VOV4.Êđê –Hla\m êpul êya mnuih djuê [ia\ ti La\n dap kngư, djam mkra mơ\ng êbua dliê ja\k êdi [ơ\ng mâo mnâo mmih, ha\ng, ph^ lehana\n [âo mngưi. Ho\ng mnuih Sedang, djam bua dliê jing djam kreh [ơ\ng nanao hla\m du\m kna\m m’ak. Anei a\t jing mta djam amâo dưi k[ah ôh hla\m du\m hruê m’ak mơ\ng go\ sang.
Du\m rơ\k tơ\k, djam dliê hlăm dliê kmrơ\ng mơ\ng mnuih Sêdang khăng pe\ ba w^t tu\k [ơ\ng hlăm go\ sang, hlăm ana\n mâo djam ktô` “xu\n”, êbu\ng ‘’tơpăng’’, djam yang ‘’tơ-[ai’’, boh êpang ‘’rơpeăng’’, djam niêt ‘’kơchâi hê’’, mnga knôk ‘’reăng ló’’, djam bâo ‘’kơchâi pơmôm’’, hla kro\ng ‘’hlá hre\ng’’, ana juê ‘’châu priât kong’’, guôl ‘’hơpôe’’, tro\ng luê ‘’tro\ng lêo’’, tro\ng hrue# ‘’pro’’…
Khă sơnăn, djam tam mdê hjăn h^n mâo djam êbua dliê. Ayo\ng Pê Đơn, ti [uôn Hring, să Ea H’Đing (}ư\ Mgar, Dak Lak) brei thâo:
‘’Djam êbua dliê mnuih Sêdang hmei amâo dưi k[ah ôh hlăm gưl huă [ơ\ng, hơ\k mơak hlăm go\ sang snăn hmei nao hiu khăt hlăm dliê. Boh nik hlăm yan không, [ơ\ng djam êbua dliê jăk snăk. }ia\ng kơ djam êbua dliê jăk h^n snăn brei mâo ]^m hlô dliê [hu krô amâo dah ]^m u\n, êmô [hu krô guôp ho\ng djam êbua, [ơ\ng djam êbua dliê ăt guôp s^t mnăm kpiê ]eh.
Mnuih Sê đăng khăt mdơ\k êbua dliê hlăm đang kphê
Hlăm hdră mkra mjing snăn hluê si mnâo [ơ\ng mơ\ng grăp ]ô mnuih, grăp boh sang, mnuih [uôn sang dưi tu\k ho\ng go\ amâo dah brông hlăm đ^ng m’ô. Ya ho\ng hdră tu\k ăt brei bi mâo [ia\ mrê] mtah tlê hro\ng hra, hla ê], kplăng,.. djam mâo mnâo jăk h^n, mdê hjăn h^n.
Amai No\ Đơn, ti [uôn Hring, să Ea H’Đing (}ư\ Mgar, Dak Lak) brei thâo kơ hdră mkra mjing djam êbua dliê:
‘’Hdră tu\k djam êbua dliê tal êlâo nao mă mnơ\ng hlăm dliê, hiu duah ktuê hnoh êa, hlăm dliê, leh ana\n ba w^t kơ sang pô alôk he\ kl^t ti êngao leh ana\n rao doh, khăt đu\t. pô tu\k êa hlơr, khăt ]^m mâo leh dưm hlăm go\ êa dôk dro\ng, leh ana\n dưm êbua tu\k mb^t. Tu\k ria\ êla ksă ê ih leh ana\n dưm hra, bột ngọt, ê] dưi yơh [ơ\ng.”
Mnuih Sê đăng khăt mdơ\k êbua dliê hlăm đang kphê
Dlăng ti êngao, êbua dliê amâo mdê ôh ho\ng êbua mmih pla hlăm [uôn sang. Khă sơnăn, êbua dliê hla điêt, mtah, ana dlông leh ana\n mtah khua h^n. Hlăm brô mlan 10 truh mlan 12 grăp thu\n mnuih [uôn sang nao mă êbua dliê ba w^t [ơ\ng, kyua yan anei êbua dliê hla mda, ana đrê`, amâo `uôt leh ana\n amâo đei ktal ôh. Mnuih [uôn sang amâo mă êbua dliê hlăm yan mka\n kyua khăng leh ana\n ktal êdi. Djam mkra mjing mơ\ng êbua dliê tu\k ria\ bi ksă snăn kơh amâo ktal. Hluê si amai No\ Đơn, sa hdră mkăn ]ia\ng kơ êbua dliê dưi [ia\ ktal snăn amâo rao ôh ho\ng êa:
“Djam êbua dliê tơ dah amâo ksă truh hnơ\ng snăn [ơ\ng srăng ktal, bi tơ dah tu\k truh hnơ\ng ksă amâo lo\ ktal ôh. }ia\ng tu\k djam êbua dliê jăk, s^t mă êbua amâo guôn alôk ôh kl^t ti êngao, ăt kăn rao ho\ng êa mơh. Kno\ng su\t bi doh leh ana\n khăt đu\t leh ana\n tu\k, snăn kơh jăk. Mphu\n dih aduôn aê pô tu\k djam êbua snăn sơa^.”
Djam êbua dliê leh tu\k riă
Hdră tu\k djam êbua mơ\ng amai No\ Đơn êlưih [ia\ dah [âo mngưi mdê hjăn du\m mnơ\ng hlăm dliê, du\m mta djam [âo mngưi pla hlăm wa\l sang. Djam êbua êko\ [âo mnâo jăk snăk.
Ana êbua dliê dưi lo\ mkra mjing lu mta djam mkăn mse\ si: tu\k ksă, tu\k djam.. Ti du\m kr^ng mnuih Sêdang, mnuih [uôn sang lo\ yua kuôt êbua mda bi msăm, mơ\ng êbua msăn dưi deh, ngă djam msăm... {ia\ dah ana êbua jăk h^n tu\k ho\ng kan, ariêng, tuôr amâo dah ]^m krô... snăn mâo mnâo jăk h^n.\
Djam êbua dliê jing mta djam amâo dưi k[ah ôh s^t go\ sang mnuih Sê dang bi hgu\m. Mta djam mâo djăp mnâo ph^, hăng, [âo mngưi jăk mkra mjing mơ\ng mta ana ktal êdi bo\ ho\ng klei khăp, yâo mơak.
H’Zawut pô ]ih hlo\ng răk
Viết bình luận