VOV4.Êđê – Hlăm hdră mko\ mkra kr^ng [uôn sang mrâo, ti Dak Lak [uh mâo leh lu mta ana pla mjing mâo hrui w^t êklai prăk grăp thu\n hlăm sa héc ta. Klă s^t ăt brei [uh, du\m gru hmô ba w^t êklai prăk khăng dưi bi lar êgao hnơ\ng, ngă bi kruh klei ]ua\l mkă, mâo lu klei jhat. Bi mklăk ho\ng anăn, ti lu alu\ wa\l hlăm ]ar, mnuih [uôn sang ăt s^t suôr ho\ng dliê. Khă gơ\ prăk hrui w^t amâo lu ôh, [ia\dah ho\ng ênoh yuôm hơ^t kjăp ngă leh anăn srăng mjing bruă duh mkra pla dliê dưi đru mguôp sa hdră êlan hơ^t kjăp, đru alu\ wa\l rơ\ng msir mgaih jih 3 mta klei: Bruă duh mkra, yang [uôn, wa\l hd^p mda.

Leh mâo du\m gưl ang^n ê-ăt tal êlâo hlăm thu\n tuh hriê, lăn dap kngư M’Drak klă s^t k]ưm yang bhang. Anei ăt jing yan, alu\ wa\l mâo lu dliê pla h^n hlăm ]ar, k]ưm yan koh ]h^ ana mtu\k. Tuê êlan mlir să }ư\ M’Ta - }ư\ Kroă, du\m anôk mkăm kyâo mtu\k bo\ 2 nah êlan lehana\n du\m boh êdeh p’pro\ng, êdeh điêt bi kdue# mdiăng kyâo mtu\k kbiă kơ êlan dơ\ng pro\ng mrô 26. Amâo Nguyễn Thị Thân, hlăk koh ]h^ kyâo mtu\k ti alu\ 4, să }ư\ Kroă brei thâo; go\ êsei mâo êbeh 2 ha kyâo mtu\k thu\n tal 2, [ia\ êdi 4 thu\n dơ\ng sơnăn kơh dưi uă ]h^. Hlăm wưng đang kyâo mtu\k go\ êsei ka dưi koh ]h^, 2 ung mo# nao koh mưn. Bruă ngă anei h’^t kjăp hlăm du\m mlan yan bhang. Tơdah tuôm ho\ng yan adiê amâo mâo jăk, sơnăn hnư hrui w^t ăt djăp ba yua hlăm klei hd^p mda go\ êsei:

“Kâo ngă bruă ti anei jing t^ng hluê ton. Di`u bhăn 1 ton mâo 210 êbâo prăk, yap wa\t khăt kdrê], alôk kl^t, dăp hlăm êdeh. Tơdah yan adiê jăk pô dưi mâo hlăm brô 200 êbâo prăk”.

Bruă pla dliê ti }ư\ Kroă ara\ anei jiă [a\l leh hlăm grăp go\ êsei. Lu êdi, 1 go\ êsei pla truh 40 ha kyâo mtu\k. Du\m ênhă pla kno\ng du\m sào ăt mâo mnuih [uôn sang pla dliê.

Ho\ng du\m đang dliê pla kluôm alu\ wa\l să }ư\ Kroă lehana\n }ư\ M’Ta, lu mnuih [uôn sang alu\ wa\l păt dah amâo mâo k[ah ôh bruă mă lehana\n hnư hrui w^t. Êngao kơ bruă koh ]h^ ana mtu\k lu êdi, sơnăn du\m go\ êsei dôk giăm êlan găl ênưih h^n lo\ hrui blei kyâo hgăl, khăt hluê hnơ\ng ]ua\n alôk kl^t, lehana\n kah mbha mta ]ia\ng ba ]h^. Du\m [e\ kyâo mâo boh pro\ng srăng lui pioh ]ia\ng ]h^ kyâo uă triêk ho\ng ênoh đ^ h^n. Bi kyâo đơđiêt, ba ]h^ kơ sang máy mkra mjing mdhă êpih. Hlăk dôk alôk kl^t 1 kăm kyâo mtu\k pro\ng ti ana\p sang, amai H’Nghiêm {uôn Yă ti [uôn Ak, să }ư\ M’Ta brei thâo; ana mtu\k đru du\m go\ êsei hlăm [uôn ]ia\ng duh [ơ\ng ênưih h^n, hlăm wưng dôk guôn kyâo go\ sang pô ka truh wưng koh ]h^:

“Dliê sang kâo pla ka truh 3 thu\n ôh, sơnăn ka dưi koh ]h^ ôh. Anei jing kâo nao blei kyâo mtu\k ara\ng ]h^ w^t mkra mjing. Hlăm wưng dôk guôn dliê sang pô dưi koh ]h^. Kyua mâo hnư hrui w^t mse\ djuê ana\n, sơnăn pô ênưih mơh duh [ơ\ng”.

Hluê Trần Văn Kiên, k’iăng khua knơ\ng bruă sang ]ư\ êa să }ư\ Kroă, kluôm să ara\ anei mâo êbeh 1.130 ha dliê pla, jing hnư hrui w^t lu h^n êdi kơ mnuih [uôn sang alu\ wa\l. Mb^t ho\ng boh yuôm bhăn, bruă pla dliê lo\ mjing klei tu\ dưn kơ wa\l hd^p mda, ho\ng hnơ\ng dliê luôm truh 77%. }ư\ Kroă hlăk g^r ktưn mđ^ hnơ\ng mâo kyâo mơ\ng êbeh 100 ton kyâo hlăm 1 ha hlăm 1 wưng truh wưng koh ]h^ mse\ si ara\ anei, đ^ truh êbeh 150 ton hlăm 1 ha, k`ăm đru mnuih [uôn sang mâo hnư hrui w^t đ^ h^n mơ\ng dliê, đru mguôp ngă bi leh hnơ\ng ]ua\n ênoh hrui w^t mơ\ng hdră bruă mko\ mjing kr^ng [uôn sang mrâo:

“Klei găl mơ\ng bruă pla dliê mkra mjing jing ai ngă bruă [ia\. Thu\n tal 2 kơ dlông, sơnăn mnuih [uôn sang amâo mâo ngă ya mta bruă ôh, sơnăn mâo m’mông ngă bruă mkăn mđ^ hnư hrui w^t. Kyâo jing mnơ\ng hrui w^t phu\n mơ\ng alu\ wa\l. Kyua ana\n, êngao kơ bruă mtô mblang kơ mnuih boh yuôm bhăn mơ\ng dliê, sơnăn knu\k kna alu\ wa\l tă ]ua kơ mnuih hdră duh mkra h’^t kjăp, mđ^ hnơ\ng mâo lehana\n hnơ\ng jăk dliê. Si tô hmô 1 ha mse\ si ara\ anei mâo mơ\ng 100 – 120 ster, ara\ anei hlăk g^r ktưn truh wưng koh ]h^ bi mâo 150 ster kơ dlông”.

Klei găl kơ dliê pla ti Dak Lak pro\ng pr^n, ho\ng giăm 44 êbâo ha ti wưng ara\ anei (hlăm ana\n, M’Drak truh 1/3). Klei tu\ dưn mơ\ng dliê pla Dak Lak adôk lu tơdah du\m kr^ng lăn troh trôk pla mjing boh tu\ dưn hrui w^t [ia\ dưi bi mlih ba pla mnơ\ng mkăn. Boh yuôm bhăn mơ\ng dliê ăt srăng đ^ h^n tơdah dưi ba yua máy móc hlăm bruă uă ]h^, bi hrô kơ bruă ngă ho\ng kiê kngan mse\ si ara\ anei.

Mta mkăn, hdră êlan đru mdul mơ\ng 8 êklăk prăk hlăm 1 ha dliê kyâo p’pro\ng hluê si Hdră mtru\n 886/ 2017 mơ\ng khua knu\k kna ăt ka ba yua mơh, sơnăn dliê pla kyâo p’pro\ng ti Dak Lak ăt ka đ^ kyar mơh. Ênoh yuôm mơ\ng dliê duh mkra srăng đ^ du\m blư\, tơdah du\m klei ka djo\\ si la] ti dlông dưi msir mghaih, mjing 1 hdră bruă h’^t kjăp, đru hdră bruă kr^ng [uôn sang mrâo ti Dak Lak mâo ba w^t du\m boh tu\ dưn kluôm dhuôm.

H’Mrư pô ]ih hlo\ng răk