VOV4.Êđê - Hluê si klei m^n mơ\ng mnuih K’ho, mơ\ng đưm đa\ la\ êlâo, hla\k mrâo mko\ mjing [uôn sang, ana kyâo mtâo a\t mâo mơh ana\n kơ hja\n pa\n pô, lehana\n anak mnuih a\t mse\ sna\n mơh. Kyua ana\n, ho\ng klei ]ang hma\ng dưi mâo Yang đru mgang brei lehana\n tuh brei klei yâo m’ak sna\n mnuih K’ho sra\ng nga\ kna\m bi ana\n kơ hđeh mrâo kkiêng.

Mduôn K’Chung, ti [uôn Păng Pah, sa\ Da\ Knang, kdriêk Dam Rong, ]ar Lâm Đồng yăl dliê: Mnuih K’ho mâo klei m^n, leh ung mo# mda bi dôk, ba tian kkiêng anak hlăm adu\ hjăn, amâo mâo mnuih êgar [uh ôh, kno\ng mnuih hlăm go\ sang dưi mu\t kbia\ mơ\ng adu\ ana\n. Di`u kăm bia\t kyua ]ia\ng kơ hđeh đăm hia, đhăn, p^t đih jăk… Sa hruê kăm êdei kơ ana\n kơh snăn găp djuê ngă klei bi ana\n kơ hđeh:

“ Tui si klei bhiăn mnuih K’ho, anak mniê leh pro\ng dôk ung, anak êkei truh êdam dôk mo#, “]ing bi ênu\m r^ng, êa bi ênu\m găp, msăm aba\n ]ia\ng bi mđao, mko\ mjing go\ êsei ]ia\ng bi mơak pưk sang, bi lar djuê găp”… }ia\ng kơ yang adiê thâo, leh kkiêng anak mâo sa hruê kăm snăn go\ sang mko\ mjing klei bi ana\n kơ hđeh mrâo kkiêng. ‘Anak mơ\ng yan, yang bi ana\n, anak mơ\ng Brah, brah bi ana\n, snăn mơh anak mơ\ng mnuih kkiêng ăt mâo klei bi ana\n”.

Am^ ama hđeh jing pô mko\ mjing klei bi ana\n kơ anak, Lehana\n ana\n dưi ruah kơ anak pô, mnuih k’ho kreh ma\ ana\n mơ\ng aê aduôn atâo atiêt lo\ w^t bi ana\n kơ anak. Di`u bi m^n, ana\n mơ\ng aê aduôn atâo atiêt amâo mâo srăng dưi wơr ôh. Bi ana\n kơ anak, ]ang hmăng kơ hđeh ana\n mgi dih leh đ^ pro\ng êmo\ng bo\ ăt srăng hdơr nanao kơ aê aduôn phu\n agha ana hrue#. Mduôn Kchung la]:

“Hlăm go\ sang mâo am^ ama, anak aneh. Mmông mko\ mjing, am^ ama yơh jing pô ngă. Bi ana\n kơ anak hluê mnuih đưm, lo\ w^t ma\ ana\n mơ\ng aê aduôn atâo atiêt bi ana\n kơ anak, kyuadah mnuih K’ho mpu\ kơ aê aduôn atâo atiêt pô. Mse\ ho\ng kâo anei ana\n jing K’Chung, ăt am^ ama kâo ma\ mơ\ng ana\n aê aduôn đưm mơh bi ana\n kơ kâo”.

Tui si mduôn K’Chung, tơdah găp djuê amâo mâo djăp ôh klei dưi mko\ mjing klei bi ana\n kơ anak, snăn di`u iêu jak mnuih mâo k’hưm hlăm [uôn, hlămgăp djuê, amâodah khua mduôn. Digơ\ ]ang hmăng kơ anak pô mâo mnuih mâo k’hưm ngă brei klei bi ana\n, ]ia\ng kơ mgi dih leh đ^ êmo\ng pro\ng khuê tu\ jing mse\ ho\ng ara\ng, lehana\n hd^p jo\k h^n. Mnơ\ng pioh mko\ mjing knăm bi ana\n jing sa drei u\n hla\m brô 15 – 20kg, amâodah sa drei mnu\, tui hluê ho\ng klei dưi mơ\ng go\ sang, [ia\dah amâo mâo dưi k[ah ôh kriăk kpiê… Pioh ]u\t kơ pô bi ana\n kơ anak pô, leh rue# klei bi ana\n:  

“ Tơdah hlăm go\ sang amâo djăp klei dưi ]ia\ng mko\ mjing knăm bi ana\n kơ anak, snăn digơ\ iêu mnuih mâo k’hưm hlăm [uôn, amâodah iêu khua mduôn, amiêt khua awa mduôn hlăm găp djuê ]ia\ng bi ala kơ am^ ama hdeh ngă knăm bi ana\n kơ anak. Kyuadah mâo mb^t ho\ng mnuih ko\ ara\ng bnâo hlâo ara\ng yap hla\m [uôn hriê hla\m knăm bi ana\n kơ anak jing yuôm bhăn h^n. Di`u bi m^n mnu\ ]uh, kpiê ka\ ]ia\ng hrăm mb^t mơak m`ai ho\ng găp djuê, go\ sang. Kyuadah digơ\ ]ang hmăng kơ hđeh êdei ana\p leh đ^ pro\ng êmo\ng bo\ srăng jing mnuih tu\ dưn. Tui si klei dưi mơ\ng go\ sang, mnơ\ng ]uh hlăm knăm bi ana\n thâodah u\n mđơr kut pha, tơdah hơăi kha\ bi mâo sa drei mnu\ tu\ mơh”.

Hđeh điêt ana\n leh rue# ngă klei bi ana\n, snăn am^ ama hơ^t ai tiê srăng mâo yang adiê kia\ kriê. Lehana\n mơ\ng anei, di`u đăo knang kơ anak aneh di`u jih klei hd^p srăng mâo yang adiê mgang brei. Mduôn K’Chung la]:

“Anak mnuih leh kkiêng bi mâo ana\n. Tơdah amâo mâo ana\n, mgi dih yang mngư\ êmuh amâo mâo thâo b^t h’u\t. Kyuadah tui si klei m^n mnuih K’ho, snăn anak mnuih leh kkiêng snăn mâo yang adiê đru ba răng kriê”.

Knăm klei bi ana\n kơ anak jing sa knăm yuôm bhăn kơ klei hd^p mnuih K’ho. Ara\ anei, knăm anei mnuih K’ho ăt adôk dja\ pioh, kha\dah klei mko\ mjing mâo leh klei bi mlih [ia\, [ia\dah klei k`ăm `u amâo mâo mlih ôh. Jih jang mnuih bi ]ang hmăng kơ anak ]ô pô mâo yang adiê răng kriê, brei klei jăk yâo, lehana\n hđeh đ^ pro\ng srăng jing mnuih tu\ dưn kơ [uôn sang, mâo jih jang mnuih mpu\, khăp ]ia\ng.