VOV4.Êđê - Ho\ng klei m^n “Gra\p mta mnơ\ng mâo mnga\t myang s’a^”, gra\p êa krông, hnoh êa, ana kyâo mtâo rơ\k ktơ\k mâo s’a^ sa mta Yang dôk hla\m lam, kriê dla\ng, kyua ana\n mnuih djuê ana Mnông g^r kriê pioh leh ana\n ba mdah du\m klei k]ah mtru\n mdê hja\n hla\m brua\ ra\ng mgang La\n êa, wa\l hd^p mda leh ana\n klei hd^p. Hluê si klei m^n mơ\ng phung mduôn [uôn, mnuih thâo sa\ng kơ klei bhia\n, knhuah hd^p mơ\ng djuê ana sna\n klei thâo sa\ng ra\ng mgang la\n êa, wa\l hd^p mda mơ\ng mnuih Mnông dưi bi êdah kla\ nik hla\m du\m kna\m m’ak mâo mơ\ng đưm mse\ si: Kna\m m’ak nga\ yang jah ênah nga\ hma, Kna\m nga\ yang kơ Yang dliê.

Đưm adih, brua\ jah druôm dliê mko\ mjing [uôn amâo dah jah ênah nga\ hma jing kyua mơ\ng mduôn [uôn, mnuih mâo k’hưm s’a\i nga\. . Dliê  nao jah druôm amao djo\ dliê ako êa, dliê hrông, dliê mao kyâo yuômhin leh anaưn tơ nga\ soh srang tuôm ho\ng yang adiê a\l bi kmhal ngaư klei adiê hjan êa l^plêc\ amao dah adiê không thuôt khuôt êa juôr.

S^t c\uh ênah nga hma mnuih [uôn sang thâo săng răng mgang wa\l dliê riêng gah ho\ng hdra\ huai mdoh he\ du\m adhan kyâo krô, rơ\k rung leh dliu, bi mjing wa\l anôk huâng krah hma pô ho\ng du\m wa\l anôk mka\n, c\ia\ng pui c\uh đram hma đa\m hlo\ng hlo# [ơ\ng hla\m lar [ar nga\ truh klei pui [ơ\ng dliê, kyua tơ pui [ơ\ng dliê yang dliê sra\ng bi kmhal, [uôn sang sra\ng msir mkra đu\ bi kmhal mơh.

Kyua ana\n, hla\m klei bhia\n hd^p mơ\ng pô, mnuih [uôn sang Mnông dôk lo\ yua du\m klei kc\ah tru\n kơ klei soh nga\ pui [ơ\ng dliê mse\ si: Pưk pui [ơ\ng ênguôt kno\ng hja\n pô. Sang pui [ơ\ng hn^ng jih [uôn. Dliê pui [ơ\ng dja\p mnuih ênguôt. Dliê pui [ơ\ng [ia\ amâo dưi prah mdjiê ôh. Pô ana\n sra\ng amâo mâo dliê ôh. Pô ana\n sra\ng amâo mâo la\n ôh. Mdơ\ng sang đa\m lo\ yua kyâo ôh. Nga\ pưk đa\m lo\ ma\ kyâo ôh….

Mse\ si ana\n mơh, brua\ ra\ng mgang ako\ êa a\t mâo mnuih [uôn sang Mnông mđing dla\ng yuôm bha\n mơh. Mnuih [uôn sang lac\ snei: gra\p ako\ pin êa `u mâo sa yang êa kia\ kriê, tơ nga\ bi c\ho djhan sra\ng nga\ kơ yang a\l leh ana\n nga\ truh klei rua\ tưp lar c\ia\ng bi kmhal mnuih [uôn sang. Êgao h^n kơ ana\n, êa hnoh, êa krông jing anôk mka\p êa yua kơ êpul êya mnuih [uôn sang kyua anaơn mnuih [uôn sang kha\ng mko\ mjing nanao klei huai mgoh bi doh, răng kriê ako\ pin êa bi doh nanao, êngeh  [hang. Ara\ anei, gra\p bliư\ ako\ thu\n mrâo leh ana\n s^t mâo truh yan mnuih [uôn sang lo\ bi mkrum mguôp pra\k blei mnơ\ng pioh nga\ yang tuh ako\ pin êa ho\ng klei c\ang hmang yang êa brei kơ mnuih [uôn sang mâo dja\p êa yua, êa krih kơ mnơ\ng buh pla, kơ ana kyao mtâo, …

Mta mka\n dơ\ng êa jing wa\l anôk dôk ja\k j^n kơ du\m mta  mnơ\ng hla\m êa mse\ si: atuôr , abao hdang, kan hd^p mda, mka\p mnơ\ng [ơ\ng kơ [uôn sang ana\n brua\ trah wah ma\ kan hdang a\t mnuih [uôn sang mâo hdra\ hluê nga\ mdê `u mơh. Ho\ng klei thâo săng kơ brua\ răng mgang la\n êa wa\l anôk hd^p mda leh ana\n amâo mâo ma\ bi mdjiê jih ôh mnơ\ng hla\m êa, mnuih [uôn sang kno\ng trah wah ma\ kan hdang ho\ng hrôk, kđuôn djuê ana pô. Klei thâo săng răng mgang phu\n tu\ dưn mnơ\ng hla\m êa krông, êa hnoh dưi bi hriam mơưng gưl anei truh kơ gưl êdei ho\ng prue# blu\ snei: Ma\ aj^k bi lui am^ gơ\. Ma\ kan đa\m ôh wa\t kan am^. Koh ana alê c\ia\ng bi lui êbu\ng mda. C|uh ma\ hruh hnuê c\ia\ng bi lui mtao hnuê…

Kyua klei hd^p dôk sia\ suôr ho\ng dliê kmrơ\ng, hnoh êa  juôr ana\n mnuih Mnông thâo m^n mjing leh hdra\ ma\ kan ho\ng êa drao mơ\ng ana kyâo. Hluê ana\n mnuih [uôn sang nao hla\m dliê ma\ hmôk ana kyâo mâo êa rua\ c\a\m bi lik lo\ lu\k mb^t du\m mta mnơ\ng mka\n pioh nga\ drao c\a\m hla\m êa ma\ kan. S^t phưi drao anei hla\m anôk êa pô c\ia\ng ma\ kan sra\ng nga\ kơ kan gơ\ rua\ leh ana\n đung đ^ kơ dlông êlah êa. Mmông ana\n mnuih [uôn sang bi tru\n ma\ yơh kan ba w^t [ơ\ng.

Sna\n [ia\dah brua\ yua êa drao mơ\ng hmôk kyâo, êngao kơ kan pro\ng sna\n a\t nga\ kơ du\m drei kan điêt djo\ rua\ leh ana\n đ^ đung kơ dlông êlah êa, sna\n jing nga\ bi djiê tuc\ djuê ana kan. Kyua ana\n, klei bhia\n mơ\ng mnuih Mnông jing ka\m brua\ ma\ kan yua drao mơ\ng hmôk kyâo, hlei pô nga\ soh [uôn sang msir mkra đu\ bi kmhal hluê djo\ si klei kc\ah mtru\n.

Mb^t ho\ng ana\n, brua\ ra\ng mgang du\m mta hlô mnơ\ng dliê yuôm hin mse\ si: êman, êmeh… a\t mâo mnuih [uôn sang hluê nga\ djo\ kpa\ mơh. Ho\ng mnuih [uôn sang Mnông, êman amâo djo\ kno\ng jing sa nga\n dra\p pro\ng ôh, [ia\ lo\ jing mse\ si [^ng ga\p sia\ suôr hla\m go\ sang, ga\p djuê ana\n. Kyua ana\n, mnuih [uôn sang nao brao ma\ êman pioh mjua\t yua pioh ktung đoh mnơ\ng kơ pô, [ia\ a\t mđing dla\ng kriê bi ja\k c\ia\ng kơ êman đa\m rua\, djiê. Tơ mâo ya be\ klei truh amâo mâo ja\k ho\ng êman sna\n yang sra\ng bi kmhal jih [uôn.

Ho\ng du\m phung rông êman a\t mse\ mơh mjua\t bi hria\m êman c\ia\ng bi hluê nga\ klei ka\m bia\t hluê si klei bhia\n kc\ah mtru\n mse\ si: amâo mâo kđeh c\^m êman, amâo yua du\m mta mnơ\ng mkra mjing mơ\ng kl^t êman, amâo mâo [ơ\ng ôh hra hbâo, amâo mâo đ^ nao ôh kơ sang mâo mnuih mâo kkiêng amâo dah mnuih djiê ka bo\ thu\n ôh…. Tơ  amâo hluê nga\ djo\ ho\ng du\m klei kc\ah mtru\n kơ dlông sna\n êman sra\ng rua\ dua\m, nga jho\ng bi rai mnơ\ng leh ana\n tơ amâo  mâo nga\ yang ôh, amâo hmao mdrao sna\n `u sra\ng djiê amâo dah lo\ w^t nga\ kơ pô `u.

Gra\p nliư\ s^t êman rua\ sna\n pô êman bi nga\ yang kơ êman hlao klei rua\, Êman mdia\ng ktro\ gơ\ êdu ai, pô êman c\ia\ng bi akâo klei pap m`ai kơ êman kyua brei êman nga\ brua\ êgao hnơ\ng đei. Pô êman lo\ nga\ klei bi kuôl ung mo# kơ êman. S^t êman djiê  bi mko\ mjing klei c\ang dơr, nga\ sang msat mse\ ho\ng mnuih.

Dưi [uh snei: a\t mơ\ng klei thao săng ra\ng mgang la\n êa wa\l anôk hd^p mda mơh ana\n ara\ anei, muih [uôn sang Mnông ti du\m alu\ wa\l hla\m c\ar a\t dôk kriê hluê nga\ du\m klei bhia\n nga\ yang djo\ tuôm kơ brua\ răng mgang la\n êa wa\l anôk hd^p mda mse\ si: Klei nga\ yang tuh ako\ pin êa, klei nga\ yang kơ yang dliê, klei nga\ yang s^t ma\ kan hla\m êa……. Mơ\ng ana\n, gưl elâo lo\ mtô bi hria\m kơ gưl êdei du\m klei bhia\n mâo leh hla\m klei hd^p leh ana\n mtô bi hria\m kơ gưl hđeh ara\ anei bi răng kriê la\n êa wa\l anôk hd^p mda doh siam h^n./.

                                                       H’Mrư pô ]ih mkra.