VOV4.Êđê - Pô mbrua\ brua\ djuê ana H’Plơ, mnuih [uôn sang djuê ana Mnông, ti [uôn Bu Dak, sa\ Thuận An, kdriêk Dak Mil, ]ar Daknông, jing pô kha\p m’ai êdi ho\ng knhuah dhar kreh djuê ana pô mâo leh mơ\ng đưm. Lu thu\n êgao, ~u s^t êm^t ktrâo la], mtô kơ phung hđeh gưl mrâo ara\ anei du\m ênhiang mmui` djuê ana lehana\n lo\ ]ih m]eh du\m asa\p mrâo kơ du\m ênhiang mmui`, ho\ng klei ]ang hma\ng mjing klei tluh tlư` jak iêu phung êdam  hriê hria\m mmui` ênhiang djuê ana pô. Aduôn H’Plơ jing sa hla\m du\m ]ô mbrua\ êdah kdlưn dưi mâo Knơ\ng brua\ Sang ]ư\ êa ]ar Daknông  brei  Knu\k kna mđup brei klei pah mni Nghệ nhân ưu tú.

Khă gơ\ 57 thu\n leh, [ia\dah đo\k mui` mơ\ng aduôn H’Plơ ăt jăk siam leh ana\n ăt ktang kraih mơh tơdah mui` du\m mta klei mui` ênhiang djuê ana pô. ~u brei thâo; siă suôr thâo kơ klei kưt mui`, kdo\ ênhiang djuê ana, ho\ng ênai ]ing ]har mơ\ng điêt, mơ\ng hlăk dôk điêt, `u tui] lu klei mui` ênhiang djuê ana pô:

“ Hlăk điêt kâo khăng tui hluê am^ ama nao hlăm mna\m hua\, tông ]ing ]har, hmư\ ara\ng mui` klei mui` ênhiang djuê ana leh ana\n kâo hluê mui`, leh mơ\ng ana\n du\m mta klei mui` ênhiang djuê ana, hdră tông ]ing [rư\ [rư\ jia\ kma hlăm kâo hlo\ng truh kơ ara\ anei”.

Ho\ng ai tiê khăp ]ia\ng m’ai kơ klei mui` ênhiang djuê ana, hlăk dôk ngă nai mtô hđeh gưl hđeh điêt, `u khăng nao hlăm du\m klei bi lông, mdah klei kdo\ mui` ênhiang djuê ana, leh ana\n mâo mmông wa\n `u duah ksiêm hria\m c\ih pioh du\m mta klei kưt mui` mơ\ng djuê ana pô. Thu\n 2015, leh w^t mdei bruă knu\k kna, mâo klei đru mơ\ng knơ\ng bruă dhar kreh ]ar Daknông ho\ng Hdră bruă “ Kriê pioh, mđ^ lar du\m boh tu\ dưn knhuah dhar kreh djuê ana, knăm m’ak, ]ing ]har leh ana\n kdrăp pe\ tông iu\ djuê ana, klei kdo\ mui` ênhiang djuê ana Mnông, aduôn H’Plơ h^n mơh mâo lu hruê mmông leh ana\n klei găl ]ia\ng suaih ai tiê ho\ng klei khăp ]ia\ng kơ knhuah dhar kreh djuê ana pô mâo leh mơ\ng đưm. Gơ\ lo\ ]uê mtô klei mui` ênhiang djuê ana Mnông ti sang hră knu\k kna ]iêm rông hđeh hriăm hră mnuih djuê [ia\ kdriêk Dak Mil, [rư\ hruê [rư\ lu phung hlăk ai hluê hriăm:

“ Po\k adu\ mtô klei mui` ênhiang djuê ana ti sang hră knu\k kna ]iêm rông hđeh hriăm hră mnuih djuê [ia\ kdriêk, snăn mâo lu phung hđeh hluê hriăm, 1 boh adu\ mâo hlăm brô mơ\ng 20 – 30 ]ô mnuih, kyua `u dưi bi k[^n phung hđeh êlăk leh ana\n phung hđeh ăt hơ\k mơh hria\m. Mtô hlăm du\m tlam knăm na\m, knăm kjuh  grăp hruê kăm. Mơ\ng gưl hriăm anei lu hđeh thâo mui` leh klei mui` ênhiang djuê ana, khă gơ\ đo\k mui` ka đei siam ôh, [ia\dah gơ\ ăt jăk leh mơh hmư\, mâo du\m ]ô hđeh êdah kdlưn mse\ si H’Ren, H’Zen, Y Na…. digơ\ ăt nao bi lông leh mơh klei bi lông mui` ênhiang djuê ana leh ana\n ăt mâo mă lehklei pah mni mơh”.

Ho\ng klei hur har, jih ai tiê leh ana\n mâo lu klei thâo hlăm bruă mtô bi hriăm, `u mtô klei mui` djuê ana mơ\ng du\m ênhiang mui` êlưih truh kơ dleh, mb^t ana\n tui hluê si klei thâo mơ\ng mdê hđeh hria\m `u jih ai tiê đru mtô, ktrâo la], hlak mblang mta klei ]ia\ng la] mơ\ng klei mui` ]ia\ng lo\ ba klei mđ^ ai, klei m’ai leh ana\n klei kha\p c\ia\ng truh ho\ng phung hđeh. Kyua ana\n adu\ hriăm klei mui` ênhiang djuê ana mơ\ng `u mtô amâo djo\ kno\ng mâo hđeh hriăm hră ti sang hră knu\k kna ]iêm rông đui] ôh, [ia\dah lo\ mâo lu phung hlăk ai ]ih ana\n hluê hriăm. Adei H’Ren, ti [uôn Bu Dak, să Thuận An, kdriêk Dak Mil, ]ar Daknông, jing sa hlăm du\m c\ô hđeh nao hria\m êdah kdlưn leh ana\n tuôm mâo mă leh klei pah mni ti anôk bi lông kdo\ mui` ênhiang djuê ana ]ar Daknông mko\ mjing mrâo anei brei thâo:

“ Nai mtô mui` klei mui` ênhiang djuê ana hmei tui] pral êdi. ~u mtô jih ai tiê, `u mtô mơ\ng klei mui` êlưih mse\ si Mjum adei, Têt ta wêu… leh ana\n hlak mblang mta klei ]ia\ng la] mơ\ng djăp klei mui`. Leh rue# gưl hriăm mui` klei mui` ênhiang djuê ana mơ\ng `u mtô kâo thâo mui` leh ana\n djo\ ruah nao bi lông klei kdo\ mui` dhar kreh ti ]ar mrâo anei”.

Ngô Văn Khoa, K’iăng khua Adu\ bruă dhar kreh hâo hưn kdriêk Dak Mil, ]ar Daknông bi mklă: Aduôn H’Plơ jing knhuah dhar kreh mơ\ng djuê ana pô, đru mguôp amâo điêt ôh hlăm bruă kriê pioh du\m boh tu\ dưn brua\ dhar kreh mơ\ng djuê ana Mnông:

“ Mb^t ho\ng adu\ mtô klei tông ]ing hluê si hdră bruă mơ\ng ]ar, brua\ mơ\ng kâo mb^t ho\ng nai po\k adu\ mtô klei mui` ênhiang djuê k`ăm kriê pioh du\m ênhiang mui` djuê ana yuôm bhăn. Anei jing gru knăl m’ak ho\ng nai leh ana\n ăt ]ia\ng phung ngă bruă ksiêm dlăng mko\ mjing mđ^ kyar leh ana\n kriê pioh du\m klei mui` ênhiang djuê ana Mnông. C|ang hmang klei kưt mui` ênhiang djuê ana srăng đ^ kyar h^n, tơdah amâo mâo ôh du\m boh adu\ mtô bi hria\m anei amâodah knơ\ng phu\n mse\ si nai H’Plơ, s^t nik dleh yơh dưi dôk kriê pioh”.

Mb^t ho\ng bruă mtô klei mui` ênhiang djuê ana, aduôn H’Plơ lo\ jing pô knơ\ng phu\n hlăm êpul tông ]ing đưm kdriêk Dak Mil. Êpul tông ]ing ăt mse\ mơh asei mlei `u mâo mă lu klei pah mni ti du\m anôk bi lông, mdah klei kdo\ mui`  knhuah dhar kreh ti alu\ wa\l Dap Kngư. Hlăm klei hd^p mda, gơ\ jing khua g^t gai Êpul brua\ Đảng [uôn ba ana\p, đru mguôp jăk siam hlăm du\m mta bruă mơ\ng [uôn, să.

~u yăl dliê: “ klei khăp ]ia\ng kơ knhuah dhar kreh đưm ba leh kơ kâo amâo djo\ kno\ng ai ktang kơ klei m^n ai tiê đui] ôh. Adôk suaih pral snăn kâo hluê ngă du\m mta bruă djo\ guôp ]ia\ng ba klei tu\ dưn kơ [uôn sang, kơ yang [uôn, ngă kơ ai tiê suaih hdjul bul h^n, ja\k m’ak h^n”.