VOV4.Êđê- Bruă răng mgang leh anăn mđ^ lar ênoh dhar kreh djuê ana, hlăm anăn mâo klei kdo\ mmui` ênhiang djuê ana jing yuôm bhăn hlăm bruă mtô bi hriăm, hưn mdah klei jăk siam anak mnuih kr^ng mnuih djuê [ia\ đui] ôh [ia\ dah jing klei găl pro\ng kơ hdră mđ^ kyar djar kreh, hiu ]hưn ênguê hluê hdră hơ^t kjăp.

          Hluê si aduôn Nguyễn Thị Hải Nhung, Khua knơ\ng brua\ Dhar kreh djuê ana, Phu\n brua\ Dhar kreh mjua\t ktang asei mlei lehana\n hiu ]hưn ênguê, ara\ anei klei bi mje\ mjuk dhar kreh plah wah du\m ala ]ar, du\m djuê ana dôk mâo lu êdi. Kyua ana\n, dhar kreh kr^ng mnuih djuê [ia\ dôk ti ana\p klei lông dla\ng, hu^ sra\ng lui] ram. Brua\ tui duah du\m hdra\ msir djo\ guôp ]ia\ng kriê pioh lehana\n mđ^ lar klei kdo\ mmu` hla\m wưng ara\ anei jing brua\ mjê] êdi. Sa hla\m du\m hdra\ msir phu\n mâo aduôn Nguyễn Thị Hải Nhung hưn mdah jing po\k du\m adu\ mjua\t bi hria\m kơ klei kdo\ mmu` kơ mnuih [uôn sang djuê [ia\.

“Hla\m wưng êgao, Phu\n brua\ Dhar kreh mjua\t ktang asei mlei lehana\n hiu ]hưn ênguê bi hgu\m leh ho\ng alu\ wa\l mâo lu mnuih [uôn sang djuê [ia\ po\k adu\ mjua\t bi hria\m kơ dhar kreh amâo mâo êdah kla\ kơ klei kdo\ mmu` kơ mnuih [uôn sang djuê [ia\ lehana\n mđing tal êlâo kơ mnuih djuê [ia\ mâo ênoh mnuih ti gu\ 10 êbâo ]ô. Hla\m 5 thu\n êgao, phu\n brua\ mko\ mjing leh êbeh 20 adu\ hria\m. Mơ\ng du\m boh adu\ mjua\t bi hria\m ana\n, phung thâo mbrua\ mtô bi hria\m leh kơ phung hđeh jing anak aneh di`u k`a\m kriê pioh dhar kreh djuê ana pô. Kyua ana\n hdra\ anei mâo alu\ wa\l tu\ ư s’a^”.

Jing alu\ wa\l kr^ng ]ư\ ]hia\ng knông la\n, Lạng Sơn mâo 7 djuê ana [ia\ hd^p mda, lu jing mnuih Tày, Nùng. Brua\ kriê pioh lehana\n mđ^ lar knhuah dhar kreh djuê ana Tày – Nùng, boh nik jing du\m ênhiang mmu` Sli, lượn, mmu` Then kreh mâo alu\ wa\l hluê nga\. Hluê si Phan Văn Hoà, K’ia\ng khua knơ\ng brua\ Dhar kreh mjua\t ktang asei mlei lehana\n hiu ]hưn ênguê, kluôm ]ar ara\ anei mâo êbeh 1 êbâo Êpul hgu\m mmu` Then, Sli, lượn lehana\n mmu` Páo Dung mơ\ng mnuih Dao. Kyua ana\n, hdra\ kriê pioh lehana\n mđ^ lar klei kdo\ mmu` ti alu\ wa\l mâo mđing nanao. Mơ\ng hdra\ g^t gai kja\p mơ\ng anôk brua\ sang ]ư\ êa du\m gưl hla\m hdra\ kriê pioh dhar kreh mnuih djuê [ia\ sna\n klei thâo sa\ng mơ\ng mnuih [uôn sang [rư\ hruê dưi mkra mđ^ kla\ s^t:

“Hmei mko\ mjing leh lu Êpul hgu\m lehana\n g^t gai Anôk brua\ kdo\ mmu` mơ\ng ]ar nao kơ du\m sa\, du\m kdriêk ]ia\ng mtru\t mđ^ ai mnuih [uôn sang nao hgu\m hla\m klei kdo\ mmu` lehana\n mka\p kơ phung tue ehiu ]hưn dla\ng. Hmei ]ang hma\ng hluê ho\ng hdra\ anei sra\ng hưn mthâo kơ phung tuê hiu ]hưn hla\m lehana\n êngao ]ar thâo kơ knhuah dhar kreh kr^ng la\n Lạng ho\ng mnuih Tày, Nùng mâo ênhiang mmu` Then, Sli, lượn lehana\n du\m djuê ana mka\n mse\ si Páo Dung mơ\ng mnuih Dao, mơ\ng mnuih Mông kơ klei kdo\ mmu` djuê ana ]ia\ng mơ\ng ana\n dưi mđ^ kyar h’^t kja\p brua\ hiu ]hưn ênguê.

Klei kdo\ mơ\ng mnuih djuê [ia\

Mb^t ho\ng brua\ kriê pioh du\m ênhiang mmu` djuê ana, ara\ anei klei kdo\ mmu` hla\m klei hd^p mnuih djuê [ia\ a\t mâo alu\ wa\l mđing kriê pioh. Hluê si pô mbrua\ yang [uôn Sầm Văn Dừn ti kdriêk Sơn Dương, ]ar Tuyên Quang, klei kdo\ mmu` mơ\ng mnuih Cao Lan dưi mko\ mjing k`a\m mka\p kơ klei m^n đa\o, du\m klei bhia\n mơ\ng mnuih [uôn sang. Êdei anei, leh klei hd^p đ^ kyar, du\m klei mmu` amâo djo\ kno\ng mka\p kơ du\m hdra\ brua\ klei m^n đa\o [ia\dah lo\ jing klei mmu` bi hla\p ]hưn, mguôp êpup êya, kriê pioh lehana\n mđ^ lar knhuah dhar kreh djuê ana ho\ng klei nao hgu\m mơ\ng phung mniê. Kyua hluê si klei m^n mơ\ng mnuih Cao Lan êlâo adih, kno\ng phung êkei đui] dưi kdo\, mniê amâo dưi ôh. }ia\ng kriê pioh du\m ênhiang kdo\ anei, ara\ anei phung mniê Cao Lan nao hgu\m hla\m klei kdo\ anei [rư\ hruê [rư\ lu:

“Êlâo adih phung mniê kdo\, mta k`a\m jing kdo\ mdah ti du\m kna\m m’ak mơ\ng mnuih Cao Lan, phung mniê kno\ng nao dla\ng đui]. Bi ara\ anei phung mniê nao kdo\ mb^t leh, ja\k dla\ng. Phung mniê ara\ anei mâo êpul kdo\ mmu` mơh lehana\n mâo lu mơh mnuih nao hgu\m”

Hluê si K’ia\ng Nai pro\ng, nai pr^n Bùi Hoài Sơn, Khua knơ\ng brua\ dhar kreh, kdo\ mmu` ala ]ar Việt Nam, ara\ anei, mb^t ho\ng brua\ pk lu adu\ bi hria\m kơ dhar kreh djuê ana, mguôp ho\ng klei klei mmu`, ênhiang kdo\ hla\m hdra\ hiu ]hưn ênguê sna\n hdra\ tui duah, kriê poih, mkra mjing, kđa\m mkra hra\ m’ar ti alu\ wa\l brei mđing hluê nga\. Kyua anei sra\ng jing kjiê dhar kreh kơ êdei ana\p kơ gra\p ]ô mnuih.

“Gra\p thu\n knơ\ng brua\ mâo sa hdra\ mđ^ kyar brua\ dhar kreh, hla\m hdra\ anei, Knơ\ng brua\ po\k leh hdra\ ksiêm dla\ng, ma\ rup, ma\ asa\p lehana\n dja\ pioh jih hra\ m’ar hla\m hjiê kriê pioh mơ\ng knơ\ng brua\. Hdra\ anei yuôm bha\n êdi tơdah amâo mâo hdra\ dja\ pioh sna\n êdei adih sra\ng tuôm ho\ng lu klei dleh dlan tơ ]ia\ng kriê pioh, mđ^ lar knhuah dhar kreh anei. Kyua ana\n, tơ drei mâo hra\ m’ar hla\m kiê kngan drei sra\ng mâo hdra\ mtru\n djo\ guôp ho\ng gra\p djuê ana, gra\p kr^ng kwar”

            Brua\ mtru\t mđ^ hdra\ kriê pioh, mđ^ lar klei kdo\ mmu`, du\m knhuah dhar kreh amâo êdah kla\ jing sa klei dleh dlan. Mb^t ho\ng klei g^r ktưn, klei sa ai mơ\ng phung mbrua\ sna\n brei mâo klei mđing dla\ng, klei g^t gai djo\ guôp mơ\ng du\m gưl anôk brua\ lehana\n klei hgu\m kngan, hgu\m ai mơ\ng jih êpul êya k`a\m hluê nga\ mđra\m mb^t du\m hdra\ msir mse\ si: Mđ^ h^n hdra\ kriê dla\ng mơ\ng knu\k kna, mtru\t mđ^ hdra\ mtô mblang, hưn mthâo, ba hdra\ kriê pioh, lo\ kru\ w^t lehana\n mđ^ lar klei tu\ yuôm mơ\ng hdra\ kdo\ mmu` djuê ana mb^t ho\ng du\m klei kdo\ mmu` mơ\ng đưm mka\n hla\m hdra\ bi hria\m hla\m adu\ brua\ ksiêm hria\m kơ brua\ kđi ]ar, adu\ mjua\t bi hria\m kơ phung knua\ druh, mmông hria\m nah êngao mơ\ng du\m sang hra\. Mb^t ana\n, ]ih lehana\n kđa\m mkra hdruôm hra\ kơ du\m klei mmu` mơ\ng mnuih djuê [ia\ ]ia\ng hưn mthâo lar bra, mjua\t bi hria\m kơ phung hđeh ênuk gưl êdei./.

Pô mblang:  H'Nê]  Ê`uôl