3 thŭn hŏng anei, mơ̆ng bruă bi mlih sa ênhă kphê khua thŭn, amâo mboh ba pla ana rông hluăt mrai, bruă duh mkra gŏ sang K’Bat, ti alŭ Băng Dung, să Dă K’Nang, kdriêk Dam Rông đĭ kyar leh. K’Bat brei thâo, êlâo adih knŏng kphê kyua anăn grăp thŭn hnư hrui wĭt knŏng mâo 1 blư̆, mơ̆ng hruê pla ana rông hluăt mrai snăn grăp mlan mâo hnư hrui wĭt nanao. Amâo djŏ knŏng gŏ sang ñu ƀiădah lu gŏ sang tinei ăt bi mlih mnơ̆ng pla hluê klei ktrâo lač mơ̆ng bruă sang čư̆ êa alŭ wăl, klei hdĭp mnuih ƀuôn sang đĭ kyar hĭn mkă hŏng êlâo.  “Êlâo adih, hlăk ka ba yua kdrăp mrâo hlăm bruă pla mjing kphê, hnơ̆ng mâo knŏng ƀiă, klei hdĭp ăt dleh dlan. Mơ̆ng hruê thâo ba yua kdrăp mrâo, thâo bi mlih mnơ̆ng pla, mlih sa ênhă kphê ba pla ana rông hluăt mrai lehanăn dŭm mta ana boh mkăn, hnư hrui wĭt tinei đĭ leh. Ară anei, bruă duh mkra gŏ sang kâo lehanăn gŏ sang mkăn đĭ hĭn leh mkă hŏng êlâo”.

Msĕ snăn, Lơ Mu Ha Bình, ti alŭ Dă Mun, să Dă K’Năng, bruă duh mkra gŏ sang ñu đĭ kyar hĭn leh ñu bi mlih 2 ha kphê khua thŭn pla ana makka. Bình brei thâo, tal êlâo ăt mđing mĭn mơh ƀiădah mâo phung knuă druh bruă lŏ hma ktrâo lač kơ hdră dlăng kriê kyua anăn đang war ñu đĭ jing jăk nanao. Hlăm yan êgao, đang makka mâo 2 ton boh, gŏ sang ñu mâo prăk mnga giăm 200 êklăk prăk. Lơ Mu Ha Bình brei thâo: “Pla ana makka ƀuh tŭ dưn, ba wĭt hnư hrui wĭt h’ĭt mơh, ênưih dlăng kriê, amâo luič lu hruê ai, prặ duh ôh. Mơ̆ng hruê pla mta ana anei, bruă duh mkra gŏ sang kâo đĭ leh. Lač jăk kơ Đảng, Knŭk kna tă leh hdră đru kơ mnuih ƀuôn sang bi mlih mnơ̆ng pla, ba wĭt boh tŭ dưn kơ gŏ sang”.

Ară anei, êngă 3.200 ha kphê, Dă K’Năng pla pluă 885 ha makka, dŭm êtuh ha ana boh kroh lehanăn ana rông hluăt mrai, giăm 60 ha djam mtam hluê kdrăp mrâo. Êngao anăn, lŏ mâo ênhă lông ba pla ana mkra mjing êa drao, phŭn tal êlâo ƀuh ba wĭt klei tŭ dưn. Năng mđing, mtei laba mơ̆ng Dă K’Năng dưi tŭ yap djăp hnơ̆ng čuăn OCOP lehanăn dưi ba čhĭ kơ lu ala čar hlăm krĭng. Bruă duh mkra đĭ kyua anăn hnư hrui wĭt kah knar grăp čô ăt đĭ truh 45 êklăk prăk, ênoh gŏ êsei ƀun mơ̆ng Dă K’Năng ăt hrŏ mơ̆ng 17% trŭn adôk 5% hluê hnơ̆ng čuăn lu tĭng.

Khua mduôn Kon Sơ Ha Wớp, ti alŭ Dă K’năng brei thâo, bruă duh mkra đĭ kyar, klei thâo săng mnuih ƀuôn sang đĭ mơh. Grăp čô gĭr mă bruă duh ƀơ̆ng, amâo dôk čang guôn klei đru mơ̆ng Knŭk kna. Dơ̆ng mơ̆ng anăn, klei hgŭm mguôp djuê ana dưi rơ̆ng kjăp, mđĭ lar, bruă răng mgang klei êđăp ênang ala ƀuôn, klei êđăp ênang bruă kđi čar dưi krơ̆ng kjăp nanao. Mnuih ƀuôn sang thâo săng hgŭm kngan răng mgang ƀuôn sang, ala čar sah mdrŏng. “Êlâo adih, ka mâo êlan, sang hră, sang êa drao gŭn ară anei mâo djăp ênŭm leh. Kluôm să êlâo adih ba pla kphê s’aĭ, amâo pla pluă ana mkăn ôh snăn ară anei mdê leh, bi mlih leh, ba ana rông hluăt mrai đa. Tô hmô, grăp sang rông sa huôm hluăt mâo 12 êklăk prăk/mlan, mdê êdi mkă hŏng pla kphê. Dlăng kluôm, êlâo adih ka thâo mă bruă duh ƀơ̆ng, dŭm thŭn hŏng anei mdê leh, amâo lŏ guôn klei đru mơ̆ng knŭk kna, dŭm klei amâo djŏ mơ̆ng đưm dưi lăm lui lehanăn mâo lu klei mlih mrâo hĭn.

Să Dă K’Năng mâo giăm 2.000 gŏ êsei, hlăm anăn mnuih djuê ƀiă truh 15%. Hluê si Nguyễn Bá Nhân, Khua anôk bruă sang čư̆ êa să Dă K’năng, kyua tă hdră êlan djŏ mơ̆ng bruă sang čư̆ êa, bruă Đảng hlăm hdră bi mlih mnơ̆ng pla kñăm mđĭ boh tŭ yuôm mnơ̆ng dhơ̆ng, Dă K’Năng dưi mkŏ mjing leh krĭng pla dŭm mta mnơ̆ng phŭn lehanăn djŏ guôp. Kyua anăn, hlăk ala čar dôk tlă anăp hŏng klei dleh dlan kyua Covid 19 snăn Dă K’Năng ăt hgao jih klei anăn bi leh hdră mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo hlăm thŭn 2021. Nguyễn Bá Nhân, brei thâo: “Đạ K’Nàng dŭm thŭn mlan êlâo knŏng ba hjăn ana kphê, ară anei să jhŏng bi mlih mnơ̆ng pla, ba wĭt leh boh tŭ dưn klă sĭt. Hnư hrui wĭt kah knar grăp čô ăt dưi đĭ hĭn, ênoh gŏ êsei ƀun hrŏ 17% ară anei knŏng dôk 5,03% hluê hnơ̆ng čuăn lu tĭng. Mâo lu gŏ êsei mnuih djuê ƀiă kpưn đĭ kơ mdrŏng. Ară anei să hmei dôk mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo kdlưn hĭn, ba să Dă K’Năng ƀrư̆ hruê ƀrư̆ đĭ kyar.

Mđrĭng hŏng bruă bi mlih mnơ̆ng pla, mkŏ mkra dŭm krĭng thơ̆ng ba pla mdê bi mta ana djŏ guôp, Dă K’Năng dôk mtrŭt mđĭ bruă bi hgŭm pla mjing – hrui blei mnơ̆ng dhơ̆ng kluôm, rơ̆ng anôk hrui blei h’ĭt kjăp kơ alŭ wăl. Hŏng hdră êlan anei, đăo knang Dă K’Năng srăng bi leh să krĭng ƀuôn sang mrâo kdlưn hĭn hlăm thŭn 2024 djŏ si mta kñăm mâo kčah mtrŭn./.