VOV4.Êđê –Kna\m nga\ yang akâo klei êđa\p ênang jing kna\m mâo mơ\ng đưm đa\ la\ êlâo leh ho\ng mnuih djuê ana Bahnar. Anei jing sa hla\m du\m kna\m m’ak ja\k siam êdi mơ\ng êpul êya yang [uôn, ]ia\ng akâo kơ [uôn sang trei mđao, yâo m’ak.

Knăm akâo klei êđăp ênang, hluê si klei Bah nar (djuê Rơngao) pia Puh hơ dr^. Puh jing suốt đuê$, hơ dr^ jing phung ksơ\k mtâo, klei ruă tưp, klei ]ho\ mro\... Puh hơ dr^ jing suôt jih phung ksơ\k mtâo, klei ruă tưp, klei jhat [ai đuê$ mơ\ng [uôn sang, ]ia\ng akâo kơ [uôn sang jih thu\n mâo klei suaih pral, trei mđao, hơ\k mơak, bi hgu\m.

Knăm m’ak akâo klei êđăp ênang mơ\ng mnuih BaNa mko\ mjing ti [uôn dhar kreh du\m djuê ana Việt Nam, Hà Nội

A Thút – Pô thâo kưt mui` êdah kdlưn, Khua êpul kdo\ mui` tông ]ing ]har [uôn Đăk Wơk, să Hơ Moong, kdriêk Sa Thấy, ]ar Kon Tum brei thâo: Knăm akâo klei êđăp ênang mâo mơ\ng đưm. Knăm anei mphu\n mâo mơ\ng [uôn sang Bah nar mâo klei ruă tưp. Lu mnuih djiê, kyua ana\n mnuih [uôn sang mko\ mjing knăm ngă yang, kwưh akâo kơ yang suôt phung yang jhat. A Thút brei thâo:

Knăm akâo klei êđăp ênang jing akâo kơ phung yang brei kơ mnuih [uôn sang suai pral, suôt jih klei ruă, êngoh ê ăt, klei jhat đue$ mơ\ng [uôn sang. Mnuih [uôn sang pô dưi mâo klei suaih pral, ngă pưk hma mâo lu ktơr, lu hbei, rông mnơ\ng dhơ\ng đ^ kyar, êmô bao lu drei ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang klei hd^p mdro\ng sah, trei mđao, mko\ mjing [uôn sang đ^ kyar, jăk siam h^n.

 Knăm akâo klei êđăp ênang khă dưi mko\ mjing leh mnuih [uôn sang hrui êmiêt ênu\m jih mnơ\ng hlăm pưk hma. Tui si klei dưi hlăm go\ sang mnuih [uôn sang ngă Yang, mnơ\ng ngă yang bi djo\ guôp, mse\ si ngă yang kbao, êmô, u\n, bê, mnu\... Du\m thu\n giăm anei, mnuih [uôn sang Ba na khă mă bê ngă mnơ\ng myơr ngă yang. Hluê si klei m^n mnuih [uôn sang, bê jing mnơ\ng myang, jing mnơ\ng rông yuôm bhăn mơ\ng du\m mnơ\ng rông hlăm [uôn.

Êlâo kơ mko\ mjing knăm akâo klei êđăp ênang, mnuih [uôn sang kih mdoh êlan klông, sang rông, kpin êa, kih mdoh hlăm [uôn sang, đru mguôp mnơ\ng dhơ\ng ]ia\ng mâo mnơ\ng ngă yang, mkra mjing du\m mnơ\ng krah kyâo mjing [o$ mta mnuih, m’iêng ao mâo rup mnơ\ng hlăm dliê, rup mnuih leh ana\n hlô mnơ\ng…

Knăm m’ak akâo klei êđăp ênang mơ\ng mnuih BaNa mko\ mjing ti [uôn dhar kreh du\m djuê ana Việt Nam, Hà Nội

Hlăm hruê ngă yang, khua mduôn ruah phung êkei êdam mniê êra k[a\t siam jăk ênang ngă bruă phu\n hlăm mmông ngă yang, mse\ si ruah sa ]ô êkei suaih pral h’ô ]hum ao kl^t hlô mnơ\ng, bô$ mta ktruă rup krah ho\ng kyâo leh ana\n djă kju, sa ]ô êkei mkăn hruôm aba\n, ko\ đua đuôn krah rup ]^m amrak, dua ]ô mniê djă hla ana đót..

Leh mu\t hlăm klei ngă yang, khua mduôn kwưh “Ơ yang êa, yang ]ư\, yang grăm kmlă ti dlông adiê! Hruê anei, jih jang amiêt awa khua mduôn, êdam êra mnuih [uôn sang hmei k[^n ênu\m ênap ti krah ta] sang roong dlông. Leh ana\n hmei mprăp djăp mnơ\ng hluê si klei yang ]ia\ng. Mjing krah rup, dho\ng, kju, khil leh ana\n mnơ\ng ngă yang, mdjiê u\n kriâo pro\ng rông leh 10 thu\n leh ana\n mnu\ jơ\ng ju\ ]ia\ng myơr kơ yang. Mse\ grăp thu\n, mnuih [uôn sang hmei akâo kơ phung yang đru kơ knăm akâo klei êđăp ênang anei mâo klei s^t, ]ia\ng suôt jih phung yang jhat, klei truh jhat, ruă tưp hlăk dôk ti [uôn sang kbiă đuê$ jih…

Leh jih klei kwưh kơ phung yang, [uôn sang ngă klei suôt yang jhat, klei ruă. Khua mduôn (pô g^t gai klei ngă yang) jing pô djă ako\. Klei ur driâo leh ana\n kdo\ nao phă ana\p bi êdah klei suôt du\m klei jhat [ai, yang jhat… Leh jih ruê$ klei ur driâo leh ana\n kdo\, ênai hgơr, ênai ]hing ]har kwang leh ana\n mb^t ho\ng ana\n mâo klei kdo\ ê un dhun mơ\ng phung mniê êra bi êdah klei hơ\k mơak kyua du\m klei ruă, yang jhat, klei amâo myun… kbiă đuê$ leh mơ\ng [uôn sang.

Knăm m’ak akâo klei êđăp ênang mơ\ng mnuih BaNa ti [uôn Đăk Wơt, să Hơ Moong, kdriêk Sa Thầy, ]ar Kon Tum

Bruă suôt jih phung yang jhat, klei ruă tưp leh ana\n klei jhat… lo\ dưi mko\ mjing hlăm djăp kang êlan mu\t hlăm [uôn leh ana\n ti du\m boh sang ho\ng klei kdo\ kplăk w^t kplăk nao: leh ur suôt “Huih, huih, huih” jing ênai hgơr hưn mthâo 3 blư\, leh ana\n ênai ]ing kwang mb^t ho\ng klei kdo\ êun juat mơ\ng phung mnỉê Bah nar.

Leh ruê$ klei suôt phung yang jhat, klei ruă tưp, [uôn bi k[^n ti sang roong ]ia\ng lo\ dơ\ng huă mnăm. Leh ]eh kpiê leh ana\n mnơ\ng huă [ơ\ng mprăp ênu\m leh, khua mduôn lo\ ngă yang akâo kơ phung yang hriê [ơ\ng, mnăm mb^t ho\ng [uôn sang.

Kwưh snei: “Ơ Yang! [uôn sang hmei bi mni kơ phung yang hơê] hmưi; leh klei êđăp ênang hlăm thu\n êgao. Akâo kơ phung yang hriê [ơ\ng ]^m, mnăm kpiê hơ\k mơak ho\ng [uôn sang hlăm Knăm akâo klei êđăp ênang hruê anei. ]ang hma\ng hlăm du\m thu\n kơ ana\p, [uôn sang hmei dưi mâo lu klei myun, jăk êa hl^m hjan, ngă hma pla kmu\n ktơr djo\ boh mnga, ktơr bo\ hjiê, mdiê bo\ bro\ng, pla ktơr lu asa\r, Rông u\n bi ju\, mnu\ yu\m, êmô bo\ war, kbao bo\ kdrăn… [uôn sang hmei êđăp ênang, mâo mnơ\ng [ơ\ng mnơ\ng pioh, mâo klei hd^p mdro\ng sah, sa ai bi hgu\m, bi khăp, bi đru hlăm klei ênguôt hn^ng amâo dah dleh dlan, mơak m`ai, sa ai tiê mko\ mjing [uôn sang leh ana\n amâo klei bi ngă ôh hlăm [uôn sang..

Leh khua mduôn ngă yang, mnuih [uôn sang hrăm mb^t mnăm kpiê. Klei ur driâo hơ\k mơak, iêu jak, hơê] hmưi mb^t ho\ng klei kdo\ xoang ê un mơ\ng phung mniê Ba nar mb^t ho\ng ênai ]ing kdrăm k’ah mơ\ng phung êkei, mđ^ h^n klei mtluk mtlak, mơak m`ai mơ\ng knăm mơak.

Ho\ng klei dhar kreh djuê ana mdê hjăn mnơ\ng Knăm akâo klei êđăp ênang, phung Bah nar ti [uôn Đăk Wơk, să Hơ Moong, kdriêk Sa Thầy, ]ar Kon Tum kriê pioh, mđ^ lar, gưl êlâo lo\ bi hriăm gưl anak ]ô. Pô thâo kưt mui` A Hliuh, 70 thu\n, yăl dliê: klei tông ]ing ]har, kdo\ xoang amâo dưi k[ah ôh hlăm du\m gưl [uôn sang mko\ mjing knăm akâo klei êđăp ênang, ngă yang ako\ pin êa, huă êsei mrâo… Kâo hriăm mdê] ]ing mơ\ng êbeh 10 thu\n, ara\ anei lo\ bi hriăm kơ phung anak ]ô hlăm [uôn.

Knăm m’ak akâo klei êđăp ênang mơ\ng mnuih BaNa ti [uôn Đăk Wơt, să Hơ Moong, kdriêk Sa Thầy, ]ar Kon Tum

Bi adei Y Sương, 15 thu\n, hơ\k mơak:

Hmei mơak snăk dưi hriăm tông ]ing, kdo\ xoang.  Dưi nao hlăm klei lo\ w^t ngă yang akâo klei êđăp ênang, êpul thao tông ]ing [uôn Đăk Wơt brei kơ phung tuê hiu ]hưn ênguê hlăm ala ]ar leh ana\n ala ta] êngao amâo dưi wơr ôh, klei ana\n hmei ktưn hưn kơ dhar kreh djuê ana pô.

Hruê anei, du\m knăm akâo klei êđăp ênang mơ\ng mnuih Bahnar amâo djo\ kno\ng jing bruă ngă yang mâo leh mơ\ng đưm k`ăm bi mni kơ yang adiê brei leh yan boh mnga, [ia\ dah lo\ jing gưl ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang hơ\k mơak, hlăp mbul, tông ]ing, mnăm kpiê ]eh… Knăm mơak ăt jing gưl ]ia\ng kơ mnuih Banar bi êdah ai tiê bi hgu\m, đru bi hriăm mjuăt ana ]ô kriê pioh knhuah dhar kreh, bi mơak kơ klei hd^p djuê ana Bahnar hlăm klei hd^p mrâo.

H’Zawut pô ]ih hlo\ng răk