VOV4.Êđê - Ba tian leh ana\n kkiêng jing sa klei dleh dlan suăi êmăn leh ana\n amâo dưi bi mlih ôh ho\ng phung mniê. Lu mnuih myun he\ mâo “am^ jăk anak suaih” [ia\ dah ăt lu mnuih mâo klei truh jhat, hma^ truh kơ klei suaih pral, boh nik klei hd^p mơ\ng am^ leh ana\n anak. Kyua ana\n, êlâo leh ana\n hlăk êjai ba tian, phung mniê ]ia\ng mprăp kơ pô klei thâo kriê dlăng wưng ba tian boh nik klei thâo nao ksiêm dlăng djo\ gưl ]ia\ng bi mkhư\ klei truh jhat hu^dah mâo.

Jing am^, ana\n jing sa klei yuôm bha\n êdi ho\ng phung mniê [ia\dah ]ia\ng kkiêng kơ sa ]ô anak, tăp năng am^ truh kơ klei amâo mâo jăk ho\ng klei suaih pral pô. Êdah kdlưn mse\ si Amai Nguyễn Thị Thu Hà, 28 thu\n, ti [uôn pro\ng {uôn Ama Thuột, ]ar Daklak. Hruê 24/1 mrâo êgao, jing sa hruê amâo dưi wơr b^t ôh hla\m klei hd^p amai Hà. Amai Hà ba tian anak tal 2 [ia\dah mâo lu klei rua\, boh nik hyưt êdi jing klei rua\ êrah đ^ lehana\n rua\ bia\m kkuê (basedow). Hla\k amai Hà ba do\ng mdrao mjê], [uh amai dleh kkiêng, hu^ hyưt êdi, arưp sra\ng lui] am^ amâodah anak [ia\dah kyua amâo lo\ dja\p mmông ]ia\ng ba do\ng mdrao kơ gưl dlông ana\n phung nai aê mdrao Sang êa drao pro\ng kr^ng la\n dap kngư bi mkla\ bla] mdrao mjê] mtam. {ia\dah êlâo kơ bla], amai Hà mâo klei bi knăl ênưih le\ hlăm klei kboh amâo lo\ êran ôh. {ia\dah phung nai êa mdrao g^r ho\ng jih ai tiê, đru kơ am^ anak amai Hà suaih pral. Anak mniê `u mrâo kkiêng mâo 3,3 kg, phung nai êa drao lehana\n jih go\ sang amai Hà m’ak êdi.

Aê mdrao Đinh Viết Quang, K’ia\ng khua adu\ mdrao phung mniê ba tian, Sang êa drao pro\ng kr^ng la\n dap kngư brei thâo, anei jing sa hla\m du\m klei hu^ hyưt êdi êjai kkiêng anak mâo adu\ mdrao tu\ mdrao, tơdah êmưt kno\ng du\m mn^t, am^ lehana\n anak ênưih truh kơ djiê. Kha\ sna\n, hluê si Aê mdrao Đinh Viết Quang, klei anei amâo dih nei ôh tơdah phung mniê ba tian mđing dla\ng nao ksiêm mka\ dla\ng gra\p wưng k]ah êjai ba tian lehana\n nao đih mdrao hnưm h^n ti sang êa drao mka\ ho\ng hruê đa\o kna\l sra\ng kkiêng. Klei anei kbia\ hriê mơ\ng klei mưng lu phung mniê êjai ba tian, kno\ng nao siêu âm đui] [ia\dah amâo nao ksiêm dla\ng jê` jê` ôh tian pô. Kyua hdra\ siêu âm kno\ng dưi dla\ng klei suaih pral anak ^ đui] bi am^ amâo thâo ôh. Kyua ana\n, du\m klei rua\ hu^ hyưt êjai ba tian mse\ si klei rua\ m’iêk [ê` hra, klei rua\ êrah đ^, klei rua\ bia\m kkuê… amâo dưi hmao thâo ôh lehana\n ka\n dưi do\ng mdrao djo\ guôp. Du\m klei rua\ anei hma\i truh kơ klei suaih pral wa\t kơ am^ lehana\n anak, arưp hu^ sra\ng djiê êjai hlăm wưng dôk ba tian. Aê mdrao Niê Thị Lệ Mai, adu\ mdrao phung mniê ba tian – hđeh mrâo kiêng, Sang êa drao Thiện Hạnh brei thâo:

“Klei rua\ m’iêk [ê` hra dưi hmao thâo kral hluê ho\ng hdra\ nao ksiêm dla\ng nanao hnơ\ng mta mmih mâo hla\m êa m’iêk ti hruê ka\m tal 24 truh kơ 28 êjai ba tian. Tơ amâo dưi ksiêm mka\ dla\ng lehana\n mkhư\ hu^ sra\ng nga\ kơ anak ^ djiê ti du\m hruê ka\m knhal tui] [ia\dah amâo thâo kla\ phu\n agha ya djo\. Tal 2 jing klei rua\ êrah đ^ amâo dah klei amâo ja\k êjai ba tian. Tơdah amâo nao ksiêm dla\ng hluê wưng k]ah êjai ba tian, drei amâo thâo kla\ ôh hnơ\ng êrah đ^ êlâo ana\n jing du\m, wưng bluh mâo klei amâo ja\k êjai ba tian. Klei anei hu^ sra\ng ba klei truh jhat kơ phung mniê ba tian, nga\ jhat anak ^, hu^ anak lehana\n am^ sra\ng djiê.

Amai Nguyễn Thị Phượng (32 thu\n) ti sa\ }ư\ Êbur, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuột, ]ar Daklak, dôk ba tian tal 2. Kyua gưl ba tian êlâo ana\n, Amai Phượng bla] ma\ anak ana\n ara\ anei amai kha\ng nao sang êa drao ksiêm mka\ dla\ng nanao. Amai Phượng la], tơdah kno\ng siêu âm đui] sna\n amâo rơ\ng ôh klei suaih pral kơ phung am^. Amai Nguyễn Thị Phượng brei thâo:

“Kâo dôk ba tian gưl tal 2, mâo 39 hruê ka\m leh. Kâo kha\ng nao ksiêm mka\ dla\ng nanao, mơ\ng leh mrâo ba tian truh kơ ara\ anei. Tơdah nao ksiêm mka\ dla\ng hluê wưng k]ah, aê mdrao brei ksiêm dla\ng jih wa\t am^ lehana\n anak, siêu âm, ma\ êrah ksiêm mka\ dla\ng, hnơ\ng kboh êran, đru k]e\ hdra\ [ơ\ng mnơ\ng tu\ ja\k kơ am^ lehana\n anak”.

Hluê si phung nai êa mdrao adu\ mdrao phung mniê ba tian, tơdah thâo pô ba tian, phung mniê brei nao ksiêm mka\ dla\ng mtam, ktang hnưm ktang ja\k lehana\n kriê dla\ng nanao klei mâo amâo ja\k êjai ba tian ti anôk brua\ mdrao mgu\n đa\o knang. Nao ksiêm dla\ng kluôm klei suaih pral am^ lehana\n anak ^ mâo: Hdra\ siêu âm, ma\ êrah ksiêm dla\ng, êa m’iêk, hnơ\ng kboh êran, klei đ^ êmo\ng, đa\o kna\l hruê kkiêng, đru k]e\ mnơ\ng [ơ\ng tu\ ja\k, ma\ brua\, mdei… Boh nik, ho\ng phung mniê mâo du\m klei rua\, aê mdrao sra\ng mâo hdra\ ksiêm dla\ng mdê mơh, kja\p h^n.

A|t hluê si klei t^ng dla\ng mơ\ng phung aê mdrao, phung am^ mda asei kha\ng mâo klei thâo sa\ng kơ hdra\ dla\ng kriê pô êjai ba tia kja\p h^n mka\ ho\ng phung am^ khua thu\n. Di`u kha\ng nao kơ anôk brua\ mdrao mgu\n ksiêm mka\ dla\ng lehana\n akâo klei đru k]e\. {ia\dah pa\t ]ia\ng jih phung am^ mda asei kno\ng kriê dla\ng klei suaih pral pô êjai ba tian đui], lu mnuih amâo mđing kriê dla\ng ôh klei suaih pral êlâo kơ ba tian. Êdah kdlưn mse\ si Amai Trần Thị Thủy 23 thu\n, ti alu\ Tân Thành, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuột. Amai Thủy ara\ anei dôk ba tian ti hruê ka\m tal 27 [ia\dah anak ^ điêt kyua ana\n amai kha\ng nao ti sang êa drao ksiêm mka\ dla\ng. Amai Thủy brei thâo, ung mo# ka m^n sra\ng kkiêng anak ôh kyua ana\n `u pô ka mđing kriê dla\ng kja\p ôh klei suaih pral mơ\ng pô. Amai Trần Thị Thủy la]:

Kâo ba tian anak tal êlâo, ara\ anei mâo 27 hruê ka\m leh. Thâo pô ba tian ana\n kâo m’ak mơh [ia\dah a\t hyưt mơh. Kyua dua ung mo# ka m^n t^ng ôh kơ klei anei”.

Phung nai aê mdrao mta\ kơ phung mniê êlâo kơ ba tian brei mpra\p dja\p ênu\m klei thâo sa\ng kơ hdra\ kriê dla\ng êjai ba tian, boh nik brei mpra\p dja\p klei suaih pral, ai tiê klei m^n ja\k ênang, [ơ\ng mnơ\ng tu\ ja\k. Anei dưi yap jing mta phu\n yuôm bha\n, ]ia\ng rơ\ng kja\p klei suaih pral kơ am^ lehana\n anak ^./.