VOV4.Êđê- Leh giăm 10 thu\n po\k ngă, mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo jing leh hdră mđ^ kyar kluôm, truh êlâo kơ wưng k]ah 1 thu\n mkrah ho\ng êbeh 4500 să djăp hnơ\ng ]ua\n. Mơ\ng hdră mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, mkra mjing mnơ\ng dhơ\ng dưi dlăng myuôm leh anăn mâo klei bi mlih, đru mđ^ hnơ\ng prăk hrui w^t kơ mnuih [uôn sang, [o# mta kr^ng [uôn sang jing mdro\ng sah, jăk siam, leh anăn doh h^n kơ êlâo dih. Khă sơnăn, lo\ dlăng w^t 10 thu\n hluê ngă, hdră mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo ăt mâo lu klei êdu awa\t, k[ah, amâo djo\ hdră, ]ia\ng mă klei hriăm pioh dưi mâo klei tu\ dưn h^n hlăm hdră êlan kơ anăp.

}huan mu\t hlăm [a\ng jang [uôn, ti ti alu\ wa\l mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo alu\ Chế Biến, sa\ Kim Sơn 2, kdriêk Hương Sơn, ]ar Hà Tĩnh bi êdah klei jăk siam ho\ng mbuôn mnga pluh mông hrah ju\ djêu dua nah êlan. Sut he\ êa ho\ hlăm [o# mta leh sa aguah dôk khăt mkra, dlăng kriê war bưn, Phan Văn Cầu, sa hlăm du\m go\ êsei mâo war siam h^n hlăm alu\ Chế Biến, sa\ Kim Sơn 2, kdriêk Hương Sơn ho\ng klei mơak la]:

“Dlăng kơ klei hd^p mda [uôn sang hlăm sa\ mâo leh klei bi mlih jăk. Truh kơ ara\ anei mâo mnuih ho\ng [uôn sang mrâo w^t bi knga\r sơăi, păt ]ia\ng wơr amâo lo\ thâo b^t ôh ti anôk sang pô. Kyuana\n, kâo [uh hdră êlan mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo jing jăk êdi”.

Leh giăm 10 thu\n mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, Hà Tĩnh mâo leh 1.400 boh alu\, ho\ng giăm 9.500 war mâo mko\ mjing mse\ djuê anei. Amâo mâo djo\ kno\ng jing mâo lu anan kyâo siam êyui êđăp mơ\ng ana boh kroh, [ia\dah mâo klei êđăp ênang hlăm kr^ng [uôn sang, mb^t ana\n đru mđ^ hnơ\ng hrui w^t truh êbeh 3 blư\ mơh mka\ ho\ng thu\n 2010. Mơ\ng ana\n, lo\ mtru\t ai mnuih [uôn sang bi hgu\m mko\ mjing lehana\n răng mgang ya mta brua\ pô ngă leh hlăm klei mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo. Trần Huy Oánh, k’ia\ng khua knơ\ng brua\ lo\ hma, hlo\ng klam khua adu\ brua\ kia\ kriê kr^ng [uôn sang mrâo ]ar Hà Tĩnh yăl dliê:

“Kla\ s^t mnuih [uôn sang bi mkrum lu prăk kăk, đru lu hruê ai mse\ snăn, tinei brua\ klam mơ\ng mnuih [uôn sang jing pro\ng êdi, anei yơh jing klei ngă phu\n nah gu\, lehana\n mâo klei uê` klam êdah êdi. Kyuadah jih jang mnuih bi krăp mguôp ai lehana\n kia\ kriê kjăp, brua\ pô yơh ngă, lehana\n pô mơh dưn yua, snăn jih jang ]o\ng ktuh êyuh ai tiê kia\ kriê lehana\n răng mgang. Mơ\ng ana\n klei ngă phu\n êdah êdi, lehana\n mâo mđ^ h^n”.

Amâo mâo djo\ kno\ng ti Hà Tĩnh [ia\dah leh 10 thu\n brua\ jih jang kluôm ala hrăm mb^t mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo mâo ba w^t leh lu boh tu\ dưn jăk, hmăi jăk siam ho\ng klei hd^p mda du\m pluh êklăk ]ô mnuih hlăm kr^ng [uôn sang. Truh kơ ara\ anei, tui si klei ksiêm yap, mâo leh êbeh 4.500 boh sa\, truh 51% ênoh jih jang sa\ djăp ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo, djăp wưng k]ah êlâo kơ ana\n 1 thu\n mkrah. Boh nik, du\m ]ar Đồng Nai, Nam Định, Bình Dương, [uôn pro\ng Đà Nẵng mâo leh jih jang sa\, lehana\n kdriêk djăp ênoh ]ua\n kr^ng [uôn sang mrâo. Hnơ\ng hrui w^t t^ng kah knar grăp ]ô mnuih hlăm alu\ wa\l kr^ng [uôn sang mrâo mâo 34 êklăk prăk/]ô/thu\n, đ^ êbeh 3,5 blư\ mka\ ho\ng 10 thu\n êlâo. Boh tu\ dưn klei ksiêm duah brei [uh, hlăm brô 85% ênoh go\ êsei hlăm kr^ng [uôn sang ư ai ho\ng boh tu\ dưn mơ\ng brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo.

Lo\ w^t dlăng brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo wưng leh êgao, Tăng Minh Lộc, k’ia\ng khua Êpul hgu\m brua\ kreh knhâo mđ^ kyar kr^ng [uôn sang Việt Nam, Khua kia\ kriê adu\ brua\ kr^ng [uôn sang mrâo gưl dlông la], klei m^n phung knua\ druh, lehana\n mnuih [uôn sang mâo leh klei bi mlih s^t mka\ ho\ng êlâo dih:

“Klei kâo [uh yuôm bhăn êdi, ana\n jing kr^ng [uốn ang mrâo ngă bi mlih leh klei thâo săng mơ\ng du\m phu\n dhar brua\, boh nik phung knua\ druh gưl dlông lehana\n gưl ]ar. Lu knua\ druh ]ar, lehana\n gưl dlông ara\ anei yap brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo jing ngă brua\ mđ^ kyar ênuk mrâo mrang, mđ^ kyar brua\ lo\ hma, kr^ng [uôn sang, kyua ana\n klei m^n hlăm brua\ kia\ kriê ăt mâo klei jăk h^n. lehana\n phung knua druh nah gu\ đ^ kyar h^n leh hlăm brua\ kia\ kriê, lehana\n klei nga\ phu\n nah gu\ ti kr^ng [uôn sang jăk h^n. Mnuih [uôn sang mơ\ng anôk kmang kơ jưh knang mơ\ng nah êngao đru, snăn ara\ anei mâo leh ai tiê bi đru, bi mkrum, ]o\ng pô nao mguôp jih ai tiê hlăm brua\ knua\”.

Mơ\ng brua\ s^t êm^t mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, phung knua\ druh khua kia\ kriê, phung đảng viên ăt mjh^t m’ua\t tru\n hlăm brua\, mâo klei bi mlih, mâo klei sia\ suôr ho\ng mnuih [uôn sang, lehana\n mđing hmư\ klei m^n ai tiê mơ\ng mnuih [uôn sang h^n. Bi mnuih [uôn sang mse\ mơh mâo klei bi mlih leh ]o\ng pô yơh bi mguôp ai tiê, ngăn do\, nao hlăm klei bi hgu\m mguôp, g^r kt^r duah [ơ\ng, ba yua klei kreh knhâo, mjing ai êwa mtluk mtlak hla\m brua\ ru\ mdơ\ng [uôn sang pô. K’ia\ng nai pro\ng, nai pr^n Nguyễn Ngọc Hà, k’ia\ng khua sang hra\ brua\ kđi ]ar ala ]ar Hồ Chí Minh la]:

“Tui si kâo [uh, boh tu\ dưn mơ\ng kr^ng [uôn sang mrâo, knư\ hruê knư\ êdah jăk h^n, dơ\ng đue# nao kơ klei kjăp, mjing sa kr^ng [uôn sang, ti ana\n mnuih [uôn sang mâo klei trei mđao, jăk mơak, [uh jing yuôm bhăn ai tiê pô ktuh êyuh leh. Yang [uôn kr^ng [uôn sang mâo lu klei mrâo, ai ktang mơ\ng mnuih [uôn sang mâo leh knhuang đ^ kyar pro\ng h^n mka\ ho\ng êlâo. Bi tơdah amâo mâo ôh klei hgu\m jih ai tiê mơ\ng jih jang brua\ kđi ]ar, boh nik brua\ kđi ]ar nah gu\ kr^ng [uôn sang, tơdah kăn mâo rei klei bi ktuh êyuh ai tiê, klei bi hgu\m mguôp hlăm mnuih [uôn sang snăn amâo mâo dưi mâo ôh klei tu\ dưn mse\ snăn!”.

Klei năng mơak êdi ana\n jing boh tu\ jing brua\ mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo amâo mâo djo\ kno\ng pưk sang êlan klông mâo doh siam, mjing leh [uôn sang jăk yâo, [ia\dah klei yuôm bhăn h^n jing mjut mjing leh anak mnuih mrâo ho\ng klei m^n, hdră duah [ơ\ng mrâo. Phung anak mnuih mrâo ana\n ana\n mngăt ai tiê, jing phu\n agha knơ\ng ru\ mjing leh kr^ng [uôn sang mrâo hruê anei./.

Y –Khem Niê mblang