VOV4.Êđê – Dưi mâo sa boh sang pro\ng ja\k siam pioh gang mđia\, kđap hjan, bi h’^t klei hd^p mda jing klei ]ang hma\ng pro\ng êdi hla\m klei hd^p anak mnuih. Ho\ng mnuih [uôn sang djuê ana Mnông, sang dôk kha\ điêt amâo dah pro\ng leh nga\ rue# mdơ\ng, sna\n bi mko\ mjing s’a^ kna\m nga\ yang đ^ dôk sang mrâo. Mb^t ho\ng klei tu\ yuôm hla\m mnga\t ai tiê h’ê] hmưi kơ pô sang suaih pral, nga\ brua\ tu\ jing, sna\n anei a\t jing wưng yuôm bha\n alum jak iêo ga\p djuê buê êpul lehana\n mnuih [uôn sang hriê bi h’ê] hmưi klei hơ\k m’ak.
Aguah ưm, ti gah sang ayo\ng Bơ Trương, ti [uôn Jang Pông, sa\ Ea Huar, kdriêk {uôn Đon, ]ar Daklak, mhj^t m’ua\t dôk ]uh u\n, ]uh mnu\ hua\ [ơ\ng đ^ dôk sang mrâo. ~u brei thâo, anei jing klei mơak êdi hlăm go\ sang, `u jak iêu ênu\m ênap găp djuê, lehana\n mnuih riêng gah hriê hơ\k mơak, hơê] hmưi ]ia\ng lo\ dơ\ng duh [ơ\ng mâo klei myun mdan h^n:
“ Hruê anei go\ sang kâo mko\ mjing klei hua\ mnăm đ^ dôk sang mrâo, tui si klei bhiăn leh rue# brua\ mdơ\ng sang hmei ngă yang êlâo. }uh u\n pro\ng ngă yang kơ sang, lehana\n sa drei mkăn ngă yang kơ asei, lehana\n mnu\ ada hdơr knga kơ yang adiê. Ngă yang ]ia\ng kơ dôk hlăm sang mâo klei h’uh mđao, suaih pral êđăp ênang. Mâo klei suaih pral, mgi dih ma\ brua\ myuin mdan, go\ sang mâo klei đ^ kyar h^n”.
Dlăng mơ\ng [a\ng bha\ gah, ka\ leh tring 5 boh ]eh kpiê dăp hlăm sa prue#. Tui si klei bhiăn, `u iêu jak leh mnuih mâo k’hưm h^n hlăm [uôn hriê hlăm klei ngă yang anei. Mduôn [uôn Bơ Huyn, ti [uôn Êa Rông, sa\ Krông Ana, kdriêk {uôn Đon, mblang: Kpiê ]eh tal êlâo ka\ ti giăm mboh [a\ng jing kpiê ngă yang kơ aê aduôn atâo atiêt, ]eh anei điêt amâodah pro\ng dưi sơăi, ]uh kno\ng mnu\ dưn ăt dưi mơh. ]eh tal dua jing ngă yang kơ sang mrâo, jing ka\ ]eh pro\ng, ]uh u\n pro\ng mơh. }eh tal tlâo ngă yang kơ khua sang, lehana\n mnuih hlăm sang, ]eh tal pa\ ngă yang kơ am^ ama t^ng kơ mo#, ]eh tal 5 nga\ yang kơ am^ ama t^ng kơ ung. Mduôn Bơ Huyn la]:
“ Tal êlâo jing ngă yang kơ aê aduôn atâo atiêt, leh ana\n ngă yang kơ sang mrâo, ]uê kơ ana\n ngă yang kơ khua sang, lehana\n kơ am^ ama dua nah, găp djuê jih dua nah amâo mâo dưi k[ah ôh. Bi ngă yang ho\ng u\n pro\ng, kpiê ]eh pro\ng, djo\ kdrăp snăn kơh jăk”.
Ăt tui si mduôn [uôn Bơ Huyn, klei bhiăn mnuih djuê ana Mnông leh mdơ\ng sang, snăn pô sang ngă yang ]ia\ng bi mâo klei myun mdan, tơdah hơăi mnguh mnga\t ayang atâo srăng [uah ăl. Brua\ đue# mơ\ng sang hđăp ăt ngă yang ho\ng ]eh kpiê, lehana\n u\n amâodah mnu\ tui hluê ho\ng klei thâo mâo. Leh klei ngă yang, tui si klei ]ia\ng ăt dôk yua sang hđăp, amâodah ruh he\.
Leh mâo sang mrâo, mnuih đ^ nao dôk mơh êjai. {ia\dah ka dưi du\ ba go\ bưng ôh tơdah ka ngă yang. Tui si mduôn [uôn Bơ Huyn, mnuih Mnông mâo klei m^n, ka hưn mthâo ho\ng yang adiê [ia\dah ku] he\ pui hlăm sang mrâo snăn pô sang amâo srăng tuôm ho\ng klei myun mdan ôh mgi dih:
“ Leh bi rue# brua\ ngă sang, dưi hlo\ng đ^ dôk, [ia\dah ka dưi ba ôh go\ bưng, tu\k kna lehana\n hua\ [ơ\ng mnăm hua\ hla\m sang, ngă mse\ snăn amâo mâo jăk ôh. Tơdah ]ia\ng hua\ [ơ\ng, snăn bi tu\k kna\ kơ êngao, hua\ [ơ\ng ti êngao yơh, kyuadah ka hưn mthâo ôh ho\ng yang adiê snăn ka dưi ngă ôh brua\ ana\n. Mâo klei kăm bia\t snăn kơh dưi `e\ đue# mơ\ng klei mlei mlat kơ go\ sang pô”.
Ăt hlăm brua\ ngă yang đ^ dôk sang mrâo, mâo sa klei bhiăn hla\m ana\n jing ngă yang kơ asei ho\ng jih jang mnuih hlăm sang, bi djo\ ho\ng ]eh kpiê tal 3, amâodah dưi lo\ ka\ lu ]eh kpiê mkăn kơ grăp ]ô mnuih hlăm sang tơdah thâo mâo. Pô sang srăng prăp êmiêt hmlei, kông djăp kơ grăp ]ô mnuih hlăm sang. Hmlei din hlăm kông, êjai ngă yang khua ngă yang đru\t kông hlăm kpiê, mtlai ho\ng ểah u\n, mia ti đah da grăp ]ô mnuih, tal êlâo dơ\ng mơ\ng mo# lehana\n truh kơ ung, leh kơ ana\n jing phung anak. Lehana\n srăng bi buh grăp boh kông ti kngan kơ grăp ]ô mnuih. Kpiê ka\ ngă yang kơ hlei pô, snăn pô ana\n srăng mnăm êlâo, leh kơ ana\n jing mo#, amâodah ung mnuih ana\n, knhal tu] jing phung anak.
Ngă yang đ^ dôk sang mrâo, pô sang bi iêu jak jih am^ ama dua nah, jing djo\ ho\ng ]eh kpiê tal 4; tal 5. Bi tơdah am^ ama amâo lo\ dôk ôh, snăn mnuih bi ala jing amai khua, amâodah ayo\ng khua pioh kơ pô sang ngă yang. Di`u ngă yang mse\ snăn jing ]ia\ng bi êdah klei thâo hdơr knga kơ am^ ama pô kkiêng, bi êdah klei thâo mpu\ ho\ng mnuih khua thu\n, ]ia\ng kơ jih jang mnuih hlăm go\ sang mâo nanao klei suaih pral, duh [ơ\ng ]a\t jing, đ^ pro\ng mdro\ng sah h^n.
Knăm đ^ dôk sang mrâo mơ\ng Mnuih Mnông jing yuôm bhăn h^n tơdah mâo klei găl, jak iêu bi ênu\m găp ênuê djuê êpul, lehana\n mah jia\ng je\ giăm taih kbưi. Mnuih [uôn sang mâo klei m^n đ^ dôk sang mrâo brei mâo lu mnuih bi hriê mơak mb^t, bi hơê] hmưi snăn kơh mâo klei myun mdan h^n. Knư\ mâo lu mnuih hriê hrămmb^t mơak m`ai, snăn pô sang knư\ mơh mâo ma\ lu klei hơê] hmưi jăk yâo, snăn go\ sang ana\n mâo klei kjăp h^n, đ^ kyar h^n.
H’Nga pô ]ih hlo\ng răk
Viết bình luận