VOV4.Êđê –Lu blư\ nao ]hưn ti [uôn Ktu, sa\ Kon Chiêng, kdriêk Mang Yang, ]ar Gialai lehana\n dưi hmư\ du\m klei ya\l dliê mơ\ng kr^ng [uôn sang tuôm jing kđông kahan cách mạng hla\m 2 hdra\ mblah kru\ kdơ\ng, hmei lo\ thâo sa\ng h^n kơ klei sa ai, klei bi hgu\m mguôp mơ\ng mnuih [uôn sang tinei. Ana\n jing tur knơ\ng ]ia\ng kơ [uôn Ktu [rư\ hruê [rư\ bi mlih ja\k siam h^n. Ti gu\ anei, alum kơ [^ng ga\p tui ksiêm kơ hdra\ nga\ mâo mnuih djuê ana Bahnar ti Ktu bi hgu\m mguôp mko\ mkra klei hd^p mrâo:

Sa ai mko\ mjing keh [uôn

{uôn Ktu dôk djiêu êlan dơ\ng pro\ng ]ar mrô 666 hlăk dưi duh bi liê mkra mđ^. Du\m boh sang dlông krum pro\ng êhai gu\ êyui kyâo mtah mda êđăp drưm mjing klei êđăp ênang mâo mơ\ng đưm mơ\ng 1 boh [uôn Bahnar. Dôk ti gah [uôn mâo 1 boh sang mdhă hđăp mâo khung rạp brei mưn, ti djiêu ana\n jing hjiê mdiê bo\ ho\ng mdiê, srăng đru mnuih [uôn sang k[ah braih hlăm [uôn.

Êmuh kơh dưi thâo, mnuih [uôn sang [uôn Ktu mâo du\m hdră mko\ mjing keh prăk mb^t jăk êdi. Khua [uôn Đinh Byar brei thâo: “Mơ\ng thu\n 2000, hmei mphu\n mko\ mjing keh mb^t ]ia\ng đru bruă knuă hlăm [uôn sang. Mơ\ng êbeh 1 ha lăn mb^t, mnuih [uôn sang bi kmlah buh mdiê, pla ana bời lời, hbei [lang ]ia\ng mko\ mjing keh. {rư\ [rư\, ênoh prăk mkuôm lu h^n, jih jang mnuih bi m^n thiăm hdră ngă ]ia\ng kriê kjăp lă lar”.

Ayo\ng Byar yăl dliê, thu\n 2010, mơ\ng ênoh prăk hdră bruă 135, [uôn Ktu tu\ mă 1 boh máy wia\ mdiê. {uôn ruah mâo 1 êpul ]o\ng thơ\ng nao wia\ mdiê mnuih [uôn sang hlăm [uôn. Hruê ai ngă bruă t^ng ho\ng mdiê, kah mbha 3 hnư; 1 hnư brei kơ phung nao ngă bruă, 1 hnư bi liê máy móc, hnư adôk đru mguôp hlăm hjiê mdiê mb^t mơ\ng [uôn. Kyua ana\n hjiê mdiê bo\ n’nao mdiê, hluê si t^ng hlăm brô 3 ton. Ênoh mdiê anei kăp đru du\m go\ êsei dleh dlan k[ah mnơ\ng [ơ\ng êjai ka truh yan boh mnga, lehana\n ba yua hlăm bruă mb^t mơ\ng [uôn.

Leh hmei truh, 2 ]ô êkei ana\n gơ\ Mli lehana\n Myơr- 2 go\ êsei [un [in hlăm [uôn – hlăk ma` mdiê [uôn grăp ]ô 1 bu\ng mdiê. Mli la]: “{ri mơh mâo he\ hjiê mdiê [uôn kâo amâo mâo ư\ êpa ôh. Truh yan hrui wia\ mdiê kâo lo\ ba tla kơ [uôn”.

Du\m keh mơ\ng [uôn Ktu yap mdu\m grăp thu\n hrui w^t hlăm brô 50 êklăk prăk. Mnuih [uôn sang tu\ ư blei 13 khung rạp pioh ba yua hlăm du\m klei bi k[^n, brei mưn yua êjai. Đoàn êdam êra alu\ mâo Keh đru brei blei 1 hlâo loa k]a^ asa\p djă hiu pioh ba yua kơ bruă mb^t. Mnuih [uôn sang hlăm [uôn tu\ ư mko\ mjing 1 êpul kriê dlăng lehana\n đua klam bruă mko\ khung rạp, grăp thu\n mâo 8 – 10 ]ô mnuih mưn yua khung rạp, ba nao kơ keh hlăm brô 2 êklăk prăk.

                    Khua mduôn Yek ti djiêu hjiê mdiê mb^t mơ\ng [uôn

Ayo\ng Byar la]: “Mơ\ng du\m kdrê] bruă mse\ si pla mjing, wia\ mdiê, brei mưn khung rạp, ênoh prăk mơ\ng [uôn lu h^n, dưi krơ\ng kjăp ]ia\ng [uôn ba yua hlăm bruă mb^t, ]ua\ dlăng mnuih ruă duam, đru mnuih [uôn sang hlăm [uôn tơdah mâo klei ]ia\ng. Amâo djo\ kno\ng du\m ana\n đui] ôh, mơ\ng du\m bruă ngă mb^t ana\n, mnuih [uôn sang hgu\m mguôp sia\ suôr h^n, bruă mtru\t mjhar, iêu mthưr hluê ngă du\m hdră bruă ăt găl ênưih h^n”.

Hrăm mb^t đ^ kyar

{uôn Ktu ara\ anei mâo êbeh 90 go\ êsei ho\ng ênoh hlăm brô 500 ]ô mnuih. Klei mguôp mb^t êpul êya jing hdră đru [uôn Bahnar anei păt dah adôk sơnăn du\m knhuah gru mâo mă hjăn păn mơ\ng đưm. Khua mduôn Yek – khua g^t gai Đảng uỷ să Kon Chiêng êlâo dih yăl dliê: “Mơ\ng du\m thu\n 1999, leh mtru\t mjhar mnuih [uôn sang ngă lo\ hma ala [uôn pla phu\n sa anôk djiêu êlan dơ\ng, kâo mtă mtăn kơ mnuih [uôn sang krơ\ng kjăp lăn ala pioh pla mjing, êdei ana\p lo\ dơ\ng lui kơ anak aneh, amâo mâo bi jang, amâo mâo bi ]h^ mnia ho\ng mnuih mkăn ôh. Kyua ana\n truh kơ ara\ anei, ênhă lăn mbha kơ du\m go\ êsei păt dah amâo lo\ dôk mse\ hđăp ôh.

Khua [uôn Đinh Byar ăt yăl dliê: “Jih jang mnuih [uôn sang thâo săng klei yuôm bhăn mơ\ng lăn, amâo mâo hlei pô ]ia\ng ]h^ he\ phu\n klei hd^p mơ\ng go\ êsei pô”.  Mơ\ng hră m’ar duh mkra lu jơr ana\n, khă gơ\ ênoh go\ êsei [un ăt dôk, păt dah amâo lo\ mâo ôh klei k[ah mnơ\ng [ơ\ng huă hlăm du\m go\ êsei ti [uôn Ktu.

Ara\ anei [uôn Ktu mâo du\m boh sang hră phung hđeh đơđiêt, gưl 1 djăp ho\ng klei ]ia\ng hriăm hră mơ\ng phung anak aneh hlăm [uôn. {uôn mâo sang ro\ng ]ia\ng mnuih [uôn sang ngă anôk bi k[^n, bi trông bruă mb^t, 100% go\ êsei mnuih [uôn sang mâo ba yua êa doh.

Đinh Nguy – khua knơ\ng bruă sang ]ư\ êa să Kon Chiêng brei thâo “Du\m thu\n giăm anei, mnuih [uôn sang [uôn Ktu ktuh êyuh ai tiê bi mlih mnơ\ng pla lehana\n ba yua hdră mnê] mrâo mrang hlăm bruă duh mkra pla mjing, boh nik gơ\ hlăm bruă pla kphê, ana bời lời, êtak êbai. Kyua ana\n, hnư hrui w^t, klei hd^p mda mnuih [uôn sang đ^ kyar h^n leh. {uôn Ktu jing [uôn mâo knhuah gru cách mạng, kriê pioh lu dhar kreh đưm. Êpul khua mduôn siă suôr ho\ng khua [uôn, êpul bruă kđi ]ar mơ\ng să lehana\n êpul êya mguôp mb^t kriê kjăp klei êđăp ênang, kriê dlăng alu\ wa\l, mđ^ ktang klei hgu\m mguôp hlăm êpul êya mnuih [uôn sang. Du\m klei bi mlih jăk siam si la] ti dlông jing tur knơ\ng ]ia\ng să ruah mă mko\ mjing [uôn Ktu jing [uôn kr^ng [uôn sang mrâo hlăm hruê mlan kơ ana\p.

H’Mrư pô ]ih hlo\ng răk