suaih lehanăn mâo ai ktang kdơ̆ng hŏng klei ruă. Bi hŏng mnuih khua asei leh, ai bi kdơ̆ng hŏng klei ruă êdu leh mơh. Kyuanăn, drei mđing hĭn êdi kơ mnơ̆ng ƀơ̆ng, hdră ƀơ̆ng mnơ̆ng, lehanăn mâo klei mjuăt asei mlei bi djŏ guôp mơ̆ng êdu bi tui hlue hŏng hnơ̆ng thŭn, si wĕ ngă čiăng čiăng rơ̆ng dưi mâo klei suaih pral, lehanăn mâo nanao ai ktang kdơ̆ng hŏng klei ruă lu hĭn.

-Ưh lač jăk kơ ih aê mdrao đru kah mbha leh klei tŭ dưn anei!