VOV4.Êđê –Du\m thu\n êgao, hdra\ brua\ mnuih nga\ lo\ hma bi ktưn nga\ brua\ duh mkra pla mjing mbrua\ ti alu\ wa\l ]ar Kontum mâo mko\ mjing mjh^t m’ua\t lehana\n ba w^t du\m boh tu\ dưn, đru mguôp hla\m hdra\ mđ^ kyar brua\ duh mkra – ala [uôn mơ\ng ]ar, bi mlih kr^ng [uôn sang. Lu [^ng nga\ lo\ hma amâo djo\ kno\ng mbrua\ brua\ duh mkra [ia\dah lo\ mâo lu klei đru mguôp kơ êpul êya. Di`u jing mnuih mâo k’hưm, êdah kdlưn, hma\i ja\k truh kơ kr^ng nga\ lo\ hma, kr^ng mnuih [uôn sang djuê ana [ia\ ti alu\ wa\l:

La] kơ A Hình (56 thu\n) - Khua êpul hgu\m mnuih ngă lo\ hma să Tê Xăng, kdriêk Tu Mrông, mnuih [uôn sang alu\ Đăk Song- anôk `u dôk hd^p mda bi mpu\, amâo djo\ kno\ng klei kreh kriăng, g^r ngă bruă mkra mjing đui] ôh, [ia\dah lo\ mâo ai tiê thâo bi đru kơ lu mnuih ti alu\ wa\l g^r ktưn tlaih [un, đ^ kơ mdro\ng klă s^t.

A Hình yăl dliê, hlăm brô wưng thu\n mơ\ng thu\n 2000 kơ tluôn, mnuih [uôn sang ti să Tê Xăng lu jing pla mdiê 1 thu\n 1 yan, hnơ\ng hrui wiă djo\ wưng amâo djăp huă [ơ\ng ôh anăn klei hd^p bo\ ho\ng klei dleh dlan. ~u bi m^n duah êlan ngă bruă mkra mjing kơ go\ sang pô leh anăn duah hdră ktrâo la], đru kơ mnuih ngă lo\ hma mđ^ kyar bruă duh mkra go\ sang, g^r ktưn tlaih [un.

Thu\n 2004, A Hình bi liê 15 êklai prăk nao ti Gia  Lai blei 100 ]a\p ana hbei [lang ba w^t pla leh anăn bi lar mjeh mbha kơ mnuih [uôn sang. Mơ\ng du\m yan hrui mă hbei, hbei [lang mâo lu hbei, đru kơ du\m go\ êsei lo\ mâo prăk ba yua kơ klei hd^p.

 Thu\n 2008, dlăng hlăm ti vi leh anăn hmư\ hdră mđung asa\p, A Hình thâo mnuih [uôn sang ti kdriêk Nam trà My, ]ar Quảng Nam hlăk mđ^ kyar ana Sâm Ngọc Linh leh anăn tlaih [un. ~u g^r hgao du\m pluh km nao ti alu\ wa\l anei ]ia\ng tui hriăm kơ hdră pla leh anăn kriê dlăng wiê ênăk mta sâm yuôm bhăn anei. Leh 1 hruê kăm tui hriăm ti nei, `u yua 100 êklăk prăk blei 100 asa\r mjeh leh anăn 50 ana sâm Ngọc Linh mơ\ng 1 truh kơ 2 thu\n ba w^t pla ti Tê Xăng.

 Lu thu\n êdei, kyua kriăng pla mjing, đang sâm Ngọc Linh ti anôk dlông 1.900m mơ\ng A Hình hriê kơ pro\ng leh anăn đ^ kyar jăk. ~u lo\ g^r đ^ ]ư\ ]ư\, găn dliê duah ana Sâm Ngọc Linh hlăm dliê ba w^t hlăm đang war pô bi lar mjeh. Mâo asa\r mjeh mơ\ng boh sâm hrui pe\, `u ba pla mjing ana êđai mjeh. Truh ara\ anei, đang sâm Ngọc Ling mơ\ng `u mâo truh du\m êbâo ana ho\ng ênhă 0.5 ha.

Amâo mdei hlăm bruă pla sân Ngọc Linh ôh, A Hình lo\ bla 5 ha ana kđui], 5 ha hbei [lang, 2 ha kphê, 3 sao sâm hrue# leh anăn mnga lan kim tuyến, rông 20 drei u\n, 10 drei êmô, 5 drei kbao... Ho\ng bruă duh mkra pô, prăk hrui w^t grăp thu\n leh mă prăk bi liê mâo êbeh 500 êklăk prăk.

 A Hình brei thâo, mơ\ng leh pla sâm Ngọc Linh mb^t ho\ng du\m mta êa drao mkăn tu\ jing, `u đru mtô la], asa\r mjeh leh anăn ana mjeh ho\ng ênoh êlưih kơ mnuih [uôn sang bi lar. Êngao kơ năn, ho\ng gru hmô bruă duh mkra go\ sang pô, `u lo\ mjing bruă mă kơ lu mnuih mă bruă ti alu\ wa\l, boh nik hlăm du\m yan hrui boh mnga. Truh ara\ anei, mâo lu go\ êsei mnuih [uôn sang ti să Tê Xăng [rư\ [rư\ tlaih [un leh anăn mâo klei hd^p hơ^t kjăp.

Ăt mse\ ho\ng A Hinh, A Hiếu (49 thu\n) ti alu\ Kon Gung, să Đăk Mar, kdriêk Đăk hà jing sa hlăm du\m ]ô mnuih ngă lo\ hma êdah kldưn ti Đăk Hà thâo pai mă klei găl kơ lăn ala, yan adiê mơ\ng alu\ wa\l ]ia\ng mđ^ kyar gru hmô mkra mjing djo\ guôp. Mơ\ng hlăk êjai dôk êdam, A Hiếu kreh kriăng ngă bruă leh anăn mâo klei m^n kpưn đ^ tlaih [un. Lu thu\n tui hriăm, g^r ngă bruă, A Hiếu mphu\n ngă mdiê lo\, pla hbei [lang. Ngă êjai leh anăn thâo mkiêt mkriêm, êdei anei `u lo\ pla ana kđui], kphê, ksu.

 Truh ara\ anei, ênhă pla mjing mơ\ng A Hiếu mâo giăm 11 ha. Prăk hrui w^t leh t^ng ênoh bi liê mâo 1 êklai 2 êtuh êklăk prăk hlăm sa thu\n. Ho\ng gru hmô pla mjing mơ\ng pô, A Hiếu đru 18 ]ô mnuih mă bruă mâo bruă mă na nao, 350 ]ô mnuih mă  bruă hlăm yan hrui êmiêt boh mnga.

Amâo djo\ kno\ng thâo ngă bruă duh mkra đui] ôh, A Hiếu lo\ đru hâo hưn klei thâo ngă lo\ hma, đru mnơ\ng [ơ\ng huă, ana mjeh, êđai mjeh leh anăn brei ]an amâo mă prăk mnga ôh ho\ng ênoh 200 êklăk prăk kơ go\ êsei [un mđ^ kyar bruă duh mkra. ~u pô g^t hâo hưn mtô mblang kơ mnuih [uôn sang kriê klei êđăp ênang, amâo hmư\ klei ara\ng dua mjhua ho\ng djuê ana, klei đao\ ]ia\ng bi rai Đảng, knu\k kna, bi kah klei bi hgu\m djuê ana, `u lo\ yua êdeh kai mơ\ng go\ sang du\ mdiăng mnơ\ng dhơ\ng, đru lu hrue ai ]ia\ng mkra êlan bêtông kơ alu\...

}ar Kon Tum lo\ mâo lu mnuih ngă lo\ hma êdah dlưn mkăn mse\ si  Nguyễn Khắc Phương (54 thu\n) ti alu\ 8, wa\l krah Đăk Rve, kdriêk Kon  Braih, pô dưi mâo anăn knăl "Mnuih ngă lo\ hma Việt Nam êdah kdlưn thu\n 2018". Ho\ng gru hmô pla kphê, ksu, tiu hlăm ênhă 11 ha, grăp thu\n, Phương mâo prăk hrui w^t giăm 1 êklai 7 êtuh êklăk prăk leh t^ng prăk bi liê. Amâodah ayo\ng A Thi ( 36) thu\n ti alu\ Kon Tu Dốp 2, să Pô Kô, kdriêk Đăk Tô, pô dưi mâo anăn knăl "Mnuih ngă lo\ hma Việt Nam êdah kdlưn thu\n 2019".  Ho\ng gru hmô pla hbei [lang, kphê, ksu, rông kan ho\ng ênhă 24 ha, ayo\ng A Thi mâo prăk hrui w^t grăp thu\n giăm 2 êklai prăk. ~u lo\ đru 20 ]ô mnuih mă bruă hlăm yan hrui êmiêt boh mnga...

Leh mâo anăn knăl mnuih ngă lo\ hma Việt Nam êdah kdlưn, phung ngă lo\ hma A Hình, A Hiếu, Nguyễn Khắc Phương amâo dah A Thi ăt lo\ dơ\ng g^r ktưn, tui hriăm ba yua du\m gru hmô bruă duh mkra mrâo leh anăn đru mguôp amâo mdei kơ hdră mđ^ kyar mkra mjing ti grăp alu\ wa\l. Di`u năng jing du\m gru mnga] kơ phung ngă lo\ hma mkăn tui hriăm leh anăn hluê ngă.

H’Zawut pô ]ih hlo\ng răk