VOV4.Êđê - Klei rua\ êka kl^t luôm asa\r ala\ jing sa mta klei rua\ hu^ hyưt snăk djo\ tuôm ho\ng ala\. Ti Việt Nam, klei rua\ anei jing pô ba klei bum mma\t ala\ mta dôk tal 3 leh klei rua\ êkăl anak ala\, lehana\n klei rua\ glocom. Klei rua\ anei kbia\ hriê mơ\ng klei bi djo\ êka, tơdah amâo mâo nao mka dlăng mdrao mgu\n bi pral srăng ngă mma\t ala\, kjham h^n truh kơ bum ala\, tăp năng hlo\ng truh kơ bru\ jhat, hlo\ng truh kơ [lê] ma\ he\ asa\r ala\.

Kl^t luôm asa\r ală khăng pia jing êa ju\ anak ala\ jing kl^t êpih, mnga] bhung, dưi brei boh mnga] nao mu\t hlăm ală. Anei jing mta tal êlâo mơ\ng ală bi mje\ ho\ng wa\l nah êngao, anăn êlưih êka, mjing klei găl kơ kman `u\ kma hlăm ală, ngă êka kl^t luôm asa\r ală. Klei bi êdah khăng [uh tơdah mâo klei ruă ana\n jing ală hrah, ruă, kbiă êa ală, hu^ kơ boh mngac\, mlâo ală bi [l^t sir he\, ală dlăng amâo lo\ mnga] ôh. Ti anôk mdrao klei ruă ală, Sang êa drao pro\ng ]ar Daklak, jih jang phung mâo klei ruă kl^t luôm asa\r ală jing kyua êka hlăk êjai ngă bruă, [ia\dah klei ]ia\ng la] êdi ana\n jing lu mnuih ruă kno\ng nao kơ sang êa drao hla\k ală rua\ gơ\ kjham leh. Aê mdrao Huỳnh Văn Tạo, K’iăng khua Anôk mdrao klei ruă ală, Sang êa drao pro\ng ]ar Daklak brei thâo: mâo lu anôk êka ti ală, khăng gơ\ amâo thâo ôh klei ruă si be\, mnuih ruă ]o\ng blei êa drao w^t mdrao mă pô, klei anei hu^ hyưt êdi, kyua mta êa drao ana\n mâo mta corticiod, anăn êlưih ngă hluh kl^t luôm asa\r ală. Êdah klă mse\ si Nguyễn Văn Tân ti să }ư\ Môt, kdriêk Êa H’Leo, ]ar Daklak. Hlăm 1 blư\ nao mnei êa ks^, Nguyễn Văn Tân ]uah mu\t he\ hlăm ală. Leh [uh ală ruă, k’kăng, leh ana\n [rư\ [rư\ ruă ktang, Nguyễn Văn Tân ]o\ng blei êa drao w^t mdjah mă pô, mâo hlăm brô êbeh 10 hruê, sna\n ală bi ênah. Mmông anei kơh `u nao kơ Anôk bruă mdrao klei ruă ală, Sang êa drao pro\ng ]ar Daklak ]ia\ng mkă dlăng. Ti anei, phung aê mdrao brei thâo, Tân êka kl^t luôm asa\r ala\ kjham leh, ngă hluh kl^t luôm asa\r ală, ală amâo thâo lo\ [uh ôh, anăn bi [lê] mă he\ yơh. Bi mklă klei ruă mơ\ng Nguyễn Văn Tân. Aê mdrao Huỳnh Văn Tạo brei thâo:

“ Klei ruă anei bi kuêh mă he\ kl^t êka. Mnuih rua\ anei mâo klei ruă êka kl^t luôm asa\r ală leh ana\n ara\ anei kl^t anei jhat leh, `u\ ngă ruă kluôm ală, ală amâo thâo lo\ [uh ôh leh ana\n hmei mă he\ kl^t êka ]ia\ng mnuih ruă tlaih lo\ ruă ôh. Kyua kl^t luôm asa\r ală jig mse\ si arua\t ana\n tơdah êka, `u amâo ruă kno\ng ti ală đui] ôh, [ia\dah lo\ lar truh kơ ako\, mnuih ruă amâo dưi huă [ơ\ng ôh”.

Bi H’Noăn {uôn Yă ti să Dang Kang, kdriêk Krông Bông, ]ar Daklak. Leh mâo klei bi êdah êka kl^t luôm asa\r ală, tui si djo\ bi nao kơ sang êa drao mdrao, [ia\dah H’Noăn ]o\ng mdrao mă pô hluê knhuah djuê ana. Mâo du\m hruê, `u [uh ală amâo djo\ kno\ng dưi [ia\ ôh, [ia\dah [rư\ hruê [rư\ lo\ ruă h^n leh ana\n kbiă lu êa ală, dlăng kơ djăp mta mnơ\ng amâo lo\ mnga] ôh, snăn kơh `u nao Anôk mdrao klei ruă ală, Sang êa drao pro\ng ]ar Daklak ]ia\ng mkă dlăng. H’Noăn yăl dliê:

“ Kâo nao krih kphê djo\ adhan kphê tlo\ he\ ală, truh mmăt ală ruă snăk s’ưn. Hruê êdei kâo nao akâo êa ksâo 1 ]ô mnuih mrâo kkiêng w^t mdjah ală, [ia\dah du\m hruê êdei ăt kăn hlao lei, [uh ală hrah h^n, ruă h^n, anăn kơh kâo nao kơ sang êa drao ]ar”.

H’Noăn leh ana\n Nguyễn Văn Tân jing 2 hlăm lu mnuih êka kl^t luôm asa\r ală, [ia\dah kyua amâo mâo bi mđing ôh leh ana\n k[ah klei thâo, anăn ală di`u mâo klei hma^ djo\ kjham. Hluê si klei hưn mthâo mơ\ng Anôk mdrao klei ruă ală, Sang êa drao pro\ng ]ar Daklak, thu\n 2017 leh ana\n 3 mlan ako\ thu\n 2018, anôk bruă anei mdrao leh giăm 300 ]ô mnuih mâo klei ruă êka kl^t luôm asa\r ală, hlăm ana\n dôk đih mdrao ti sang êa drao mâo 200 ]ô mnuih leh ana\n mdrao ti sang mâo 100 ]ô mnuih. Jih jang mnuih ruă nao đih mdrao kơ sang êa drao gơ\ kjham leh s’a^, ală awa\t leh, ală ruă snăk s’ưn. Kyua ana\n, phung aê mdrao mtă mtăn tơdah mao klei rua\ ti ală, mnuih ruă amâo dưi ]o\ng blei êa drao w^t mdjah mă pô amâodah mdrao hluê knhuah djuê ana, [ia\dah c\ia\ng bi nao kơ sang êa drao thơ\ng mdrao ală pioh mdrao mgu\n. Tơdah [ruih amâodah ya mta mnơ\ng mu\t hlăm ală, amâo dưi yua kngan m`ir ală, kyua srăng ngă êka kl^t luôm asa\r ală, drei mblang kđh^t ală lu bliư\ hlăm k]ok êa doh ]ia\ng [ruih amâodah ya mta mnơ\ng dưi kbiă đue# kơ ta] hluê ho\ng êa.