VOV4.Êđê- Krông Ana jing kdriêk mâo lăn ala êa jua jăk siam ti ]ar Dak Lak ho\ng lu mnơ\ng yuôm bhăn, du\m kdrăn lo\ ]a\t đ^ dưi mbo\ mnai mơ\ng du\m hnoh krông, drai êa pro\ng, dliê hrông. Kr^ng wa\l anei lo\ jing kr^ng lăn mâo knông ho\ng kdriêk Krông Knô hlăm ]ar Dak Nông, anôk mâo [a\ng ]ư\ pui }ư\ Bluk hlăk dưi mko\ mjing kdrăn hiu ]ua\ [a\ng ]ư\ pui. Du\m klei jăk kơ lăn ala êa jua jing klei găl ]ia\ng kơ Krông Ana mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo mâo lu klei êdah kdlưn.

Y-Di` Niê, jing sa hlăm du\m go\ êsei tal êlâo ba ako\ mđ^ kyar brua\ bi hmô klei hiu ]hưn ênguê hlăm yang [uôn Homestay ti {uôn Kuôp, sa\ Drai Săp, kdriêk krông Ana. Y-Di` brei thâo, êlâo dih go\ sang amâo mâo m^n ôh kơ brua\ mko\ mjing klei hiu ]hưn ênguê, [ia\dah leh [uh lu mnuih mơ\ng ala ta] êngao hriê ]ua\ ]hưn hlăm drai êa, [ia\dah amâo mâo anôk mdei msăn, snăn `u jho\ng nao ]an prăk knơ\ng prăk pioh lo\ mkra w^t sang krum pô dlông pioh brei kơ tuê mưn dih đăm. Ara\ anei brua\ brei mưn adu\ homestay grăp mlan go\ sang `u ăt mâo ba w^t hlăm brô 15 êklăk prăk. Mâo tue hriê, lo\ mâo ênoh ba w^t mơ\ng brua\ hiu ]hưn, snăn kr^ng [uôn sang ti [uôn Kuôp pral mâo klei bi mlih:

“Êlâo dih hiu ngă brua\ mưn, lehana\n pla ktơr, pla hbei snăn ênoh mâo ba w^t amâo mâo hơ^t ôh, [ia\dah mơ\ng leh mâo brua\ hiu ]hưn ênguê snăn ênoh mâo ba w^t mơ\ng 5 – 6 blư\. Ara\ anei mdul leh klei dleh dlan. Săn mơ\ng brua\ hiu ]hưn ênguê ma\ brua\ amâo mâo jăk suăi ôh, kno\ng g^r bi mdoh pưk sang kơ tue hriê. Phung hđeh nao sang hra\ ăt tui hriăm mâo [‘[ia\ klei ăngle nao bi blu\ hrăm ho\ng tue snăn ăt găl jăk mơh. Mâo prăk hrui w^t đru kơ brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo jăk h^n. Mâo êlan klông jăk siam, snăn tue hriê ]hưn lu mơh”.

Drai êa siam ti kdriêk Krông Ana - ]ar  Dak Lak

Tui si Cao Trọng Lộc, ti wa\l krah {uôn Trăp, kdriêk krông Ana, kr^ng [uôn sang mâo dua hnoh krông Ana lehana\n krông Knô amâo mâo djo\ kno\ng yăn hbei yăn mtei, mdiê trei mđao ôh, [ia\dah lo\ dưn klei jăk yâo mơ\ng ]ư\ dliê êa. Mâo kăn hlăng ku hrah, kan la\, kan [a\ boh tâo, kan basa, ênu\ng, aj^k ti anei mâo mnâo mna` jăk snăk.

Ngă brua\ trah ma\ kan giăm 20 thu\n, du\m thu\n giăm anei Lộc dơ\ng [uh tue hiu ]hưn hlăm hang êa, hriê [ơ\ng du\m mta mnơ\ng [ơ\ng hlăm kr^ng. Tui si phung tue hiu ]hưn, kan hdang hlăm êa krông anei mâo lu mnuih tui duah.

Kr^ng wa\l kdru\n mran mnuih [uôn sang bi k[^n kan  ti wa\l krah {uôn Trăp, kdriêk Krông 

Ara\ anei, Lộc amâo mâo djo\ kno\ng ]h^ mnơ\ng mnua\ hlăm sang mnia wa\l krah, [ia\dah mâo lo\ mơ^t kơ djăp anôk.

“Djăp mta mnơ\ng dhơ\ng hlăm êa mâo trah ma\ ba truh kơ hang lehana\n, ba ]h^ kơ anôk hua\ [ơ\ng ti wa\l krah {uôn Trăp, lehana\n alu\ wa\l riêng gah mâo {uôn Ama Thuôt, wa\l krah Êa Kar, krông Pa], lăk hriê bi blei. Jih jang djăp mta kan hdang, ênu\ng aj^k… mơ\ng hnoh krông anei jăk. Anei jing kăn hdang kno\ng hlăm hnoh krông anei mâo mse\ snăn. Phung hriê hriê lông [ơ\ng mâo mkra ho\ng djăp mta kan hdang ma\ mơ\ng krông”.

Vũ Xuân Tiện, Khua sa\ Drai Săp la]; sa\ Drai Săp mâo boh pro\ng truh 4.300ha. Hlăm ana\n truh 2/3 jing ]ư\ ]hia\ng dliê kmrơ\ng, hnoh krông êa hnoh, mâo drai êa, kmrơ\ng kpal, lehana\n mâo du\m kdrăn rơ\k mda ju\m mbah ]ư\ pui ti ]ar Daknông. Hlăm sa\ mâo truh 4 boh [uôn mnuih djuê [ia\ jing djuê ana Mnông, lehana\n Êđê hd^p mda.

Prăk hrui w^t mơ\ng bruă hiu ]hưn ênguê hlăm brô 14-15 êklai/thu\n, khă dah prăk

Tui si Vũ Xuân Tiện, anei jing kr^ng mâo lăn ala yăn adiê, klei hd^p mda ala [uôn jăk găl pioh mđ^ kyar brua\ hiu ]hưn ênguê, hiu dlăng lăn mnga êa mơak, amâodah hiu hlăm anôk hu^ hyưt. Klei mđ^ kyar brua\ hiu ]hưn ênguê srăng mjing brua\ knua\ hơ^t, mđ^ hnơ\ng hrui w^t kơ mnuih [uôn sang, klei duh mkra ala [uôn hla\m sa\ mâo klei bi mlih, brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo jăk găl h^n. Ara\ anei, knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa sa\ mâo leh klei ]ua\l ka\, lehana\n ngă brua\ ]ia\ng mjing [uôn Kuôp jing [uôn pioh kơ brua\ hiu ]hưn ênguê hlăm yang [uôn phu\n kơ kdriêk krông Ana.

“Hmei hâo hưn ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang thâo săng. Po\k du\m boh adu\ mtô klei blu\ Ăngle pioh kơ mnuih [uôn sang thâo drông jum tue ala ta] êngao. Mtru\t mjhar mnuih [uôn sang mjut mjing wa\l hd^p mda doh, mtah siam hlăm du\m alu\ wa\l pioh kơ brua\ hiu ]hưn ênguê. Ho\ng sang krum dlông, ]ia\ng kơ phung tuê hriê lehana\n mdei msăn”.

Grăp thu\n, Krông Ana drông hlăm brô 21 êbâo ]ô tuê

Tui si Nguyễn Minh Đông, k’ia\ng khua knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa kdriêk krông Ana, grăp thu\n, alu\ wa\l mâo drông hlăm brô 21 êbâo gưl ]ô tue, hlăm ana\n truh 1.200 ]ô tue mơ\ng ala ta] êngao. Ênoh mâo ba w^t mơ\ng brua\ hiu ]hưn ênguê mơ\ng 14 – 15 êklai prăk grăp thu\n. [ia\dah anei kno\ng jing sa kdrê] điêt kơ jih klei găl hlăk mâo. Lu phung duh mkra ]ia\ng duh bi liê ngă brua\ hiu ]hưn ênguê ti alu\ wa\l, [ia\dah leh [uh êlan klông ka lo\ mâo w^t mkra ôh. Hlăm wưng kơ ana\p, knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa kdriêk srăng mko\ mjing hdră brua\, akâo kơ knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa ]ar Daklak bi kla\ hdră êlan mko\ mkra bi kjăp êlan klông, mjing djăp klei găl wa\t brua\ lo\ hma, lehana\n brua\ hiu ]hưn ênguê, mjing sa alu\ wa\l kr^ng [uôn sang jia\ knhuah pô.

“Mđ^ kyar brua\ hiu ]hưn ênguê ti kdriêk krông Ana jing sa klei găl pro\ng êdi. Klei dleh dlan h^n ara\ anei jing klei kơ êlan klông yơh. {ia\dah brua\ sang ]ư\ êa ]ar Daklak duh bi liê mkra leh êlan dơ\ng mko\ mơ\ng êlan mrô 26 đue\ nao kơ Lăk. Alu\ wa\l ăt hlăk mâo klei akâo kơ knơ\ng brua\ sang ]ư\ êa ]ar bi kla\ hdră êlan mkra êlan lehana\n kban găn hnoh krông Knô, ]ar Daknông ]ia\ng dưn yua jih klei jăk siam mơ\ng alu\ wa\l ]ư\ pui. Mgi dih, alu\ wa\l ]ia\ng mâo knu\k kna mđing duh bi liê lu h^n kơ brua\ nah gu\, ]ia\ng mjing sa klei bi mguôp kjăp plah wah du\m kdriêk mb^t”.

Lăn mnga êa siam, dlăng ]ư\ dliê anôk mkăn amâo mâo ôh snăn, ho\ng djăp mta mnơ\ng, krông Ana kla\ s^t mâo leh hlăm kngan pô klei găl pro\ng. Tơdah dưi mkra w^t êlan klông bi jăk, krông Ana srăng jing sa alu\ wa\l pro\ng kơ brua\ lo\ hma pla mjing, lehana\n hiu ]hưn ênguê, mtru\t mđ^ klei h^p mda ala [uôn ti alu\ wa\l lehana\n hlăm ]ar Daklak./.

Y-Khem Niê mblang