Rông ba anak suaih pral, thâo m^n jing klei m’ak, yâo ja\k mơ\ng gra\p c\ô am^. Kyua ana\n phung mniê ba tian c\ia\ng bi thâo kriê dla\ng klei suaih pral pô. Hla\m wưng dôk ba tian anei klei suaih pral mơ\ng am^ mâo klei hma\i djo\ pro\ng kơ klei đ^ jing mơ\ng anak ^ hla\m tian.

     }ia\ng kơ mâo sa go\ sang h’uh mđao jăk mơak, bi mko\ mjing hdră ba\ kkiêng mâo hdră t^ng mka\ bi djo\. Dưi rông sa ]ô anak jing mnuih tu\ dưn bo\ ho\ng klei suăi êma\n, lu] liê, kyuana\n brei mâo klei t^ng bi nik êlâo kơ mâo klei m^n mâo anak. Hlăm ênuk hd^p mda mse\ si ara\ anei, grăp kruôp ung mo# jăk h^n kkiêng ma\ mơ\ng sa truh dua ]ô anak. Đăm kkiêng ôh anak êjai thu\n adôk mda đei, êlâo kơ 22 thu\n, kyuadah mse\ snăn asei mlei am^ ka đ^ kyar djăp ênu\m. Kăn jăk lei kkiêng anak hnui đei êgao kơ thu\n 35, kyuadah tơ kkiêng anak thu\n leh khua, klang g^ng, lehana\n djăp arua\t ariêng êja\ng he\ leh amâo mâo lo\ k[ua\ êun, ênưih ngă truh kơ klei kkiêng dleh. Jăk h^n kkiêng anak hlăm wưng thu\n mơ\ng 25 – 30, êwang bi kpleh grăp blư\ kkiêng [ia\ êdi jing 3 thu\n.

    Dlăng kriê mniê ba tian, k`ăm kơ tian mrâo jing đ^ hriê mse\ si aguah tlam, mgi dih truh kơ klei kkiêng am^ anak êđăp ênang. Kyua ana\n, êjai ba tian mniê ba tian bi nao mka\ dlăng kơ sang êa drao jê` jê`, ]ia\ng mâo nai aê êa drao mka\ dlăng, lehana\n ktuê ksiêm anak ^ đ^ hriê kơ pro\ng ho\ng klei jăk. Grăp ]ô mniê ba tian bi mâo hra\ mka\ dlăng klei suaih pral, amâodah hra\ ktuê ksiêm dlăng ti sang pô.

    Mphu\n k]ưm kơ klei ba tian, mâo đa đa phung mniê ba tian kreh [uh hlăm asei mlei êmăn êmik, amâo mâo ]ia\ng hua\ [ơ\ng, mâo nnao klei ]ia\ng bi [le\ o#, amâodah mhao ]ia\ng [ơ\ng du\m mta mnơ\ng [ơ\ng hluê si klei khăp ma\ hjăn pô. Du\m klei bi knăl ana\n kno\ng mâo ma\ hla\m sa wưng bhiâo đu], leh kơ năn mniê ba tian brei mâo klei dlăng kriê bi jăk, [ơ\ng hua\ bi djăp, lehana\n răng kriê klei suaih pral ]ia\ng kơ anak ^ đ^ hriê kơ pro\ng ho\ng klei jăk.

     Brei mâo klei nao mka\ dlăng tian jê` jê`, [ia\ êdi 3 bliư\ hlăm jih wưng dôk ba tian. Gưl tal êlâo hlăm 3 mlan tal êlâo ]ia\ng bi kla\ jing ba tian s^t amâodah hơăi, gưl tal dua hlăm 3 mlan ti krah ]ia\ng ksiêm dlăng ^ mâo klei ktang amâodah hơăi, ]ia\ng lo\ mâo hdră thiăm mbo\ mnơ\ng [ơ\ng tu\ jăk kơ am^ ba tian, gưl tal 3 jing hlăm wưng 3 mlan knhal tu] ]ia\ng mka\ dlăng ^ đ^ hriê kơ pro\ng mse\ yăng đar mơ\ amâo dah hơăi, dôk găl mơ\ amâodah hơăi, t^ng êlâo kơ klei kkiêng lehana\n hruê kkiêng mgi dih. Tơdah mâo nao mka\ dlăng lu h^n kơ năn jing jăk h^n. Boh nik hlăm wưng 3 mlan knhal tu], grăp mlan bi mka\ dlăng sa blư\.

     Êjai mka\ dlăng tian, am^ ba tian bi mka\ dlăng kơ jih asei mlei: Mka\ boh dlông, boh ktro\, mka\ kkuih tăp, mđing hmư\ kboh, kso\, mka\ klei êrah đ^, mka\ dlăng êa m’iêk, tơdah thâo [uh ya mta klei amâo mâo jăk mse\ si mâo klei êrah đ^, k[ah êrah, bo\k [ri, lehna\n mâo du\m mta klei rua\ hlăm kboh, hlăm tiê, hlăm boh [leh…mka\ sang anak, mka\ boh pro\ng tian, mđing hmư\ kboh anak ^. }ia\ng răng mgang klei rua\ hrut arua\t ariêng, am^ êjai ba tian bi nao tlo\ mgang klei rua\ hrut arua\t ariêng, tlo\ dua blư\: Arua\t tal êlâo hlăm mlan ba tian tal 4, amâodah mlan tal 6, arua\t tal dua kpleh ho\ng arua\t tal êlâo sa mlan, lehana\n êlâo kơ kkiêng [ia\ êdi mkrah mlan. Êjai hla\m wưng dôk ba tian, boh nik hlăm du\m mlan knhal tu], kreh mâo klei pia êrah tru\n hlăm jơ\ng bi bo\k hlăm jơ\ng. Bi tơdah đ^ bo\k jih asei mlei, mâo wa\t rua\ ko\, măt ala\ mta snăn đing năng ai mâo klei amâo mâo jăk mơ\ng ^ ngă, bi nao mka\ dlăng kơ sang êa drao mtam, mka\ dla\ng êa m’iêk, mka\ klei êrah đ^, [ơ\ng hra kba. Nao mka\ dlăng jê` jê` ]ia\ng đăm le\ hlăm klei amâo mâo jăk êjai kkiêng.

     Êjai ba tian, brei mâo klei răng êdi hlăm klei yua êa drao, tlo\ mgang, ma\ rup ho\ng pui kmla\ hla\m klei mka\ dlăng, kyua ênưih ba klei amâo mâo jăk kơ anak ^. Tô hmô, êjai mrâo ba tian, tơdah yua lu đei êa drao Vitamin A, srăng ngă kơ ^ đ^ hriê kơ pro\ng amâo mâo mse\ si aguah tlam ôh, tơdah yua êa drao kháng sinh ênưih srăng ngă kơ hđeh kngăl mgi dih mơ\ng tian am^. Mâo đa đa êa drao, mse\ si êa drao p^t, êa drao êđăp klei m^n, ênưih srăng ngă proh ^, djiê ^ hlăm tian, ngă klei ^ đ^ hriê kơ pro\ng amâo mâo lo\ mse\ aguah tlam ôh, amâodah mâo klei rua\ leh kkiêng. Kyuana\n ]ia\ng yua êa drao, snăn brei nao êmuh he\ aê mdrao êlâo.

     }ia\ng thâo săng kla\ h^n kơ du\m klei yuôm bhăn hlăm êjai wưng ba tian, Hmei mâo leh klei bi blu\ hrăm ho\ng Aê dmrao Nguyễn Thị Hoa, k’ia\ng khua Anôk brua\ dlăng kriê klei suaih pral [a\ kkiêng anak ]ar Daklak kơ klei anei.

      - Ơ Aê mdrao, phung mniê s^t ba tian si c\ia\ng mpra\p pioh anak ^ suaih pral leh ana\n đ^ jing ja\k?

         . Aê mdrao Nguyễn Thị Hoa: Tal 1 jing êlâo kơ ba tian mâo 6 mlan sna\n đa\m lui asei mlei êwang đei amâo dah êmo\ng đei ôh, tơ diih êmo\ng đei s^t ba tian hđeh kkiêng sra\ng êlưih êmo\ng êgao hnơ\ng đei leh ana\n djo\ mâo klei rua\ m’iêk [ê` hra, diih leh ana\n ung diih c\ia\ng bi tu\ ư mdei klei djup ha\t, kpiê, [iêr leh ana\n du\m mta mnơ\ng kích thích… kyua du\m mta mnơ\ng anei nga\ hma\i djo\ kơ klei ba tian, hnơ\ng tinh trùng a\t mse\ mơh nga\ truh klei mple\ proh ^, ^ djiê hla\m tian, kkiêng ka truh ôh mlan leh ana\n du\m klei amâo ja\k asei mlei kơ anak ^. Bi 3 mlan êlâo kơ ba tian diih c\ia\ng mpra\p tlo\ mgang du\m klei rua\ hdrak, rubela… kyua hla\m 3 mlan tal êlâo ba tian ênoh djo\ mâo klei amâo ja\k asei mlei kơ hđeh ^ jing pro\ng êdi.

     2 mlan êlâo kơ ba tian diih leh ana\n go\ sang c\ia\ng bi mna\n he\ êa drao proh kmuôt, boh nik hla\m wưng ba tian đa\m duah mna\m ôh êa drao proh kmuôt, rơ\ng bi proh jih kmuôt tlan kơ jih go\ sang đa\m lui `u tưp lar.

     Êlâo kơ ba tian sa mlan diih c\ia\ng mna\m êa drao msei leh ana\\n acid Folic c\ia\ng mgang klei amâo ja\k hla\m arua\t ariêng, brua\ mbo\ acid Folic jing yuôm bha\n êdi jing sa mlan êlâo kơ ba tian leh ana\n sa mlan leh kkiêng. Êngao kơ ana\n ung mo# diih c\ia\ng bi nao ksiêm mka\ dla\ng klei suaih pral kluôm ênu\m, aê mdrao sra\ng ksiêm mka\ dla\ng êrah, êa m’iêk, mtrang hla\m lam tian, ksiêm mka\ dla\ng điện tâm đồ, ksiêm mka\ dla\ng du\m klei rua\ tưp hluê êlan êrah, êngao kơ ana\n c\ia\ng mđing kơ klei [ơ\ng mnơ\ng tu\ ja\k.

      - Dưi mơ\ he\ aê mdrao brei thâo, đa phung mniê ba tian kha\ng amâo c\ia\ng bi hua\ [ơ\ng ôh, [ơ\ng mnơ\ng c\ia\ng bi [le\ o#, bi êma\m êm^k. Sna\n ya nơ\ng nga\ truh klei anei?

       . Aê mdrao Nguyễn Thị Hoa: Amâo c\ia\ng bi [ơ\ng mnơ\ng jing klei bi êdah hla\m wưng tal êlâo ba tian, leh ana\n hla\m wưng dôk ba tian, kha\ sna\n a\t mâo mơh đa gơ\ phung ba tian [ri amâo mâo [uh mâo ôh klei amâo c\ia\ng bi [ơ\ng mnơ\ng, kyua anei jing klei bi êdah aguah tlam gơ\ leh ana\n amâo mâo klei mdê pro\ng ôh. Kha\ gơ\ ara\ anei phung knhâo knha\k ka duah [uh ôh klei amâo c\ia\ng bi [ơ\ng hua\ êjai dôk ba tian anei, [ia\ a\t mâo mơh klei na\ng ai `u snei: kyua hua\ [ơ\ng amâo djo\ mmông, hnơ\ng [ê` hra hla\m êrah [ia\, tal 2 jing ako\ asei phung am^ mrâo ba tian đa amâo mâo h’^t ana\n đa du\m mta mnơ\ng [ơ\ng  mâo mnâo nga\ klei c\ia\ng bi [le\ o#. Ana\n phung am^ c\ia\ng bi g^r kyua klei amâo c\ia\ng bi [ơ\ng hua\ kno\ng mâo hla\m du\m mlan tal êlâo đuic\, tơ leh hgao he\ gưl anei sna\n phung am^ sra\ng [uh ja\k h^n, kyua ana\n đa\m mgo# [ơ\ng ôh du\m mnơ\ng [ơ\ng tu\ ja\k [ia\ c\ia\ng bi ruah du\m mta mnơ\ng [ơ\ng djo\ guôp ho\ng đo\k pô c\ia\ng gơ\ êlưih hrip ma\  ja\k mnơ\ng [ơ\ng, mta\ kơ phung am^ yua mnơ\ng [ơ\ng bi djo\ guôp êlưih bi lik jing ja\k h^n leh ana\n đa\m [ơ\ng mna\m ôh mnơ\ng mse\ si: kphê, mnơ\ng đeh ho\ng pra\i nga\ dleh bi lik mnơ\ng leh ana\n nga\ bi êma\n êmik, [ơ\ng bi lu boh kroh, djam êa ja\k kơ klei bi lik. Êngao kơ ana\n dưi [ơ\ng [ê` mi, hbei pra\ng, ngũ cốc, êa ksâo pra\i, c\ia\ng bi kah mbha mnơ\ng [ơ\ng lu bliư\ hla\m sa hruê, đa\m [ơ\ng lu đei hla\m sa bliư\ sra\ng nga\ c\ia\ng bi [le\ o#.

      - Ho\ng phung mniê kkiêng mda ka truh mlan, sna\n si nga\ `u bi êdah ơ aê mdrao?  

       . Aê mdrao Nguyễn Thị Hoa: Du\m phung mniê kkiêng mda jing kkiêng anak ka truh mlan ôh sna\n hla\m wưng ba tian, hla\k mâo mơ\ng 22-37 hruê ka\m jing dưi leh ksiêm mka\ dla\ng thâo hu\i kkiêng mda he\ amâo dah `u arưp kkiêng mda. Asa\p mta\ ra\ng mb^t kơ phung am^ dôk ba tian tal 1 jing c\ia\ng bi [ơ\ng dja\p mnơ\ng tu\ ja\k leh ana\n nga\ brua\ bi djo\ guôp, tal 2 jing ako\ asei bi ja\k êđa\p đa\m ru\ng ra\ng, tal 3 jing wưng dơ\ng truh hruê kkiêng đa\m nao hiu kbưi ôh. Klei bhia\n nga\ brua\ jing nga\ brua\ đơ ai pô dưi, mb^t ana\n bi mdei msa\n, đa\m nga\ brua\ hla\m êa leh ana\n ti anôk dlông hu\i hyưt, đa\m duah gui klam mnơ\ng ktro\ nga\ bi kp^ tian truh klei bi kpa\t blang sang anak hu\i nga\ truh klei mple\ proh he\ anak. C|ia\ng đa\m kkiêng mda jing kkiêng êjai ka truh ôh mlan, sna\n phung am^ c\ia\ng bi nao ksiêm mka\ dla\ng nnao tian pô ti du\m anôk brua\ mdrao mgu\n leh ana\n sra\ng mâo klei kce\ ktrâo brei klei bhia\n mdei, klei mnơ\ng [ơ\ng tu\ ja\k leh ana\n ai tiê klei m^n wa\t ho\ng hdra\ ba yua êa drao hla\m wưng dôk ba tian.

     - Lac\ ja\k kơ aê mdrao ho\!