VOV4.Êđê – Mnuih djuê ana Êđê mpu\, dla\ng myuôm êdi kơ klei [ua\n, boh nik jing klei [ua\n ho\ng phung Yang lehana\n aê aduôn, atâo atiêt pô. Tơdah klei [ua\n ka dưi nga\ ôh, mnuih Êđê sra\ng nga\ kna\m nga\ yang ]ia\ng lo\ w^t bi hdơr du\m klei leh [ua\n lehana\n bi kdung he\ brua\ hluê nga\ truh kơ sa hruê mlan kla\ klơ\ng êdei. Kna\m anei dưi pia jing kna\m lo\ bi hdơr mmông bi buh kông amâo dah lo\ bi kdung hruê bi k]ah.

Hlăm sang krum mơ\ng Y- Thim {uôn Yă, ti [uôn Êa Bo\ng, să }ư\ Êbur, [uôn pro\ng {uôn Ma Thuột, ]ar Dak Lak, ênai ]ing đ^ kwang jak iêu phung tuê ti du\m boh je\ giăm taih kbưi hriê ]hưn m’ak ho\ng pô sang hlăm knăm ngă yang păn kông. Ênai ]ing, ênai hgơr đ^ kwang m’ak m`ai ăt jing u\n ngă yang dưi ]uh leh, du\m boh ]eh kpiê dưi kang hla leh ana\n tuh êa bo\ leh, djăp mta mnơ\ng prăp mâo aduôn aê atâo atiêt leh ana\n du\m mta yang đru brei sơnăn go\ êsei `u mâo klei suaih pral leh ana\n mbhă mbhai. Hluê si asa\p [ua\n, sơnăn go\ êsei ngă yang hdơr knga ho\ng 1 drei kbao knô leh ana\n 7 boh ]eh kpiê. {ia\dah kyua ka ruah hruê mlan djo\ guôp, sơnăn go\ êsei ngă yang păn kông, bi kdung truh mlan 3 thu\n êdei. Mnơ\ng myơr kơ yang adiê hruê anei jing 1 drei u\n knô leh ana\n 3 boh ]eh kpiê:

       Jih jang klei ngă yang mơ\ng mnuih mâo kông sơa^

“ Thu\n anei sang Y – Thim mâo klei suaih pral, yâo m’ak, mâo blei kpan, r^ng ]ing đưm, ]eh tuk, ]eh tang. Ara\ anei ]uh 1 drei u\n ]ia\ng hưn mthâo ho\ng [uôn sang, aduôn aê atâo atiêt. Hưn mthâo du\m mta bruă leh dưi ngă ]ia\ng jih jang mnuih thâo leh ana\n ]ia\ng du\m mta yang lo\ dơ\ng đru brei kơ pô. Hruê anei mâo du\m boh ]eh kpiê leh ana\n u\m khă gơ\ng amâo mâo lu ôh, [ia\dah klei hơ\k m’ak ana\n jing klei hgu\m mguôp êpul êya”.

Hlăm klei hd^p mơ\ng mnuih Êđê mâo lu klei ngă yang, du\m klei ngă yang anei mâo kông sơa^. Grăp klei ngă yang srăng kruăk knăl ho\ng sa gru kruăk hlăm kông ana\n. Kno\ng klei ngă yang păn kông sơnăn amâo mâo kruăk ôh kông. Pô iêu yang kno\ng ngă yang m`ă klei [ua\n rơ\ng leh ana\n kdung asa\p [ua\n rơ\ng kơ pô sang hlăm wưng djo\ guôp ]ia\ng mko\ mjing hluê asa\p [ua\n êlâo kơnăn.

     Pô ngă yang djă buh ti knga pô sang leh ana\n ngă yang

Mnơ\ng ngă yang dưi mdơ\ng djăp ênu\m mâo: ako\ u\n, ku, kpu\ng u\n, êrah, prô] tiê u\n. Knăm ngă yang hruê anei ti sang Y-Thim, mơ\ng aê Lê- pô ngă yang ti [uôn Êa Bông riêu yang. ~u djă kông buh ti kngan pô sang leh ana\n riêu yang. Klei riêu yang ana\n jing asa\p jak iêu aduôn aê atâo atiêt hriê dlăng klei ngă yang, lo\ m`ă asa\p leh [ua\n leh ana\n bi kdung asa\p [ua\n. Bi êdah klei hdơr knga mơ\ng pô sang ho\ng atâo atiêt leh ana\n phung yang, ]ang hmang atâo atiêt lehana\n phung yang lo\ dơ\ng đru brei kơ go\ sang mâo klei suaih pral, tuôm ho\ng lu klei mbhă mbhai:

“ Ara\ anei kâo jak iêu jih jang mnuih, jak iêu yang adiê atâo atiêt hriê dlăng [uh klă klei ngă yang. Anei jing ]eh kpiê dưm nah dlông, kông dưm nah gu\, jing kông pô tuh pô mjing, amâo djo\ kông duah dui` ôh. }ang hmang yang adiê [uh klă, răng mgang kơ pô sang mâo klei êđăp ênang, mse\ si kông khăng amâo thâo [ip ôh. Anei kngan pô sang buh leh kông leh ana\n djă đ^ng kpiê, akâo mpu\ kơ yang”.

Êpul phung thâo mbruă [uôn Knia hơ\k m’ak dưi jak iêu tông ]ing hlăm klei ngă yang hruê anei

Mjưh rue# klei ngă yang, ung mo# pô ang mb^t ho\ng pô riêu yang [ơ\ng du\m mta mnơ\ng ngă yang ]ia\ng hmang hmưi djăp mta klei mbhă mbhai. Du\m ]ô mnuih mnăm kpiê ]eh, phung mniê êlâo, êkei êdei, mnuih khua mduôn êlâo, phung mda thu\n êdei. Hlăm ai êwa mtluk mtlak asa\p h’ê] hmưi, m’ak m`ai mơ\ng pô sang leh ana\n phung tuê, ênai ]ing, ênai hgơr đ^ kwang mjing ai êwa hơ\k m’ak. Ana\n jing kdrê] mphu\n k]ưm knăm m’ak.

Nao kơ klei ngă yang ti sang Y-Thim hruê anei, êngao kơ djuê găp 2 nah leh ana\n mnuih [uôn sang hlăm [uôn, lo\ mâo tuê jak iêu mơ\ng du\m [uôn mkăn, kdriêk mkăn hriê. Y-Hơ Êban, pô thâo mbruă [uôn Knia 4, să Êa {ar, kdriêk {uôn Đôn hơ\k m’ak dưi mâo klei jak iêu mb^t ho\ng êpul phung thâo mbruă mơ\ng [uôn Knia tông ]ing hlăm klei ngă yang anei. Y-Hơ la], sui leh mnuih Êđê ti du\m boh [uôn mâo wưng bi mtuôm, bi ]hưn hdăng găp leh ana\n hrăm mb^t tông ]ing mtluk mtlak mse\ si ara\ anei:

“ Mâo Y-Thim jak iêu êpul thâo mbruă, sơnăn kâo mtio\ hirê phung ayo\ng adei ênu\m ênap. Kâo [uh m’ak êdi, kyua lo\ dưi [uh, lo\ kru\ w^t knhuah bhiăn djuê ana, bi h’ê] hmưi kơ go\ sang, kyua ana\n kâo [uh m’ak êdi. Sui leh kâo amâo mâo nao kơ klei ngă yang mse\ djuê anei”.

Mnuih Êđê bi m^n “ Pui amâo mâo djiê kyua mâo mnuih dưm djuh”, kyua ana\n, hlăm sang pui ăt trơ\ng n’nao

Amâo djo\ kno\ng mnuih khua thu\n đui] ôh, [ia\dah phung hđeh hlăm go\ êsei Y-Thim ăt bi mđing mơh du\m klei ngă yang dưi mko\ mjing ti sang pô. Y-Nal Êban, anak êkei Y-Thim la], mơ\ng điêt `u [uh klă lu klei ngă yang mơ\ng aduôn aê, am^ ama pô mko\ mjing. Tơdah mse\ si êlâo dih kno\ng klei ]ia\ng kơ thâo, sơnăn ara\ anei `u g^r ai tiê ksiêm dlăng klă du\m klei ngă yang anei ho\ng klei khăp ]ia\ng leh ana\n bi m^n kriê pioh boh tu\ dưn dhar kreh mơ\ng pô ngă bruă anei:

“ Dưi [uh mse\ djuê anei srăng đru kâo êdei ana\p dưi ngă du\m mta mse\ djuê anei ho\ng klei găl êlưih leh ana\n kâo hluê ngă djo\ hdră mơ\ng phung đưm lui pioh. Tal 2, kâo jing mnuih hlăm knơ\ng bruă dhar kreh, sơnăn kâo ]o\ng mtă mtăn kơ asei mlei amâo dưi ngă lui] ram knhuah gru dhar kreh djuê ana pô”.

Krah anôk mtuk mtlak ênai ]ing, kpur pui trơ\ng n’nao blăk blăk mơ\ng mphu\n klei ngă yang hlo\ng truh mjưh rue#. Wa\t pô sang leh ana\n phung tuê mnăm kpiê ]eh m’ak m`ai, bi ]hưn hdăng găp. Ho\ng mnuih Êđê, du\m klei ngă yang amâo djo\ kno\ng hdơr knga kơ aduôn aê atâo atiêt leh ana\n kơ yang adiê đui] ôh, [ia\dah lo\ jing wưng ]ia\ng phung ayo\ng adei djuê găp ti du\m boh [uôn bi k[^n, bi mtuôm [o#, mjing klei hgu\m mguôp, siă suôr, mko\ klei bi mje\ êpul êya.

                        H’Mrư pô ]ih hlo\ng răk