VOV4.Êđê - Ho\ng mnuih [uôn sang djuê [ia\ Dap Kngư lac\ kluôm leh ana\n djuê ana Mnông lac\ hja\n, kpiê c\eh jing sa mta amâo dưi k[ah ôh hla\m klei hd^p mda hruê hruê. Êlâo h^n kpiê c\eh jing mnơ\ng pioh ba myơr kơ yang adiê leh kơ ana\n jing pioh yua hla\m klei hd^p mda mnuih [uôn sang. Ho\ng mnuih [uôn sang Mnông, kpiê c\eh mse\ si klei bi mko\ mơ\ng gra\p c\ô mnuih ho\ng êpul êya [uôn sang. Hra\m mb^t dôk bi kuh ku\m djuê c\eh kpiê, jih jang sra\ng bi thâo săng sia\ suôr h^n, hyua\ kja\p h^n klei bi hgu\m mguôp hla\m klei hd^p mda….. C|ia\ng dưi  kna\ kpiê c\eh ja\k sna\n c\ia\ng bi mâo klei mpra\p tliêr kja\p, bi êdah klei thâo mbrua\ mơ\ng sa c\ô mniê hla\m sang.

}ia\ng mâo sa ]eh kpiê jăk, mnuih [uôn sang Mnông bi mprăp ksă êmă. Bruă tal êlâo leh ana\n lui] lu ai tiê hruê mmông h^n ana\n jing mkra mjing kpei. Mnuih [uôn sang nao hlăm dliê klak mă hmôk ana hngăm, djuê ana Mnông pia“ dong bom, dong brun” ba w^t [hu bi krô, êdei kơnăn tlê lik. Leh kơnăn mă braih đio\, braih huă, kuaih, amrê], kbâo, hdăng, tram mb^t hlăm brô mkrah hruê leh ana\n ba tlê bi lik. Mnuih [uôn sang bi lu\k du\m mta mnơ\ng anei mb^t ho\ng [ia\ êa, ba tu\k hlo\ng gơ\ bi êko\. Leh kơnăn ba mmuôn jing klo\ w^l mđơr ho\ng kđiêng ana jơ\ng. Digơ\ mă klei hr^ng he\ du\m klo\ kpei ana\n, leh ana\n ba [hu hlăm 2, 3 hruê ]ia\ng gơ\ thu krô.

}ia\ng thâo mta kpei anei djăp hnơ\ng ]ua\n pioh knă ja\k kpiê amâodah h’a^, di`u lông knă 1 ]eh kpiê điêt. Êdei 1 hruê kăm mđam, kpiê ba mnăm yơh, lông mnăm gơ\ ja\k leh, snăn go\ êsei mphu\n knă leh ana\n mđam lu ]eh pro\ng yơh. Kyua klei c\iang ba yua kpiê hla\m jih thu\n, leh ana\n kpiê ]eh ktang lui sui ktang jăk,ânăn du\m go\ êsei srăng knă leh ana\n mđam hlăm du\m boh ]eh ho\ng ênoh kpei pô leh mâo. Digơ\ hnê] ho\ng du\m hruê huâng brua\, k[^n jih jang mnuih hla\m sang hrăm mb^t bi knă kpiê ]eh…

Aduôn U wit ti să Êa Huar, kdriêk {uôn Đon, ]ar Daklak m`ă klă, kpiê jăk amâodah h’a^ kbiă mơ\ng klei thâo mbruă leh ana\n klei ksă êmă mơ\ng pô mkra mjing kpei:

“ }ia\ng knă kpiê lui pioh kơ du\m hruê knăm m’ak mơ\ng go\ êsei, snăn êlâo h^n drei knă lông dlăng kpei êlâo, dlăng lăng gơ\ jăk mơh he\ amâodah h’a^. Lông knă ]eh điêt lui hlăm brô 3 hruê leh ana\n lông mnăm yơh, tơdah [uh mta kpei pô mkra jăk snăn êdei kơnăn srăng lo\ knă du\m boh c\eh hla\m 1 blư\. Knă lu pioh ba yua hlăm du\m wưng go\ sang mâo klei ]iăng mnăm”.

Tui hluê si klei thâo mâo mơ\ng go\ êsei mnuih [uôn sang knă lu amâodah [ia\. Sang mâo lu ]eh leh ana\n lu braih snăn knă lu, sang [ia\ h^n snăn bi knă [ia\ mơh. Mnơ\ng knă kpiê khăng gơ\ jing braih leh ana\n ktơr…

Du\m boh ]eh kpiê pioh ba êmeh êba c\ia\ng bi mprăp s^t êm^t. }eh rao he\ bi doh, êdei kơnăn ba [hu hlăm mđiă hlăm brô 1 hruê. Tơdah adiê amâo mâo mđiă snăn ba [hu ti dlông pra pui, kyua dah ]eh mđam kpiê bi thu snăn  kơh kpiê [âo mngưi leh ana\n amâo mâo msăm ôh…

Êsei êba leh knă lui ê’ăt snăn kơh lu\k kpei. Leh êsei êba lu\k kpei ba dưm hlăm ]eh êmeh êba yơh, ma\ mnal guôm he\ ]eh bi sir ]ia\ng tlaih đung đue# ôh mnâo, tlaih gơ\ jhat mơh. }eh kpiê ba êmeh êba hlăm brô êbeh 10 hruê dưi yơh ba mnăm. Hluê si aduôn U Hlim ti să Êa Huar, kdriêk {uôn Đon, ]ar Daklak, tơdah lui ktang sui snăn kpiê ktang [âo mngưi, anăn go\ êsei srăng knă lu ]eh kpiê h^n tơdah gơ\ dưi:

“ Grăp blư\ knă hlăm brô 5 – 6 ]eh jing [ia\ h^n, amâo djo\ ôh ]ia\ng mnăm kơh pô knă [ia\dah knă lui pioh snăn, răng prê he\ hu^ go\ êsei mâo bruă ]ia\ng yua. Si tô hmô mâo tuê hriê ]hưn, sang mâo klei ngă yang, amâo dah hlăm [uôn dơr djiê pô ăt djă ba kpiê ]eh đru mguôp. Phung êkei amâo dah mniê dưi s’a^ knă kpiê ]eh”.

Phung hđeh êra Mnông mơ\ng mrâo đ^ pro\ng, ka mâo mnuih dla\ng ala\ mta ]o\ng pô tui hriăm hdră knă kpiê mơ\ng aduôn, mơ\ng am^, leh ana\n ksiêm w^t  mơ\ng du\m gưl knă amâo mâo tu\ jing. Kpiê ]eh dưi yap jing jăk h^n s^t mâo djăp mnâo mna` mơ\ng mơ\ng ana hngăm, mnâo hăng mơ\ng kuaih, mb^t ho\ng mnâo mmih mơ\ng kbâo… Kyua ana\n, tơdah kpiê mmih đei, msăm đei amâodah hăng đei, ana\n jing amâo djo\ kpiê jăk ôh.

Aduôn U Hlim m’ak hlak, mniê êra Mmông s^t truh thu\n dôk ung bi thâo knă kpiê ]eh. Kpiê jăk jing hdră bi êdah klei thâo mbruă mơ\ng phung mniê, pô dôk krơ\ng kjăp klei bi mko\ hgu\m mnuih hlăm sang, hlam ga\p djuê:

“ Mơ\ng hlăk 14, 15 thu\n kâo [uh aduôn kâo, am^ kâo leh ana\n amai kâo knă kpiê, snăn kâo hluê hriăm. Hlăk ana\n kâo adôk điêt sơnăn ka dôk ung ôh, Truh kơ pô thâo raih bruă knă kpiê hlăk ana\n kơh kâo dôk ung. Dôk ung bi thâo knă kpiê jăk ]ia\ng prăp êmiêt kơ hruê m’ak mơ\ng pô. Ara\ anei kâo ăt mtô klei thâo knă kpiê kơ anak mniê kâo. Klei anei mâo mơ\ng đưm leh, amâo dưi lui ôh’.

Kpiê ]eh jing knhuah gru dhar kreh mâo mă hjăn păn amâo dưi k[ah ôh hlăm klei hd^p mda mnuiih [uôn sang djuê ana Mnông. Amâo djo\ kno\ng jing mnơ\ng myơr kơ yang adiê đui] ôh, kpiê ]eh lo\ bi êdah dja\p ênu\m klei bi hgu\m mơ\ng êpul êya mnuih [uôn sang, ai tiê khăp ]ia\ng kơ tuê mơ\ng pô sang, klei thâo mbruă mơ\ng mdê asei mnuih. Dôk ti djiêu kpur pui leh ana\n du\m boh ]eh kpiê bo\ ho\ng klei khăp ]ia\ng anak mnuih, phung khua mduôn khăng yăl dliê klei yăl dliê đưm, mui` khan jih mlam, phung êkei êdam mniê êra bi kdo\ mui` jih mlam truh kơ aguah.