VOV4. Êđê - Phung mniê leh mrâo kkiêng, ai tiê klei suaih pral adôk êdu awa\t. {ia\ ti lu [uôn sang kr^ng Dap Kngư, mniê leh kkiêng anak bi nga\ yơh du\m brua\ sua\i ktro\, klei anei jing hu\i hyưt êdi.

    Tal êlâo jing klei rua\ êngoh ê’a\t leh mrâo k’kiêng:   

      Klei rua\ êngoh ê’a\t khăng mâo ho\ng phung mniê leh mrâo kkiêng. Tơ mnei amâo dah ktit dia\r pưh sra\ng djo\ ê’a\t. Mmông anei, khut khat amâo dưi yua ôh c\hia\m msah ê’a\t sut, [ia\ bi yua c\hia\m grua thu dje\ sut bi hram jih êa k’ho\ leh ana\n c\u\t h’ô, [ar h’ô m’iêng ao mđao.

      C|ia\ng mgang klei rua\ êngoh ê’a\t, mniê mrâo kkiêng c\ia\ng mđing răng kriê bi mđao kơ asei mlei. Leh mnei, mniê mrâo kkiêng bi sut thu asei mlei ho\ng c\hia\m grua ê’un leh ana\n [ar m’iêng, h’ô ao mđao c\ia\ng đa\m ê’a\t. S^t p^t bi m’sa\m aba\n  bi mđao c\ia\ng đa\m rua\ đo\k. Đa\m [ơ\ng ôh mnơ\ng ê’a\t kyua sra\ng nga\ amâo ja\k hla\m prôc\ tian, nga\ kơ prôc\\ kpư\ lu mse\ si rua\ prôc\ khua leh kkiêng, bi buk tian, dleh bi lik mnơ\ng [ơ\ng.

Kyua hla\k kkiêng mniê luc\ lu êrah leh ana\n ai, ana\n c\ia\ng lo\ bi mbo\ du\m mnơ\ng [ơ\ng tu\ ja\k djo\ guôp pioh lo\ w^t kru\ klei suaih pral leh ana\n rông anak. Drei c\ia\ng [ơ\ng du\m mta mnơ\ng mse\ si c\^m kđeh, boh mnu\ đru bi mbo\ êrah; [ơ\ng lu mta mnơ\ng boh kroh mse\ si boh krue# mmih, boh tei hung, carôt, djam mtam, pioh lo\ mbo\ du\m mta Vitamin.

     Boh s^t aguah tlam, lu amai adei s^t êngoh ê’a\t c\o\ng bi nao duah blei ma\ pô êa drao kháng sinh, lưh hlơr ba w^t mna\m. Klei anei hu\i hyưt sna\k, kyua kháng sinh kno\ng bi mdjiê amâo dah bi mkhư\ du\m mta vi khuẩn đuic\ amâo mâo nga\ jih tuc\ ôh klei rua\, kno\ng nga\ kơ klei rua\ lo\ ktang kjham h^n……, nga\ đ^ klei bi kdơ\ng ho\ng êa drao. Bohnik, khut khat amâo mâo duah bi hu\l ôh, kyua klei anei sra\ng kơ asei mlei djo\ ê’a\t nao truh hla\m prôc\ tiê. Tơ kbia\ êa k’ho\ ra\ ra\ amâo dah kbia\ êa k’ho\ hla\k p^t mlam sna\n h^n mơh amâo dưi duah hu\l ho\ng êa tu\k hla kyua sra\ng nga\ kơ asei mlei luc\ êa, [a\ng mlâo sra\ng blang h^n nga\ kơ êa kbia\ ti êngao lu h^n.

   Klei yuôm bha\n jing c\ia\ng thâo kral êngoh ê’a\t ho\ng êngoh hdrak:

     Hdrak nga\ ho\ng êngoh ê’a\t đa ta\p năng mâo klei bi êdah mse\, ana\n khăng c\huai.  Tơ amâo mâo hmao [uh, êngoh ê’a\t êlưih truh kơ kjham h^n leh ana\n mdrao dleh hlao:

       - Êngoh hdrak: Kha\ng [uh jing bi rua\ đo\k, êngoh hlơr ktang, rua\ ako\, rua\ kđeh, mtu\k thu. Klei bi êdah kha\ng mâo kdja\t, bi êma\n êm^k sui truh kơ sa hruê ka\m leh ana\n rua\ hla\m tar asei mlei.

      - Êngoh ê’a\t: Khăng [uh rôc\ êa du\ng, da\l adu\ng, êngoh [‘[ia\, đa amâo mâo bi êngoh ôh, mtu\k mâo êa k’hak, asei mlei `u bi ê’a\t. Asei mlei bi êma\n êm^k sui mơ\ng 3 – 4 hruê, kha\ng kbia\ êa k’ho\ p^t mlam, rua\ bo\ asei mlei.

   Tal 2 jing klei rua\ mtru\n sang anak:

       Mtru\n sang anak jing sa klei rua\ khăng mâo ho\ng phung mniê leh kkiêng, bohnik ho\ng phung mniê leh khua thu\n dôk ti kr^ng [uôn sang. Mta phu\n mâo jing kyua kkiêng lu bliư\, kkiêng pral, hla\k kkiêng ma\ [uê amâo mâo ja\k êđa\p, amâo mâo djo\ hdra\ ôh. Du\m phung dja\l nga\ brua\ ktro\ leh kkiêng… h^n mơh khăng mâo klei rua\ anei. Êngao kơ ana\n phung mniê amâo mâo h’^t mnơ\ng tu\ ja\k, asei mlei êdu awa\t, rua\ dua\m nnao a\t êlưih mơh djo\ mâo klei rua\ anei. Du\ng phung mniê mâo hdra\ lo\ dơ\ng kkiêng,tơ djo\ mâo klei rua\ mtru\n sang anak sra\ng nga\ hma\i djo\ kơ gưl kkiêng êdei. Tơ amâo mâo lo\ kkiêng ôh, phung mniê a\t mâo klei hma\i djo\ pro\ng mơh hla\m klei hd^p, bohnik kơ brua\ bi mdoh asei mlei.

     Mtru\n sang anak jing sa klei rua\ amâo mâo hu\i hyưt truh kơ klei hd^p phung mniê ôh, [ia\ nga\ hma\i djo\ kơ klei hd^p, nga\ brua\ hla\m gra\p hruê hruê. Klei rua\ amâo mâo guôn mblac\ ôh tơ dja\l hmao mdrao, [ia\ tơ lui leh kjham sra\ng truh kơ klei kha\t he\ sang anak.  

     C|ia\ng gang mkhư\ klei rua\ mtru\n sang anak leh kkiêng, phung mniê đa\m kkiêng hla\k dôk hđeh đei ôh, kkiêng lu ôh. C|ia\ng nao kkiêng ti du\m sang êa drao ma\ [uê djo\ hdra\.

      Brei mđing: Mniê leh kkiêng c\ia\ng răng bi mdoh asei mlei bi doh, nga\ brua\ hdjul, [ơ\ng lu djam mtam bi êdjao, djam mtam mtah đa\m nga\ đuôm eh, đru kơ asei mlei dja\l lo\ w^t suiah pral…..

      Mnuih [uôn sang drei c\ia\ng bi hdơr, leh kkiêng, phung mniê đa\m nga\ brua\ ktro\ dja\l đei ôh c\ia\ng mkhư\ mgang klei rua\ mtru\n sang anak. Đa ta\p năng, leh kkiêng mniê đa\m dôk đih lu đei ôh c\ia\ng bi hria\m mjua\t kơ kđeh tian, ho\ng du\m klei bi kpư\ dj’dje\, sra\ng đru kơ asei mlei dja\l suaih. Mnuih [uôn sang drei c\ia\ng bi nao ksiêm mka\ dla\ng nnao 6 mlan/ 1 bliư\ c\ia\ng dja\l dưi thâo [uh klei rua\ mơ\ng phung mniê.

                                                                                                BTV: H’Nga.