VOV4.Êđê - Pô mbrua\ Mlop, 52 thu\n, Khua kia\ kriê Êpul hgu\m Brua\ lo\ hma lehana\n Pâk m`am G’Lar, kdriêk Đa\k Đoa, ]ar Gialai, jing pô kha\p m’ai êdi kơ brua\ pâk m`am mơ\ng hla\k dôk hđeh. Ho\ng kiê kngan mbrua\, pô mbrua\ anei m`am leh lu mta mnơ\ng mse\ si: Aba\n, m’iêng, kpin, ao, bai kdhô ]iêng… mâo gru grua, boh đê] ja\k siam êdi dla\ng, mâo lu phung tuê hla\m lehana\n êngao ala ]ar kha\p ]ia\ng êdi. Pô mbrua\ anei lo\ jing sa ]ô “Nai mtô”  brua\ pâk m`am hing ang, mâo k’hưm êdi, jih ai tiê mtô kơ du\m êtuh ]ô mniê êra  Bahnar, Jarai brua\ djuê ana mâo mơ\ng đưm anei.

BTV: - Ơ Mlop, ih jing pô m’ai kơ brua\ pâk m`am kpa`, leh ana\n jing pô kia\ kriê Êpul hgu\m brua\, ih mâo mơ\ klei c\ia\ng bi kah lac\ ho\ng [^ng hmư\ hdra\ mđung asa\p blu\ Việt Nam kơ brua\ pô?

. Pô mbrua\ Mlop: Kâo dê, kâo m’ai kơ brua\ pâk m`am mơ\ng đưm hlo\ng kơ ara\, ara\ anei a\t dôk kha\p c\ia\ng m’ai mơh, kâo a\t g^r duah tui hria\m, mjing lu boh kđêc\ gru grua mrâo, c\ia\ng mnơ\ng pô m`am dla\ng [uh `u ja\k siam h^n, djo\ ai tiê. Bi brua\ mơ\ng êpul hgu\m sna\n hmei a\t dôk nga\, thu\n anei mâo pâk m`am lu h^n, mnơ\ng hmai m`am dưi c\h^ jih, tuê hriê c\ia\ng blei lu h^n , [ia\ hmei amâo lo\ mâo  pioh c\h^ ôh.

BTV: Hluê si thâo Êpul hgu\m brua\ pâk m`am, ba c\h^ lu mta mnơ\ng m`am mse\ si: ao êkei, ao mniê, m’iêng, kpin, aba\n, kdhô, [ap dja\, hruh đ^ng blu\.... mâo lu tuê kha\p blei. Sna\n du\m mta  mnơ\ng anei ti anôk ba c\h^?

. Pô mbrua\ Mlop: Pô ba c\h^ kơ Daknông, Daklak, Kontum, đa truh kơ Nha Trang, Đà Nẵng, Sài Gòn, kyua ara\ anei gơ\ mâo đ^ng blu\ leh, pô bi blu\ hra\m blei mnia hluê ho\ng đ^ng blu\ yơh, m’^t hluê êdeh a\t gơ\ êlưih leh mơh. Tuê blei gơ\ m’^t pra\k hluê ho\ng tài khuản ana\n brua\ c\h^ mnia ga\l êlưih leh. Mnơ\ng pô c\h^ a\t yuôm mơh bohnik `u: m’iêng, ao mniê, ao êkei, kdhô pô m`am leh ana\n ba kc\oh hluê knhuah mrâo ara\ anei djo\ ho\ng ala\ ara\ng blei, [ia\ pô a\t dôk kriê mơh gru grua đ^ng adriêk mơ\ng djuê ana pô ana\n mâo lu mnuih duah blei. Mâo wa\t tuê mơ\ng ala c\ar Mi, mơ\ng ala tac\ êngao mka\n hriê c\hưn kơ anei a\t hlo\ng blei  lu mta mnơ\ng mơh.

BTV:  Hmư\ lac\ dôk kriê kja\p brua\ anei jing dleh leh, c\ia\ng bi mđ^ kyar `u h^n mơh dleh. Hluê si ih c\ia\ng kơ brua\ djuê ana pô anei dưi đ^ kyar ja\k, sna\n ya mta brua\ drei c\ia\ng bi mđing nga\?

. Pô mbrua\ Mlop:  Brua\ phu\n jing c\ia\ng kơ pra\k duh bi liê. Hla\m wưng  dôk mang leh brua\ hma pưk, lu amai adei huâng brua\ sna\n amâo mâo ôh pra\k pioh mưn digơ\ m`am, ana\n truh kơ knhal jih thu\n amâo mâo dja\p ôh mnơ\ng pioh ba c\h^. Êpul hgu\m hmei adôk k[ah pra\k duh bi liê kơ brua\, ka mâo klei đru brei c\an pra\k pioh mđ^ kyar ôh. Hla\k êjai dleh dlan sna\n hmei c\o\ng pô yơh nao c\an pra\k mơ\ng knơ\ng pra\k, [ia\ gơ\ amâo mâo lu ôh, kno\ng dja\p dôk kriê nga\ brua\ đuic\, ana\n jing klei dleh dlan êdi.

BTV:  Sna\n he\, ơ mnuih [uôn sang leh ana\n [^ng dôk hmư\! Mse\ si pô mbrua\ Mlop mrâo lac\ , du\m mta mnơ\ng m`am mơ\ng Êpul hgu\m ba c\h^ ti lu anôk, mâo wa\t tuê ala tac\ êngao blei. Anei jing gru bi êdah brei [uh ja\k hla\m brua\ bi mđ^ lar brua\  mơ\ng djuê ana anei. {ia\dah, c\ia\ng `u dưi đ^ kyar ktang sna\n c\ia\ng bi mâo du\m hdra\ mtru\n đru brei c\an pra\k mơ\ng Knu\k kna kơ amei adei nga\ brua\?

Leh ana\n hmei c\ia\ng lo\ êmuh mơh Mlop kơ brua\ mtô hria\m brua\ pâk m`am. Mâo leh 25 thu\n mtô brua\ pâk m`am, dưi mao mnuih [uôn sang mdưm ana\n jing Nai mtô brua\ pâk m`am”, ih mtô brei leh kơ du\m êtuh c\ô mniê êra Bahnar, Jarai mơ\ng brua giêng kpa`, dưm boh đêc\ truh kơ hdra\ m`am. Si nga\ brua\ anei a\t dôk nga\ nanao mơ\ he\?

. Pô mbrua\ Mlop:  “ Kơ klei mtô brua\ pâk m`am kâo a\t dôk nga\ nanao, mb^t ho\ng brua\ pâk m`am kâo a\t hnêc\ lo\ dơ\ng mtô kơ phung hđeh hla\m yan mdei pro\ng. Hla\m thu\n lo\ nao mtô  kơ phung hđeh Bahnar, Jarai ti An Khê adih, ti kr^ng ana\n đưm adih mâo lu mnuih thâo m`am, [ia\ ara\ anei đa lui wơr he\ gơ\ leh. Thu\n anei kâo sra\ng nao mtô ti ana\n. Kâo mpra\p nao kbưi pioh mtô. Bi ti anei gơ\ amâo hu\i ôh, mtô aguah tlam ti sang mtam, amâo mâo klei dleh dlan ôh.”

BTV: Nga\ brua\ jing khua kia\ kriê êjai, nga\ brua\ mtô m`am êjai ih [uh mâo ya klei dleh dlan, gun kpa\k?

. Pô mbrua\ Mlop:  “ Brua\ mtô m`am đưm adih s^t jing dleh sua\i êdi, [ia\ ara\ anei gơ\ êlưih leh, kyua mâo Knu\k kna  nga\ brei sang anei jing anôk brua\ Êpul hgu\m ana\n hla\k Knu\k kna po\k adu\ bi hria\m, sna\n kâo bi m[^n mtam phung hđeh mâo 5,6 c\ô mtô yơh,  êlâo adih bi nao kơ gra\p boh sang, mtô kơ gra\p c\ô mnuih ana\n gơ\ dleh êma\n. Tơ gơ\ dôk suaih pral kâo lo\ dơ\ng mtô, ua lah ara\ anei gơ\ mâo leh sang knu\k kna po\k brei adu\ bi hria\m leh ana\n mưn brei pra\k mơh, ana\n kâo gơ\ h^n mơh c\ia\ng lo\ bi g^r.”

BTV: Dah sna\n, ih mâo leh ya klei m^n t^ng pioh lo\ dơ\ng ba brua\ pâk m`am djuê ana mđ^ kyar ktang h^n?

. Pô mbrua\ Mlop:  “ Ti ana\p jing kâo sra\ng po\k adu\ mtô ta\ kc\oh. Machines kc\oh, machines jh^t mâo leh, [ia\ amâo mâo mnuih nga\ brua\ anei ôh, ana\n amâo dưi thâo ta\ kc\oh ôh  mnơ\ng, kno\ng 1, 2 c\ô mnuih đuic\ nga\ jing amâo mâo hmao ôh. Kâo sra\ng m`am bi lu mnơ\ng, pioh tuê gơ\ nơ\ng do\ gơ\ c\ia\ng, gơ\ blei yơh. Mse\ si du\m hruê êlâo mâo pô c\ia\ng blei lu kdhô m`am, [ia\ amâo mâo dja\p pioh c\h^ ôh ana\n w^t mang yơh. Kyua ana\n, ana\p anei kâo sra\ng g^r m`am lu h^n mnơ\ng mse\ si: Kdhô dja\, m’iêng ao, aba\n, bi kdhô jing `u mâo lu mta h^n, êbeh 20 mta djo\ ho\ng klei c\ia\ng mơ\ng mnuih blei yua.”

BTV: Sna\n he\, mni lac\ ja\k kơ ih hriê leh hla\m klei bi blu\ hra\m anei!