VOV4.Êđê – Ho\ng mnuih djuê ana Mnông ti kr^ng Dap Kngư, kông hliê bi buh ti kngan amâo djo\ kno\ng jing mnơ\ng buh bi msiam đui] ôh, [ia\dah lo\ mâo klei tu\ êdi hla\m klei m^n đa\o mdê hja\n yuôm bha\n êdi. ~u mse\ ho\ng “Drao mgang brei klei hd^p”, đru kơ pô buh ana\n mâo klei suaih pral, myun mdan, lehana\n bi êdah klei [ua\n rơ\ng mơ\ng anak mnuih ti ana\p phung Yang adiê hur har mjing du\m klei pô kwưh akâo ]ang hma\ng sra\ng jing s^t êdi. Bi buh kông jing êlưih yơh, [ia\dah ]ia\ng mtlaih kông ( toh kông) ana\n jing dleh êdi, mnuih [uôn sang c\ia\ng bi g^r nanao pioh dưi mâo dja\p mta mnơ\ng hluê nga\ kna\m nga\ yang mtlaih kông (toh kông) sa bliư\ ana\n đuic\ yơh hla\m klei hd^p, kyua kơ sa klei hd^p ja\k siam lehana\n trei mđao h^n.

S^t mnuih djuê ana Mnông truh thu\n êdam êra, [ia\ klei hd^p ka dưi djo\ si klei c\ia\ng ôh, sna\n go\ sang kha\ng mko\ mjing klei nga\ yang trôk kông. Am^ ama amâodah pô krơ\ng brei sra\ng mpra\p sa c\eh kpiê, sa drei mnu\ leh ana\n sa boh kông hliê. Di`u nga\ yang kwưh akâo kơ yang adiê đru brei kơ mnuih ana\n suaih pral, myun mdan hla\m klei hd^p mda, hla\m brua\ knua\, brua\ duh [ơ\ng [rư\ hruê [rư\ đ^ kyar. Êlâo kơ bi buh kông ti kngan, kông hliê sra\ng ba krua\k pioh bi hdơr. Tui hluê ho\ng klei c\ang hmang di`u sra\ng krua\k dua kdruêh, tơ êdei mtlaih kông ho\ng u\n, bi tơ krua\k 3 kdruêh êdei anei sra\ng mtlaih kông ho\ng kbao. Mb^t ana\n di`u kwưh akâo [ua\n rơ\ng ho\ng yang snei: tơ êdei anei pô nga\ yang anei djo\ si klei hma\ng hmưi sna\n sra\ng nga\ yang ho\ng u\n amâodah pro\ng h^n jing ho\ng kbao. Kông krua\k jing kông yuôm c\ia\ng thâo kral ho\ng du\m kông buh mka\n.

Klei nga\ yang mtlaih kông mơ\ng amai H’Nang La {uôn Ya\ ti [uôn Đon, sa\ Krông Ana, kdriêk [uôn Đon, c\ar Daklak

Leh mâo hla\m brô mơ\ng 5 truh kơ 10 thu\n, amâodah sui h^n ti ana\n, s^t klei hd^p mda hla\m go\ sang gơ\  trei mđao [ia\ leh, sna\n mnuih Mnông bi mko\ mjing klei nga\ yang mtlaih kông. Amai H’Nang La {uôn Ya\, pô ara\ng nga\ yang bi mtlaih kông ti [uôn Đon, sa\ Krông Ana, kdriêk {uôn Đon, c\ar Daklak brei thâo:

“ Hla\k êlâo adih go\ sang nga\ yang trôk kông, akâo kơ yang adiê đru brei klei ja\k yâo trei mđao, brua\ duh mkra [rư\ hruê [rư đ^ kyar h^n leh ann mâo [ua\n leh s^t dưi mâo djo\ si klei pô kwưh akâo hma\ng hmưi sna\n go\ sang sra\ng nga\ yang ho\ng c\eh kpiê pro\ng, u\n, êmô kbao pro\ng. Ara\ anei [uh asei mlei leh ana\n go\ sang dưi mâo dja\p leh mnơ\ng mnua\ ana\n bi mko\ mjing yơh klei nga\ yang c\ia\ng mni lac\ ja\k kơ yang adiê, mnguh mnga\t aê aduôn atâo atiêt đru brei leh kơ pô.”

Hluê si mnuih [uôn sang djuê ana Mnông, kông leh nga\ yang bi buh ti kngan jing yuôm, digơ\ [uh h’^t ai tiê kyua pô mâo leh yang adiê đru mgang brei. Leh mâo lu thu\n tơ ka nga\ ôh yang bi mtlaih kông, [ia\ kông ana\n  luc\ he\ sna\n go\ sang lo\ bi nga\ sa klei nga\ yang trôk kông mka\n jing lo\ bi mhrô kơ kông luc\ ana\n, amâo mâo dưi lui kngan huâng ôh. Tơ mse\ si kông ana\n nga\ yang bi buh mơ\ng hla\k điêt amâo lo\ dưi hdơr ôh wơr he\, sna\n phung khua mduôn c\ia\ng lo\ bi hdơr brei. 5 amâodah 10 thu\n ka dưi nga\ ôh yang bi mtlaih kông sna\n  c\ia\ng lo\ bi nga\ yang trôk kông. Mâo đa mnuih bi lo\ nga\ yang trôk kông mrâo lu bliư\ bi mhrô kyua ka dưi mâo dja\p  mnơ\ng pioh nga\ yang bi mtlaih kông ôh.

Klei nga\ yang trôk kông bi mhrô jing c\ia\ng kơ yang adiê thâo pô `u a\t hdơr kơ klei [ua\n rơ\ng êlâo adih ho\ng yang. Ana\n a\t jing  mse\ si asa\p mta\ mta\n bi hdơr kơ mnuih buh kông c\ia\ng bi g^r hla\m klei jhd^p pioh dưi mâo du\m klei pô  kwưh akâo hma\ng hmưi.

Dôk ngă yang

S^t go\ sang mâo dja\p ênu\m mnơ\ng dhơ\ng pioh mko\ mjing klei nga\ yang mtlaih kông, pô sang sra\ng hưn mthâo kơ ayo\ng adei djuê ga\p hriê  pioh mko\ mjing klei nga\ yang. Pô riu yang jing sa c\ô mnuih mâo k’hưm hla\m [uôn, amâodah jing pô khua thu\n êdi hla\m sang. Anei jing asa\p  nga\ yang kyua mơ\ng pô nga\ yang Che Dăm, ti [uôn Đon, sa\ Krông Ana, kdriêk {uôn Đon hluê nga\:

“ Ơ yang, c\ang hang mơ\ng ara\ anei kơ êdei brei kơ anak c\ô kâo mâo klei suaih pral h^n, hua\ [ơ\ng bi ja\k đo\k k[ông, p^t bi h^t mđao, duh [ơ\ng [rư\ hruê [rư\ đ^ kyar h^n. Hruê anei kâo nga\ yang mtlaih kông anei jing amâo lo\ đuôm ôh asa\p leh [ua\n rơ\ng ho\ng yang adiê, ho\ng mnuih [uôn sang hla\m [uôn. Mơ\ng ara\ anei kơ ana\p kâo sra\ng mâo nanao klei suaih pral, duh [ơ\ng [rư\ đ^ kyar, rông êmô kbao bi jing êpul bo\ war, dja\p brua\ nga\ ja\k ga\l s’a\i.”

Klei nga\ yang bi mtlaih kông kno\ng dưi hluê nga\ s^t go\ sang dưi mâo dla\ng mnơ\ng dhơ\ng. Klei anei jing mse\ si jih klei hma\ng hmưi êlâo adih jing leh s^t êdi. Amâodah mâo ya klei ka dưi hluê nga\ ôh sna\n a\t nga\ mơh yang bi mtlaih kông s^t pô ana\n leh khua mduôn, dla\ng anei jing klei nga\ yang m’ak h’êc\ hmưi klei suaih pral. Leh klei nga\ yang, kông dưi mtlaih leh ana\n ba dưm hla\m c\eh kpiê. Hluê si mduôn [uôn Che Dăm, dưi nga\ yang mtlaih kông kơh jing jih leh nư  ho\ng yang adiê (jing du\m klei leh [ua\n hla\k nga\ yang trôk kông ana\n), amâo mâo lun he\ ôh klei leh [ua\n rơ\ng ho\ng mnuih [uôn sang. Leh  sna\n kơh klei hd^p mda a\t sra\ng ja\k siam h^n ho\ng êlâo:

“ Klei bhia\n nga\ yang akâo kông leh ana\n mtlaih kông `u mâo mơng đưm leh, mơ\ng ênuk aê aduôn atâo atiêt adih leh. Tơ pô leh buh kông ana\n, sna\n êdei adih tơ gơ\ klei hd^p mda đ^ kyar [ia\ sna\n pô lo\ nga\ yơh yang akâo bi mtlaih kông. A|t mơ\ng anei mơh pô sra\ng amâo mâo lo\ rua\ dua\m êngoh ê’a\t ôh, dôk hd^p suaih pral truh kơ mduôn khua, brua\ duh mkra [rư\ hruê [rư\ đ^ kyar h^n, rông ênmô kbao jing êpul, rông u\n mnu\ bo\ tac\ war.”

Dôk ngă yang

Klei nga\ yang toh mtlaih kông mơ\ng mnuih [uôn sang Mnông ti Dap Kngư ara\ anei adôk mâo lu mnuih hluê nga\, kyua kno\ng nga\ yang sa bliư\ đuic\ hla\m klei hd^p. Klei nga\ yang mko\ mjing điêt he\ amâodah pro\ng tui hluê ho\ng klei hd^p mơ\ng gra\p boh sang. Klei nga\ yang anei amâo djo\ kno\ng jing kleic\ia\ng mni lac\ ja\k kơ yang adiê đuic\ ôh, [ia\ lo\ jing gưl c\ia\ng mnuih [uôn sang bi mtuôm, mje\ mjuk dôk kriê pioh knhuah dhar kreh mơ\ng djuê ana pô.

Klei yuôm bha\n h^n ana\n jing klei nga\ yang mtlaih kông mse\ si klei c\ia\ng mta\ mta\n kơ gra\p c\ô mnuih Mnông s^t leh buh kông ti kngan, hla\m klei hd^p mda c\ia\ng bi g^r nanao yơh pioh dưi nga\ bi mâo klei pô leh kwưh akâo hma\ng hmưi, mse\ si klei bi [ua\n rơ\ng ho\ng yang adiê, ho\ng [uôn sang.

                                                                                 H’Nga pô ]ih hlo\ng răk