VOV4.Êđê - Klei rua\ prô] khua jing sa mta klei rua\ hlăm prô] tian kreh mâo kyua mnơ\ng [ơ\ng amâo mâo doh, lehana\n klei amâo mâo jăk mđing hlăm klei mkra mjing mnơ\ng [ơ\ng, boh nik hlăm du\m hruê adiê hlơr. Klei rua\ k]ưm mâo mơ\ng sa gưl rua\ hla\m prô] tian kyua mơ\ng kman mu\t hluê êlan hua\ [ơ\ng. leh lu blư\ mâo w^t mâo nao hlo\ng jing klei rua\ sui hlao hlăm prô] khua.

 

Klei rua\ prô] khua sui hlao:

Mâo klei mtu\l mtu\l hlăm klei bi lik mnơ\ng [ơ\ng, pu\k tian, rua\ tian, dleh dlan hlăm klei nao eh, lehana\n [uh mse\ si đuôm eh grăp blư\ nao eh…Klei rua\ kreh lo\ mâo nanao lu blư\, hmăi amâo mâo jăk kơ klei suaih pral ngă dleh dlan kơ klei hd^p mda, lehana\n brua\ knua\ ma\ hla\m grăp hruê. Brua\ mdrao mgu\n klei rua\ prô] khua amâo thâo lo\ hlao ara\ anei kreh tuôm ho\ng klei bi kdơ\ng ho\ng êa drao.

 

Klei rua\ prô] khua amâo mâo truh kơ kjham:

Kreh [uh: Mâo klei bi knăl rua\ tuit, rua\ hlăm klei aru\n eh, nao eh lu blư\, lehana\n eh bi kdjha\r, ana\n jing klei kreh tuôm ho\ng lu mnuih mâo klei rua\ prô] khua.

 

Klei rua\ bo\k prô] khua mơ\ng điêt:

Klei rua\ anei mâo kbia\ hriê mơ\ng klei bo\k arua\t êrah prô] khua. Bi kăl [uh đuôm eh, lu hruê amâo mâo truh eh, Tăp năng truh kơ klei dăl prô] kbia\ hriê mơ\ng eh, ngă rua\ hlăm tian, [le\ o#, pu\k tian.

 

Hlăm lam prô] khua bi mđu], kbia\ hriê mơ\ng kman ngă hrah jih, bo\k, tăp năng anôk rua\ ana\n hlo\ng lu] klei êbhơr truh klei kpla] êka.

 

Kreh bi knăl [uh: Rua\ tuit, rua\ êgah ]ia\ng eh nanao, eh bi kdjha\r, rua\ tuit bi gưl bo\ tian, boh nik ju\m pu\n săt. Klei rua\ sa wa ktang sa wa êdu, sui sa blư\ amâodah nanao đrông tui hluê ho\ng hnơ\ng `u bi mđu].

 

Phu\n agha ba hriê klei rua\:

Mâo lu mta kman hla\m tian prô] truh kơ klei bi mđu] êka hlăm prô] khua. Tơdah kbia\ hriê mơ\ng kmuôt lat, ara\ng pia klei rua\ kmuôt lat ngă. Tơdah [uh klei rua\ đ^ ktang mse\ si rua\ lu blư\, nao eh lu blư\ snăn pia rua\ prô] khua bi gưl. Tơdah mdrao amâo mâo jih srăng truh kơ klei rua\ dleh thâo hlao.

 

Mdrao mgu\n:

Mdrao klei rua\ prô] khua jing nao mka\ dlăng klei rua\ mâo aê mdrao mka dlăng bi nik thâo b^t phu\n agha klei rua\ lehana\n duah êa drao mdrao bi djo\..

 

Răng mgang klei rua\:

Mâo nanao klei bhiăn hua\ [ơ\ng doh, [ơ\ng ksa\ mnăm tu\k, amâo mâo [ơ\ng ôh mnơ\ng [ơ\ng leh [âo msăm, [âo iu, amâo mâo [ơ\ng ôh mnơ\ng [ơ\ng mkra mjing mơ\ng mnơ\ng mâo klei rua\, đăm [ơ\ng lu ôh mnơ\ng [ơ\ng mđam msăm mse si tro\ng mđam, djam bei mđam…

 

Êngao kơ klei rua\ si la] leh ti dlông, lo\ mâo lu mta klei rua\ truh kơ prô] khua mse\ si klei rua\ polyp prô] khua, klei rua\ anu\ng êbeh prô] khua, klei rua\ prô] khua mđua, klei rua\ prô] khua dlông, amâodah prô] khua pê…

 

Klei rua\ prô] khua kjham:

Amâodah lo\ pia jing klei rua\ ung thư prô] khua. Du\m mta klei rua\ hla\m prô] khua mse\ si drei bi êdah leh ti dlông ăt ênưih mơh hlo\ng jing klei rua\ ung thư kpla] prô] khua sui thu\n, klei rua\ lu polyp kyua thâo [uh hnui, tăp năng [ia\ polyp truh jing ung thư.

 

Klei bi knăl kreh [uh:

Rua\ tuit, rua\ ara\n, nao tlô dliê eh bi kdjhăr êa du\n êrah, gưl knhal tu] srăng ngă kơ mnuih rua\ toh êwang, k[ah êrah, tăp năng anôk bo\k u\r đ^ pro\ng pral srăng ngă dăl prô]. Tơdah mnuih rua\ rua\ ktang bi ba nao kơ sang êa drao mdrao mgu\n hluê nai êa drao ktrâo ata\t.

 

Răng mgang:

}ia\ng răng hu^ truh kơ klei rua\ ung thư prô] khua snăn mâo nanao klei hua\ [ơ\ng doh, [ơ\ng mnơ\ng [ơ\ng doh, ana\n yơh jing hdră jăk h^n êdi.

 

Ti tluôn anei jing du\m mta klei mnuih mâo klei rua\ prô] khua mđing hlăm klei hua\ [ơ\ng:

1/. Hlăm du\m hruê amâo mâo rua\ ôh:

}ia\ng răng kriê klei suaih pral, mjing ai ktang kdơ\ng ho\ng klei rua\, mđ^ klei dưi tu\ êjai grăp blư\ klei rua\ bluh đ^, snăn hnê] [ơ\ng du\m mta mnơ\ng [ơ\ng mbo\ mnơ\ng tu\ jăk kơ asei mlei.

2/. Tơdah truh kơ klei đuôm eh:

Bi hro\ mta pra\i, [ơ\ng lu mnơ\ng [ơ\ng bi êdjao. Mbha [ơ\ng mnơ\ng lu blư\ [‘[ia\ hlăm brô 2h [ơ\ng sa blư\.

3/. Êjai tuôm ho\ng klei rua\ tian eh truk truk;

Đăm [ơ\ng ôh mnơ\ng [ơ\ng bi đjao dleh lik hu^ `u dhuôr prô] kpla]. Amâo mâo [ơ\ng ôh djam mtam mtah, boh kroh krô, boh kroh ngă [ua\t, tơdah boh kroh mtah, snăn ]ia\ lui he\ kl^t. Mâo boh kroh kwa\ [h^ mse\ si mtei, boh pom…

4/. Đăm [ơ\ng ôh mnơ\ng [ơ\ng bi k]ut ai:

Du\m mta mnơ\ng [ơ\ng hăng hang, mnơ\ng mâo klei bi k]u\t arua\t klei m^n mse\ si kphê, socola, ]ê brei kăm he\ jih.

5/. {ơ\ng ma\ [‘[ia\ du\m mta mnơ\ng [ơ\ng mkra mjing mơ\ng êa ksâo:

Hlăm êa ksâo mta [ê` hra dleh lik, êngao kơ năn protit mâo hlăm êa ksâo ênưih ba kơ mnuih rua\ mâo klei amâo mâo jăk.

6/. Đăm [ơ\ng đei ôh prăi êma\:

Đăm [ơ\ng ôh mnơ\ng [ơ\ng mâo lu đei prăi êma\, mse\ si mnơ\ng [ơ\ng đeh, mkra ho\ng êa prăi.

7/. Răng ho\ng du\m mta êa drao kháng viêm, êa drao bi hro\ rua\: Mse\ si êa drao Aspirin, Ibuprofen, Naprosyn… `u srăng bi klhuih kl^t êhu\ng, prô], ênưih ngă kluh êrah hla\m prô] êhu\ng.

8/. Mna\m 1 asa\r đa sinh tố, muối khoáng grăp hruê: }ia\ng mkhư\ klei k[ah acid.

 

Mđing hdơr: Mnuih mâo klei rua\ prô] khua amâo mâo thâo hlao, ana\p srăng truh kơ kjham tơdah mnuih rua\ ana\n lo\ le\ hlăm klei ru\ng răng klei m^n…kyuana\n, mnuih rua\ hriăm hd^p `e\ đue# kơ klei ru\ng răng, mse\ si hriăm bi êwa ho\ng tian, hriăm bi kpư\ kl^t tian, dôk sa anôk hrip êwa bi êlam, hriăm yoga.

 

                                          Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k.