VOV4.Êđê – Mơ\ng đă đưm, mnuih M’nông mâo lu knăm m’ak. {ia\dah knăm m’ak djuê ana êdah kdlưn lehana\n pro\ng h^n mơ\ng mnuih [uôn sang M’nông jing knăm m’ak Kuh ku\m êpul êya (Rnglăp boh). Anei jing knăm m’ak mơ\ng klei bi k[^n dhar kreh, hlăp ]hưn, hơ\k m’ak, mb^t ana\n mko\ mjing ai tiê hgu\m mguôp êpul êya.

Knăm bi hgu\m êpul êya (Rnglăp bon) mơ\ng mnuih M'Nông ti Dak Nông khăng dưi mko\ mjing hlăm ako\ thu\m. leh mdiê dưi ba w^t bo\ bro\ng, kphê bo\ hjiê. Anei jing knăm mơak pro\ng mâo lu [uôn nao mb^t, anăn 2 truh 3 thu\n kơh mko\ mjing sa blư\ mâo mơ\ng 5-6 boh [uôn nao mb^t.

Điều N'Glơr, 61 thu\n ti [uôn Bu Ndrunglu, să Dak Ndrung, kdriêk Dak Song, ]ar Dak Nông brei thâo "Rnglăp bon" jing knăm mơak pro\ng h^n mơ\ng mnuih M'Nông anăn bruă mprăp ngă bi jăk. Êlâo kơ mko\ mjing knăm mơak, phung khua mduôn mơ\ng du\m boh [uôn bi k[^n, tu\ ư anôk, hnơ\ng mko\ mjing. Du\m boh [uôn nao hlăm knăm mơak ăt mprăp mnơ\ng dhơ\ng pô mâo mse\ si u\n, mnu\, braih, kpiê ]eh. Leh anăn [uôn anôk mko\ mjing ăt mprăp snăn ]ia\ng drông tuê.

“Anei jing knăm mơak pro\ng h^n mơ\ng êpul êya, bi k[^n hlăm brô 4-5 [uôn hlăm să, boh nik iêu du\m să mkăn đa đa. Khăng mko\ mjing hlăm mlan 2 amâo dah mlan 3, bi kmlah plah wah du\m boh [uôn, kyua phung khua mduôn ruah ti [uôn ngă êlâo. Êlâo kơ mko\ mjing knăm mơak snăn [uôn mko\ mjing knăm mơak srăng bi k[^n phung êdam êra hlăm [uôn nao hlăm dliê mă djuh, tăp mdiê đio\, knă kpiê ]eh, mprăp u\n, mnu\ êlâo anăn hlăm brô 2 mlan, ]ia\ng drông phung tuê mơ\ng du\m boh [uôn mkăn hriê hlăm knăm mơak."

Hlăm knăm mơak "Rnglăp [on" hdră drông phung tuê jing yuôm bhăn h^n, ho\ng klei m^n "tuê mu\t hlăm [uôn mse\ si anak mu\t hlăm tian" anăn amâo dưi bi mbha mniê ho\ng êkei, mdro\ng sah knap m`ai, amâo bi mbha klei đao\, jing jang mâo [uôn mko\ mjing drông ho\ng jih ai tiê. Boh nik, hlăm hdră drông tuê, [uôn mko\ mjing srăng tông ]ing drông tuê. Phung êdam êra djă kngan hrăm mb^t kdo\ mmui` dar gơ\ng ngă yang ]ia\ng bi êdah klei mpu\ kơ knăm mơak leh anăn klei mpu\ kơ phung tuê. Hlăm anăn amâo dưi k]ah ôh klei tông ]ing ngăn (drông tuê), ho\ng ênhiang mơak m`ai ]ia\ng drông mnuih [uôn sang je\ giăm, taih kbưi hriê hlăm knăm mơ\ng êpul êya. Khua mduôn Ama Rin (Điểu Njrah) ti [uôn Bu Prơ\ng, să Dak Ndrung, kdriêk Dak Song, ]ar Dak Nông brei thâo hdră mprăp kơ bruă drông tuê hlăm knăm " Rnglăp bon" dưi mprăp jăk snăk.

“{uôn mko\ mjing srăng mâo phung thâo mbruă tông ]ing ]har, mnơ\ng ngă yang leh anăn jao kơ pô thâo blu\ tlao, thâo mmui` bi kmlah mb^t ho\ng khua mduôn drông tuê mơ\ng ako\ [uôn. Leh êpul tuê mơ\ng [uôn mkă hriê, [uôn mko\ mjing srăng mmui` bi kmlah ho\ng [uôn anăn, êpul tông ]ing mniê leh anăn êpul tông ]ing êkei dôk ti dua nah [a\ng jang [uoon tông ]ing drông tuê, khua [uôn myơr mnơ\ng kơ phung tuê mse\ si a`u\ băk kkuê, kông buh ti kngan, hăt reh… ]ia\ng bi êdah klei bi hgu\m."

Knăm bi hgu\m êpul êya “ Rnglăp bon” mơ\ng mnuih M’nông ti ]ar Dak Nông

}ia\ng mprăp kơ knăm mơak "Rnglăp bon", [uôn mko\ mjing pla sa gơ\ng ngă yang pro\ng ti krah ta] sang k[^n [uôn, anôk mko\ mjing du\m bruă ngă phu\n mơ\ng knăm mơak. Anei jing knăm mơak pro\ng mơ\ng êpul êya anăn gơ\ng ngă yang ăt dưi ruah ana pro\ng leh anăn dlông, mnơ\ng ngă yang hlăm knăm anei jing sa drei kbao knô. Knăm mơak klă s^t mphu\n po\k leh mnơ\ng ngă yang dưi dưm hlăm pra ti krah gơ\ng ngă yang mâo ko\ kbao, mnu\, êsei leh anăn giêt kpiê ]eh, ti gu\ gơ\ng ngă yang kă du\m pluh ]eh kpiê ]ia\ng kơ [uôn mko\ mjing leh anăn phung tuê mnăm, ]^m kbao dưi mkra mjing ti năn mtam brei phung tuê [ơ\ng, sa kdrê] dưi mbha kơ grăp ]ô mnuih hlăm [uôn ba w^t, hlei pô amâo nao ăt mâo mơh.

Riêng gah gơ\ng ngă yang mdơ\ng dua boh sang dlông ho\ng m'ô, ]uôr ho\ng hla kyâo,jing anôk grăp ]ô mnuih bi blu\ hrăm, mdei. Kyua knăm mơak sui leh anăn mâo lu bruă ngă anăn phung mơ\ng [uôn mkăn srăng dôk mdei hlăm sang dlông ho\ng m'ô anei hlăm du\m hruê mko\ mjing knăm mơak. Na nao snăn yơh, jih jang [ơ\ng mnơ\ng, mnăm kpiê ]eh, kdo\ mmui`, mmui` bi kmlah. Phung thâo mbruă mmui` khan Ot ndrong riêng gah dram pui sui hlăm 3 hruê 3 mlam, mâo đa đa jih hruê kăm. Anei dưi dlăng jing "knăm mơak huă blăm mnăm thu\n" mơ\ng êpul êya mnuih M'Nông đưm dih.

Khua mthu\n Ma Rin (Điểu Njrah) ti [uôn Bu Prơ\ng, să Dak Ndrung, kdriêk  Dak Song, ]ar Dak Nông brei thâo: Hruê anei, kyua klei đ^ kyar mơ\ng yang [uôn, amâo klei găl dưi mko\ mjing bi k[^n lu boh [uôn mse\ si đưm ôh. Khă snăn, [ri hlăm du\m klei mâo yuôm bhăn ti alu\ wa\l, bruă sang ]ư\ êa leh anăn anôk bruă djo\ tuôm ăt mko\ mjng klei kru\ w^t knăm bi k[^n êpul êya (Rnglăp bon) ]ia\ng lo\ bi hdơr knhuah gru dhar kreh mơ\ng mnuih Mnông.

“Ară anei ]ia\ng mko\ mjing knăm mơak bi k[^n êpul êya snăn dleh leh anăn amâo dưi lo\ mko\ mjing ôh, anăn tơdah mko\ mjing kno\ng lo\ kru\ w^t kyua bruă sang ]ư\ êa đui] mko\ mjing, du\m klei tlo\ kbao lui he\, lui he\ klei bhiăn amâo lo\ djo\ guôp ho\ng klei hd^p ara\ anei, [ia\dah ăt kriê pioh ênoh yuôm mơ\ng knăm mơak jing ai tiê bi hgu\m êpul êya."

Knăm mơak bi k[^n êpul êya "Rnglăp bon" jing sa knăm mơak pro\ng yuôm bhăn leh anăn hnơ\ng pro\ng h^n mơ\ng mnuih M'Nông. Hlăm kdrê] ngă yang bi êdah klei ]ang hmăng mơ\ng mnuih [uôn sang, êpul êya akâo kơ phung yang brei êa hl^m djo\ yan, êa hjan djo\ hruê, ana pla mjing mtah mda, yan boh mnga lu, suôt phung yang jhat, hlô mnơ\ng bi rai mnơ\ng dhơ\ng... răng kriê klei êđăp ênang kơ du\m boh [uôn, grăp boh sang trei mđao. Bi klei huă [ơ\ng, kdo\ mmui` jing sa gưl ]ia\ng kơ du\m boh [uôn mđ^ klei bi hgu\m, klei ngă bruă, mko\ mjing, răng mgang [uôn sang leh anăn kriê pioh knhuah dhar kreh mơ\ng êpul êya.

H’Zawut pô ]ih hlo\ng răk