VOV4.Êđê - Lu mnuih ra\ ra` dju\p ha\t ka thâo săng dja\p ênu\m ôh kơ klei truh ju\ jhat mơ\ng ha\t nga\, tơl truh gơ\ rua\ kjham leh sna\n kơh di`u [uh h[lo\k [ia\ gơ\ êgao leh.

     Mâo leh 2 thu\n ho\ng anei, Hồ Thị Trang, dôk ti alu\ 7, sa\ Đak Ngọc, kdriêk Đak Hà, ]ar Kon Tum lui jih mmông dôk kriê dla\ng ung pô mâo klei rua\ ung thư kso\, phu\n agha jing kbia\ hriê mơ\ng klei dju\p ha\t lu đei. Go\ sang mâo mnuih mâo klei rua\ dleh mdrao, klei hd^p bo\ ho\ng klei dleh dlan, k[ah êwư êdi: “ ~u rua\ hla\m sang amâo mâo mnơ\ng mnua\ pra\k ka\k ôh, hla\m sang sua^ êdi amâo mâo ja\k ôh. ~u rua\ sna\n ba nao mdrao leh ti 3, 4 boh sang êa drao amâo mâo djo\ kno\ng sa sang êa drao ôh. Hla\m sang dleh knap êdi yơh”.

      Tiânôk mdrao Ung bướu – Sang êa drao pro\ng ]ar Kon Tum, ênoh mnuih rua\ djo\ tuôm mơ\ng klei dju\p ha\t jing lu êdi. Leh du\m pluh thu\n hrip asa\p ha\t, amâo mâo c\ia\ng bi mđing kơ du\m asa\p hưn ra\ng mơ\ng mo# anak, go\ sang, truh ti mmông “ ai dlưh, êwa êdu”, sna\n kơh thâo h[lo\k [ia\ gơ\ êgao mmông leh mơh. Mai Văn Thông, sa ]ô mnuih rua\ dôk mdrao klei rua\ ung thư kso\ ti nei la] leh sna\n:“ S^t pô dju\p ha\t sna\n asa\p ha\t nao mu\t hla\m kso\ pô, thâo leh sna\n [ia\ dah a\t dju\p mơh. Ara\ anei pô rua\ leh lo\ m^n kơ ha\t sna\n jing êgao mmông leh, ara\ anei dôk h[lo\k yơh”.

      Ha\t jing phu\n agha nga\ truh lu mta klei rua\, hu^ hyưt êdi jing klei rua\ ung thư leh ana\n lu klei rua\ mka\n mse\ si: êluh [u\k, êka\l anak ala\, ala\ [uh amâo mâo mnga], bi kprê` kl^t, nga\ bru\ êgei, mao klei rua\ bi kkaih hla\m asei mlei…. Êngao kơ na\n, dju\p ha\t lo\ nga\ kơ phung êkei dleh mâo anak. Aê mdrao chuyên khoa I – Đinh Hữu Hoà, Khua Anôk mdrao Ung bướu, Sang êa drao pro\ng ]ar Kon Tum brei thâo: “ Hla\m asa\p ha\t mâo hla\m brô 200 mta hoá chất nga\ truh klei rua\. Boh nik mâo 40 mta hoá chất nga\ truh klei ra\ ra`. Ung thư mrô sa jing ung thư kso\. Ara\ anei ti anôk mdrao anei mâo hla\m brô 10 ]ô mnuih rua\ ung thư kso\, mâo 9 ]ô rua\ jing êkei, di`u jing phung dju\p ha\t leh mơ\ng hla\k dôk êdam, sui s^t sui s^n leh”.

      }ia\ng răng kriê kơ êwa ang^n doh ja\k kơ mnuih rua\, mơ\ng mlan 11 thu\n 2013. Sang êa drao mâo ba mdah leh klei kc\ah mtru\n đu\ bi kmhal ho\ng mnuih dju\p ha\t hla\m sang êa drao. Po\k mdha\ pơ\ng ka\m dju\p ha\t mâo ba pơ\ng hla\m dja\p anôk. Klei na\ng ênguôt jing ti gu\ po\k mdha\ ka\m dju\p ha\t mâo lu hbâo ha\t tina\n. Aê mdrao Đoàn Thị Tuần, K’ia\ng khua Sang êa drao pro\ng ]ar Kon Tum brei thâo:  “ Sang êa drao a\t nga\ ktang ph^t, du\m hdra\ msir ho\ng phung knua\ druh nga\ brua\, hdra\ msir ho\ng mnuih hla\m go\ sang mnuih rua\ leh ana\n wa\t ho\ng pô rua\ mơh. {ia\ a\t ka đei mâo klei tu\ mơh. Tal 1 jing mơ\ng klei thao săng hluê nga\ mơ\ng mnuih rua\, go\ sang mnuih rua\, di`u ka thâo sa\ng kla\ ôh klei jhat kbia\ hriê mơ\ng klei dju\p ha\t ho\ng klei suaih pral pô leh ana\n pô mka\n. Boh nik lo\ mâo mnuih, mo# pô dôk ti djiêu brei kơ ung pô dju\p, s^t kâo nao hrui ma\ hruh ha\t ana\n sna\n mo# `u la] ya ma\ he\ hruh ha\t ung kâo. Klei dleh dlan êdi jing klei thâo sa\ng mơ\ng mnuih [uôn sang”.

      Mse\ si Aê mdrao Đào Thị Tuần lac\ leh, du\m klei dleh dlan hla\m brua\ bi mhro\ klei truh jhat mơ\ng ha\t nga\, lu jing kyua mnuih [uôn sang ka mâo klei thâo săng dja\p ênu\m kơ du\m klei truh ju\ jhat anei. C|ia\ng bi kla\ h^n klei anei Pô c\ih klei mrâo kơ kdrêc\ anei mâo klei bi blu\ hra\m ho\ng Y’ Dê] {uôn Ya\, Khua Anôk brua\ Hâo hưn leh ana\n Mtô mblang kơ klei suaih pral, Knơ\ng brua\ mdrao mgu\n ]ar Kon Tum snei:

       - Si ih [uh kơ klei tu\ dưn brua\ hâo hưn mtô bi hriăm brua\ mdrơ\ng ho\ng klei jhat mơ\ng hăt?

             . Y-Dê]: Ka [uh ôh klei bi kla\ kơ klei tu\ dưn mơ\ng brua\ hâo hưn mtô bi hriăm kơ brua\ mdrơ\ng ho\ng klei jhat mơ\ng hăt. Kyuadah mb^t ho\ng brua\ hâo hưn mtô bi hriăm êlam hlăm mnuih [uôn sang ho\ng du\m klei hâo hưn mrâo, ho\ng du\m hdră hâo hưn mrâo, lo\ bi mko\ mjing ksiêm dlăng kơ klei dju\p hăt hlăm yang [uôn, hlăm mnuih [uôn sang. Klei anei drei ka ngă ôh.

       - Boh s^t brei [uh mnuih ra` klei dju\p hăt hlăm kr^ng taih kbưi, kr^ng mnuih djuê [ia\ jing lu êdi. Tui si ih si srăng ngă ]ia\ng bi hro\ mnuih dju\p hăt hlăm alu\ wăl?

. Y-Dê]: Hlăm kr^ng taih kbưi kr^ng mnuih djuê [ia\, mse\ ho\ng klei drei thâo leh sơăi, anei jing kr^ng dleh dlan hla\m djăp mta, mnuih [uôn sang k[ah klei thâo săng, hnơ\ng hrui w^t mơ\ng mnuih [uôn sang adôk [ia\. Hdră ]ia\ng bi hro\ ênoh mnuih dju\t hăt hlăm alu\ wa\l ana\n jing: Hyua\ h^n brua\ hâo hưn, hlăm năn mâo đơ knhuang tal êlâo jing k`ăm kơ phung knua\ druh, đảng viên, mơ\ng knua\ druh gưl sa\ truh hlăm [uôn. Knua\ druh sa\ brei mâo klei bi hmô, lehana\n ho\ng mnuih [uôn sang mâo brua\ truh kơ sang sa\, brei bi tui hluê djo\ ho\ng asa\p mtru\n kăm dju\p ha\t. Tal dua, brua\ hâo hưn mtô mblang brei mko\ mjing nanao, lehana\n bi mlih jê` jê` hdră hâo hưn, brei phung dju\p hăt [uh rup s^t kơ klei jhat djiê mnuih kbia\ hriê mơ\ng hăt, snăn kơh ]h^ndah dưi mtru\t di`u mdei dju\p hăt. Tal tlâo, ba brua\ mdrơ\ng ho\ng klei jhat mơ\ng hăt truh kơ kr^ng tiah kbưi, kr^ng mnuih djuê [ia\, hlo\ng jing brua\ ngă nanao, bi mguôp ho\ng djăp mta brua\ mkăn, mse\ si brua\ mtru\t mjhar ru\ mdơ\ng go\ sang dhar kreh, brua\ ru\ mdơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo…

       - Ara\ anei klei dju\t hăt hlăm anôk lu mnuih adôk lu snăk, boh nik hlăm kdru\n êdeh, hlăm êdeh êdâo, tơl hnơ\ng wa\t hlăm Anôk brua\ knu\k kna. Ya ngă ăt adôk mâo klei mse\ snăn?

. Y-Dê]: Klei dju\p hăt hlăm anôk lu mnuih adôk lu mse\ djuê ana\n, kyudah êlâo dih, jing klei thâo săng mơ\ng mnuih dju\p hăt. Phung anei ka thâo săng kla\ ôh klei dju\p hăt hlăm anôk lu mnuih jing amâo mâo jăk yâo ôh, ba klei jhat kơ asei mlei pô, lehana\n kơ mnuih riêng gah, ka la] ôh hlăm phung êdam êra lo\ bi êdah ]ia\ng kơ guôp, bi êdah pô jing mnuih pro\ng…Tal dua, klei dju\p hăt hlăm anôk lu mnuih adôk lu mse\ djuê ana\n, kyua khua kia\ kriê anôk brua\, phung duh mkra, êpul êya, k[ah klei thâo săng, k[ah klei uê` klam. Di`u ka ngă jih ôh brua\ klam mơ\ng pô, amâo mâo uê` mđing kơ klei bhiăn, lehana\n djăp mta hra\ mơar mtru\n kơ klei kăm dju\p hăt.

       - Ya klei ih ]ia\ng mta\ ho\ng mnuih dôk ra` hlăm klei dju\p hăt?

             . Y-Dê]: Kâo akâo yua prue# blu\ drei jua\t hmư\ leh ]ia\ng lo\ mta: Kyua klei suaih pral kơ ih pô, lehana\n kơ mnuih riêng gah, đăm lo\ dju\p hăt! Kha\dah diih dju\p leh hăt mâo 10 thu\n thâo 20 thu\n dưn, iêu blu\ be\ ho\ng hmei, lehana\n ngă be\ klei amâo lo\ dju\p hăt ôh mơ\ng hruê anei, kyuadah ăt ka hnui ôh!

-          La] jăk kơ ih kơ klei bi blu\ hrăm anei!

H’Nga Êban pô mblang.