VOV4.Êđê - Leh mdiê ksa\ ara\ng puôt he\ mdiê tal êlâo hlâo hlang, mnuih [uôn sang djuê ana Êđê ti Daklak kha\ng mko\ mjing Kna\m hua\ êsei mrâo. Kna\m hua\ êsei mrâo bi êdah ai tiê mpu\ mni kơ phung Yang adiê brei leh yan adiê djo\ êa hl^m hjan, yan buh pla djo\ boh mnga, gra\p go\ sang trei mđao. Anei a\t jing sa hdra\ bi mko\ hgu\m êpul êya mnuih [uôn sang djuê ana Êđê.

Anak Êđê kreh mko\ mjing knăm hua\ êsei mrâo dua blư\ hlăm sa thu\n. Gưl tal êlâo hlăm mlan 8 lehana\n mlan 9, leh puôt mdiê hdrô. Gưl tal dua hlăm brô mlan 11, lehana\n mlan 12 leh jih jang brua\ puôt wia\ ênu\m ênap. Hlăm wưng anei ngă klei hdơr knga kơ yang adiê atâo atiêt, hriê hua\ mnăm. Knăm hua\ êsei mrâo mâo mko\ mjing hluê mdê bi go\ sang. Hlei go\ sang puôt êlâo, snăn mko\ mjing klei hua\ [ơ\ng êlâo iêu jak amiêt khua awa mduôn, dăp adei hlăm găp ênuê djuê êpul hriê hua\ êsei mrâo. Snăn leh sang anei truh sang adih mko\ mjing, mơ\ng ana\n yan hua\ êsei mrâo kreh sui truh mlan. Ama ~i, ti [uôn Drah, sa\ }ư\ Ne\, kdriêk krông {u\k, ]ar Daklak la], knăm anei păt ]ia\ng mse\ ho\ng klei hua\ [ơ\ng m’ak thu\n mrâo, leh ênu\m ăt buh pla hđăp mprăp kơ yan ma\ brua\ mrâo:

“Tui si klei bhiăn anak Êđê, thu\n mrâo jing hua\ êsei mrâo, grăp go\ sang mko\ mjing knăm hua\ êsei mrâo. Khua mduôn hlăm [uôn srăng iêu jih jang mnuih, leh ênu\m yan puôt wia\ snăn mko\ mjing klei hua\ mnăm ]ia\ng kơ anak ]ô suaih pral, truh thu\n mrâo buh pla jăk êa hl^m hjan”.

Knăm hua\ êsei mrâo mơ\ng grăp go\ êsei kreh mko\ mjing tui si klei dưi mơ\ng grăp boh sang mdê mdê, ti hma amâodah kơ sang. Hlăm hma mâo sa ]uê pioh buh pla trua\n kơ brua\ mkăp kơ klei hua\ êsei mrâo, kno\ng phung mniê duh ngă brua\ hlăm hma ana\n. Mdiê buh hlăm hma anei ăt pioh kơ mjeh. Leh puôt pô sang jing anak mniê khua nao puôt êlâo.

Hruê hua\ êsei mrâo, hlăm hma pioh kơ brua\ ngă yang ti ana\n mko\ mjing anôk ngă yang bi hmô kơ anôk aê aduôn atâo atiêt. Leh kơ ana\n, pô hma ngă yang pioh sa phu\n mdiê krah hma, bu] mb^t ho\ng phu\n ba w^t. hlăm sang srăn yuôl mdiê ana\n ti dlông sa boh bu\ng tơl truh kơ yan êdei. Asa\r mdiê luh srăng le\ hlăm bu\ng, yap jing dja\ pioh mngăt mdiê. Anak Êđê bi m^n, yang mdiê dôk hlăm gu\ lăn, bi mgăt mdiê dôk hlăm mdiê. Truh yan buh pla snăn mnga\t mdiê srăng dôk hlăm hma, truh yan puôt mnga\t mdiê w^t kơ sang, mbo\ hlăm hjiê. }ia\ng kơ yan buh pla jăk êa hl^m hjan, snăn mnuih [uôn sang bi thâo răng kriê mngăt mdiê, amâo mâo lui mnga\t mdiê đue# hiu.

Hlăm knăm hua\ êsei mrâo kơ sang, du\m mta mnơ\ng pioh ngă yang kơ yang adiê lehana\n kơ aê aduôn atâo atiêt mâo u\n pro\ng, 7 ]eh kpiê, sa go\ êsei bo\, sa mluê braih bo\. }u\t h’ô kdrăp djuê ana pô mơh, khua ngă yang, amâodah pia pô riu yang mâo yơh klei kwưh iêu yang bi êdah ai tiê la] jăk hdơr knga kơ yang adiê brei leh sa yan djo\ boh mnga, jăk êa hl^m hjan, ktơr bo\ hjiê mdiê bo\ bro\ng, klei hd^p mda jăk yâo maơk m`ai. Khua mduôn Aê Kôl, [uôn Tơ\ng Ju\, sa Êa Kao, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt brei thâo:

“Pô riu yang ngă yang Ơ yang yu\ yang ngo\, yang ]ư\, yang êa, yang mdiê… hriê hua\ êsei mrâo ho\ng găp djuê”. Pô riu yang iêu yang hlăm brô 1 h, iêu ênu\m ênap jih jang yang, lehana\n aê aduôn atâo atiêt hriê hua\ êsei mrâo”.

Leh rue# klei ngă yang, pô riu yang srăng prak kpiê hlăm kpur pui, hlăm r^ng ]ing, hlăm boh ê`a\n, hlăm hjiê ]ia\ng hơê] hmưi. Leh kơ ana\n mâo yơh ênai ]ing kwang. Tui si Aê Điêr, ti [uôn Ki, alu\ kr^ng Thống Nhất, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, ]ar Daklak, klei tông ]ing, kưh mu` amâo mâo k[ah ôh hlăm hruê hua\ êsei mrâo.

“ Đưm êlâo dih aduôn pô adôk dja\ pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana pô. Ara\ anei mse\ mơh. Hla\m knăm hua\ êsei mrâo tông ]ing hluê knhuah êđê. Srăng mđr^ng ho\ng du\m klei tông ]ing hua\ mnăm êsei mrâo”.

Leh jih kdrê] ngă yang, snăn truh kơ klei hua\ mnăm bhung aguah. Mniê pô sang yơh djo\ gai brei mnăm kpiê êlâo, leh kơ ana\n truh kơ mnuih khua thu\n hlăm găp djuê, lehana\n mnuih ko\ ara\ng bâo hlâo ara\ng yap hlăm [uôn…

Kơ klei yuôm bhăn brua\ hua\ êsei mrâo, Y Kô Niê, k’ia\ng khua adu\ brua\ kia\ kriê dhar kreh, hla\m knơ\ng bua\ dhar kreh lehana\n hiu ]hưn ênguê Daklak, brei thâo:

“Knăm hua\ êsei mrâo anak Êđê jing knhuah hưn mdah mnơ\ng pô mâo, mnơ\ng pô ngă, digơ\ mko\ mjing klei hơk mơak kưt mu`, lehana\n yal dliê khan. Mko\ mjing hlăm sa hruê amâodah dua hruê, ]uh mnu\, ]uh u\n, hưn mdah ya mta digơ\ mrâo mâo ho\ng [uôn sang. Bi êdah ai tiê thâo hdơr kơ knga kơ yang adiê brei leh kơ di`u jăk êa hl^m hjan, djo\ boh mnga”.