VOV4.Êđê –Du\m djuê ana dôk hd^p ti Lăn Dap Kngư, kr^ng ]ư\ ]hia\ng ala ]ar drei mơ\ng đưm thâo ba yua du\m mta mnơ\ng ]o\ng mâo ]ia\ng mjing êa bi m`uôm kdrăp ]u\t h’ô. Hlăm du\m mta kyâo pioh bi m`uôm sơnăn ana kru\m khăng ba yua lu êdi, ngă mta êa mâo mă hjăn păn hlăm kdrăp ]u\t h’ô mơ\ng du\m djuê ana.

Ana kru\m mâo mnuih djuê [ia\ thâo [uh, hlăk êjai ngă pưk hma, nao hlăm dliê snăn ktăk ana luôm hlăm mnal jing êa mil brung brê] hlăm m’iêng ao… Amâo dah hlăm hdră kuai mă hbei, agha ana kyâo, pe\ boh mâo êa mil… mơ\ng năn mâo klei m^n mjing êa mil pioh mdjah mnal. (Amâodah ara\ anei bi pia m`uôm mnal).

Hlăm klei m^n mnuih [uôn sang snăn anei jing sa klei thâo [uh yuôm bhăn, mse\ si sa klei yang brei kơ êpul êya. Dưi la] anei jing sa hlăm du\m klei mbruă mơ\ng bruă duh mkra hiu pe\, mă hlăm lăn ]ư\ êa kyua phung mniê ngă, kyua anăn bruă mkra mjing êa mil leh anăn kdrăp mdjah mnal jing klei thâo hjăn mơ\ng phung mniê. Di`u mâo djăp klei g^r, klei mbruă ]ia\ng mjing du\m gru rup, gru đê] jăk siam kơ kdrăp ]u\t h’ô djuê ana pô.

Mta phu\n pioh mkra mjing êa ju\ jing ana kru\m – mta ana ]a\t hlăm dliê. Ara\ng koh ana kru\m ma wa\t  ana leh anăn hla tram hlăm êa hlăm ]eh pro\ng truh kơ bru\ rai. Leh anăn, mă ana kru\m kơ ta] leh anăn mă ana kyâo ]a\m ]ia\ng mâo êa mil.

}ia\ng kơ êa mil dưi yua, jăk leh anăn mnga], mnuih [uôn sang lo\ mjing mta êa mơ\ng tôk tuôr, asa\r ktơr, ên^ng. Grăp hruê ara\ng tram mrai hlăm mta êa anei 3 blư\ leh anăn 3 blư\ mlih êa tram mrâo. S^t ka jiă ju\, ka siam snăn ara\ng bi lu\k ho\ng ]u\r mơ\ng tôk tuôr hlăm êa mil leh anăn mă giê bi luk êla truh kơ êa mil jing ju\ khui] kơh mă mrai ba mdjah.

Ana kru\m dưi dưm hlăm ]eh tram he\ ]ia\ng ngă êa bi m`uôm

Êa mtah ăt dưi mkra mjing mơ\ng ana kru\m leh anăn tôk tuôr êa hnoh [ia\dah hnơ\ng tram [ia\ h^n, kno\ng dua blư\ tram – mâo ¼ blư\ mka\ ho\ng êa ju\ (]ia\ng mâo êa ju\ brei mdjah truh 8 blư\, êa mtah kno\ng 2 blư\ mdjah). Hlăm gưl mdjah knhal tui] ]ia\ng kơ mâo êa mil ju\ amâodah mtah, mnuih [uôn sang khăt ên^ng êpih, bi lu\k ho\ng [ia\ asa\r ktơr đeh khiêt hlăm go\ dôk hlơr. Leh anăn, ara\ng dưm mrai dưi mdjah hlăm go\ lo\ ria\.

Hluê si klei thâo djuê ana, anei jing hdră ngă ]ia\ng kriê pioh êa mil amâo lă êa mil, ngă bi ê un mrai kpaih, leh m`am plah wah du\m tal mrai srăng amâo bi [l^t mb^t.  Phung mdjah mrai mbruă lo\ dơ\ng mjing du\m mta êa mil ju\ tu\t, mtah ju\ truh kơ uê, mtah mnga].

Ho\ng mnuih djuê [ia\ kr^ng ]ư\ ]hia\ng, brua\ pơ\k m`am jing sa kdrê] yuôm bhăn mơ\ng klei hd^p. Boh kpaih leh pe\ ba w^t, mnuih [uôn sang mjing mrai mơ\ng êa ko# `u mâo leh, leh anăn kơh mdjah ]ia\ng mâo mrai êa mdê mdê. Du\m mrai mâo êa mdê mdê jing mta phu\n ]ia\ng dưm hlăm jar m`am, mjing du\m po\k m`am djuê ana. Hlăk êjai anăn, du\m djuê ana ti kr^ng ]ư\ ]hia\ng nah Dưr mse\ si mnuih Dao, mnuih Hmông m`am êlâo leh anăn kơ ba mdjah êa mil.

                            Mrai ba [hu leh bi m`uôm ho\ng êa kru\m

Êa ju\ amâo dah ju\ uê jing êa mil phu\n, êa tur mơ\ng kdrăp ]u\t h’ô du\m djuê ana Êđê, J’rai, Bahnar, JehTriêng, Cơ Tu... Dưi la], mta êa mil anei ăt jing klei mdê hjăn mơ\ng kr^ng dhar kreh Trường Sơn – Lăn Dap Kngư kyua êa ju\ leh anăn êa ju\ uê jing mta êa mil krah wah, dưi bi lu\k lu mta êa mil hlăm kdrăp ]u\t h’ô.

Năng ai, kyua yan adiê amâo găl jăk mơ\ng kr^ng dliê ]ư\, ]ia\ng dưi hd^p mda ho\ng wa\l hd^p mda, anôk mă bruă, anak mnuih brei thaoa ruah kơ pô kdrăp ]u\t h’ô kjăp, êlưih ba yua, amâo guôn siam đei ti êngao ôh, boh nik dleh dlan [ia\. Êngao kp du\m kdrăp ]u\t h’ô hlăm knăm mơak dưi bi msiam, lu mnơ\ng dhơ\ng pơ\k m`am dưi ba yua hlăm hdră mkăn, mơ\ng klei ]u\t h’ô aguah tlam truh kơ mă bruă hlăm pưk hma, kyua anăn mâo klei rơ\ng, kjăp, êa mmăt … dưi mđing h^n.

Êlâo dih,  mnuih djuê [ia\ h’ô ao ju\ uê, leh anăn lo\ mâo du\m êlan đê]  amâo dah du\m gru rup đê] ênưih ho\ng mrai dưi mdjah êa mil mnga] h^n. Mnal ju\ uê h’ô êđăp, boh ênưih doh, amâo ngă kơ kl^t kliêng. Mnuih djuê [ia\ kr^ng ]ư\ ]hia\ng yua mnal mdjah êa kru\m ]ia\ng k]oh ]hum ao, ngă ]hia\m păn ako\, m`am kdô ]hiêng, băn, buk… Hlăm mnal uê ju\ jăk siam anei, phung m`am jh^t, tă k]oh m`am mjing du\m gru rup jăk siam. Hdră mdjah êa kru\m mơ\ng đưm siă suôr ho\ng wa\l hd^p mda.  S^t mjdah ho\ng êa mil mơ\ng ana kru\m, hla dưi yua ngă hbâo pruê leh êa drao mdjah dưi mkra mjing leh anăn êa dưi ba yua krih kơ ana pla mjing.

Khă gơ\ jing mta êa mil mmăt [ia\dah êa ju\ uê ăt êdah hlăm kr^ng ]ư\ ]hia\ng, djo\ guôp ho\ng wa\l hd^p mda lăn ]ư\ êa anôk phung h’ô m’iêng êa anei hd^p mda.  Ao ju\ uê dưi h’ô grăp hruê hlăm mmông ngă bruă, kdo\ mmui` ăt mse\ mơh hlăm hdră dhar kreh klei đao\, hlăm du\m knăm mơak djuê ana.

H’Zawut pô ]ih hlo\ng răk