Mn^ anei hlăm đa đa boh [uôn mnuih djuê [ia\ ti ]ar Dak Nông ăt dôk mưng ho\ng knhuah hd^p hđăp mse\ si mnơ\ng rông ăt phưi tha, ka thâo mkra sang tlô doh ôh, klei dôk dơ\ng [ơ\ng hua adôk ka doh. Kyuana\n yơh ênưih snăk mâo du\m mta klei rua\ tưp mse\ si rua\ tian eh, m[le\ sruê, êngoh bi ktư\...boh nik ho\ng phung hđeh amâodah ho\ng mnuih mâo asei mlei awa\t. Klei ]ih ti tluôn anei la] kơ brua\ hâo hưn mđ^ klei thâo săng răng kriê bi mdoh ti sa\ Dak Nia, wa\l krah Gia Nghĩa, ]ar Dak Nông.

      {uôn N’Riêng, sa\ Dak Nia, wa\l krah Gia Nghĩa, ]ar DakNông mâo gia\m 100 boh go\ êsei mnuih [uôn sang djuê ana Mạ dôk hd^p mda. Kha\ jing sa kr^ng dôk nah êngao wa\l krah, [ia\ mnuih [uôn sang ti nei a\t hd^p mse\ si klei bhia\n hd^p đưm hđa\p, ka mâo klei thâo sa\ng hla\m brua\ răng kriê bi mdoh ôh. K’Hai, Khua [uôn N’Riêng brei thâo: Knu\k kna alu\ wa\l lehana\n brua\ mdrao mgu\n hriê mtô mblang leh lu bliư\, [ia\ kyua mâo lu klei dleh dlan sna\n mâo lu go\ êsei a\t ka dưi nga\ mkra mơh war duah hwiê djah djâo plia\ plia. Boh nik jing hdra\ êa doh dưi duh bi liê nga\ leh, [ia\ kyua brua\ kriê dla\ng ba yua amâo mâo djo\ guôp sna\n dja\l jhat rai leh jih. Kyua amâo thâo răng kriê  bi mdoh, ana\n lu mnuih hla\m [uôn, boh nik jing phung hđeh lehana\\n mnuih êdu awa\t kha\ng mâo klei rua\ tian, êngoh, m[le\ sruê lehana\n êngoh hlơr. K’Hai la]: “  Klei hwiê djah djâo plia\ plia ka djo\ guôp ôh, lu anôk adôk ]ho\ mro\, djah djâo lu. Kha\ ara\ anei mâo leh êdeh hiu ma\ djah [ia\ klei thâo sa\ng mơ\ng mnuih [uôn sang adôk k[ah, ana\n di`u amâo mâo thâo ôh klei ]ho\ anei hma\i amâo mâo ja\k kơ klei suaih pral boh nik kơ phung hđeh, hđeh kha\ng mtu\k, êngoh hlơr. La] mb^t mâo leh lu bliư\ hriê duh bi liê nga\ mkra hdra\ brua\ êa doh [ia\ đa ta\p năng mâo đa h’a\i kyua yan anei jing yan bhang, thu khuôt êa”.

     Sa\ DakNia mâo 5 [uôn mnuih [uôn sang djuê [ia\, truhgia\m 40% ênoh mnuih hla\m kluôm sa\. Hla\m du\m thu\n êgao, du\m gưl brua\ Đảng, brua\ knu\k kna lehana\n anôk brua\ mdrao mgu\n hluê nga\ leh lu hdra\ mtru\n yuôm bha\n mđing dla\ng kơ klei suaih pral mnuih [uôn sang. Sa\ mâo duh bi liê ru\ mdơ\ng leh sang êa drao dja\p hnơ\ng ]ua\n, knua\ druh brua\  mdrao mgu\n nao truh hla\m gra\p boh [uôn. Hdra\ brua\ êa doh mâo duh bi liê nga\ leh 5 hdra\ brua\ êa yua mklin sa anôk kơ mnuih [uôn sang ho\ng  dja\p đ^ng mđoh ba êa mâo ênoh bi liê êbeh 2 êklai pra\k [ia\ ara\ anei amâo lo\ nga\ brua\ ôh kyua jhat rai leh. Sa\ mtru\t mđ^ ktang brua\ hâo hưn mtô mblang mđ^ klei thâo sa\ng răng kriê bi mdoh ti du\m boh [uôn [ia\ truh kơ ara\ anei ka đei mâo klei bi mlih mơh. Kyua  ana\n, anei jing sa\ mâo ênoh phung hđeh djo\ klei rua\ tưp lu êdi ti wa\l krah Gia Nghĩa. Đồng Quang Huy, K’ia\ng khua dla\ng brua\ Đảng sa\ DakNia tu\ lac\ kơ klei mâo êdi s^t anei:

    “ Mâo lu [uôn mnuih [uôn sang djuê [ia\ ti anei mâo klei bhia\n nga\ duh mkra pla mjing leh ana\n hd^p mâo lu brua\ ka thâo bi mdoh ôh. Boh nik jing brua\ rông mnơ\ng, bi mdoh asei mlei pô a\t dôk k[ah mơh. Boh nik hla\m du\m sa\ klei dleh dlan prong êdi mơ\ng du\m gưl brua\ knu\k kna alu\ wa\l jing mka\p êa doh kơ mnuih [uôn sang… Mnuih [uôn sang dleh knap, mâo go\ êsei amâo mâo ôh pra\k ka\k ]ia\ng mkra sa boh sang tlô. Du\m go\ êsei mâo klei đru sna\n brua\ blei êa yua mâo đa mâo, đa ta\p năng amâo mâo ôh êa yua ana\n nga\ kơ mnuih [uôn sang a\t lo\ hluê si klei bhia\n leh mưng hđa\p. Brua\ Đảng lehana\n brua\ sang ]ư\ êa mđ^ ktang brua\ hâo hưn mtô mblang, mtru\t mjhar mnuih [uôn sang ba yua sang tlô djo\ guôp. Tal 2 jing brua\ rông mnơ\ng rơ\ng kơ mnuih [uôn sang mâo klei ga\l rông mnơ\ng [ia\ c\ia\ng bi kbưi ho\ng sang dôk lehana\n rông mnơ\ng mâo war  krư\ amâo mâo phưi tha ôh. Kơ brua\ kriê dla\ng klei suaih pral mnuih [uôn sang sna\n a\t mâo klei g^t gai mơ\ng brua\ mdrao mgu\n bi hgu\m ho\núâng êa drao mâo nanao hdra\ mdê ksiêm mka\ dla\ng klei rua\ lehana\n mtru\t mjhar mnuih [uôn sang hluê nga\ klei doh ja\k mnơ\ng [ơ\ng hua\”.

      Hluê si phung aê mdrao ti Sang êa pro\ng ]ar DakNông, kha\ mâo leh lu klei bi mlih [ia\ klei hu^ hyưt mâo he\ du\m klei rua\ tưp a\t adôk pro\ng ti du\m [uôn sang mnuih [uôn sang djuê [ia\. Hluê si klei t^ng yap brei [uh ênoh djo\ mâo klei rua\ tian, mtu\k, êngoh hlơr, m[le\ sruê mơ\ng phung hđeh kr^ng mnuih [uôn sang djuê [ia\ truh 60%. Boh s^t anei brei [uh ]ia\ng mtru\t mđ^ h^n hdra\ hâo hưn mtô mblang ]ia\ng mđ^ h^n klei thâo sa\ng hla\m bruaỏhăng kriê bi mdoh ti êpul êya [uôn sang ./.

       }ia\ng kơ mnuih [uôn sang lehana\n [^ng ga\p drei mâo klei thâo sa\ng h^n hla\m brua\ răng mgang klei rua\ tưp hluê ho\ng brua\ răng kriê bi mdoh, Pô ]ih klei mrâo kơ kdrê]: “ Klei suaih pral – Klei hd^p” mâo leh klei bi blu\ hra\m ho\ng Aê mdrao Nguyễn Văn Sinh, K’ia\ng khua anôk brua\ mgang kdơ\ng ho\ng klei rua\ tưp ]ar DakNông kơ brua\ anei

       - Ơ aê mdrao hlăm wưng leh êgao Dak Nông mâo leh si klei g^r ]ia\ng hâo hưn mtô mblang k`ăm mđ^ klei thâo săng kơ klei bi mdoh wa\l hd^p mda hlăm du\m boh [uôn?

. Aê mdrao Nguyễn Văn Sinh: Hmei bi kla\ brua\ răng mgang klei rua\ tưp kơ mnuih [uôn sang jing brua\ yuôm bhăn, hlăm năn bi kla\ brua\ hâo hưn jing hdră kjăp h^n ]ia\ng kơ mnuih [uôn sang thâo săng lehana\n ]o\ng răng mgang klei rua\ tưp kơ pô. {uh kla\ klei ana\n, hmei mbha klei hâo hưn hlăm grăp gưl. Tui hluê wưng mâo klei rua\ tưp mdê mdê bluh đ^ hmei mâo mko\ mjing leh. Boh nik hlăm brua\ êa drao gu\n grăp boh [uôn, sa\ ngă nanao brua\ hâo hưn răng mgang klei rua\ tưp. Ktrâo ata\t mnuih [uôn sang mâo đơ hdră mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp ti alu\ wa\l [uôn sang pô.

       - Snăn hla\m klei thâo săng kơ brua\ răng mgang bi mdoh [uôn sang pô, mâo leh mơ\ klei bi mlih mrâo amâodah hơăi?

. Aê mdrao Nguyễn Văn Sinh: Mơ\ng brua\ hâo hưn, lehana\n ngă du\m hdră gang kdơ\ng ho\ng klei rua\ tưp, hlăm djăp gưl brua\ mdrao mgu\n hlăm du\m thu\n giăm anei, snăn klei rua\ tưp ăt hro\ leh lu. Hlăm năn, hmei ]ih pioh leh [uh mka\ ho\ng thu\n 2013 snăn thu\n 2014 truh truh giăm 2000 klei rua\ ala\. Ênoh mta klei rua\ tưp drei mâo 28 mta klei rua\ tưp, mâo ]ih pioh truh 11 ]ô mnuih mâo klei rua\ tưp hla\m alu\ wa\l ara\ anei.

       - Ơ aê mdrao akâo kơ ih đru mblang brei si klei hu^ hyưt bluh đ^ jing klei rua\ tưp mơ\ng klei amâo mâo thâo bi mdoh wa\l hd^p mda hlăm yang [uôn?

. Aê mdrao Nguyễn Văn Sinh: Boh s^t brei [uh leh mnuih [uôn sang mâo klei thâo săng mơ\ng kbia\ hriê klei rua\ tưp, lehana\n si hdră răng mgang jăk h^n, snăn jih jang mnuih ]o\ng pô thâo bi răng mgang jing jăk h^n. Hlăm ]ar mâo du\m mta klei rua\ tưp kreh mâo jing klei rua\ tian eh m’êa, rua\ tian eh êrah…Kyuadah du\m kr^ng ara\ anei klei hd^p mda adôk dleh dlan, hlăm alu\ wa\l ka jăk mâo klei thâo piăt êmiêt ôh, kyuana\n klei rua\ tian eh ăt kreh mâo. Tal dua klei rua\ êngoh bi ktư\, jing sa hlăm du\m ]ar dôk hlăm hdră răng mgang, mkhư\ klei rua\ êngoh bi ktư\ dôk hlăm du\m ]ar lu h^n ara\ anei. Hlăk ênuk ka bi ktlah ôh ]ar mâo truh kơ êbeh 8 êbâo ]ô mnuih mâo klei rua\ êngoh bi ktư\, truh thu\n 2014 hmei ăt adôk mâo truh 500 ]ô mnuih mâo klei rua\ êngoh bi ktư\, hro\ leh hlăm brô 89%. Mơ\ng klei anăn brei [uh, tơdah mnuih [uôn sang mâo klei thâo săng, ]o\ng pô răng mgang kơ klei hd^p pô jing jăk h^n.

       - Dah snăn si mnuih [uôn sang srăng ngă ]ia\ng kơ klei hd^p mda pô jing doh ê[a\t, amâo mâo srăng le\ ôh hlăm klei rua\ tưp?

 . Aê mdrao Nguyễn Văn Sinh: Êlâo h^n, brei mnuih [uôn sang kăp mđing hmư\ nanao mơ\ng djăp klei hâo hưn, boh nik mơ\ng phung knua\ druh brua\ êa drao gu\n mtô mblang truh kơ mnuih [uôn sang. Mơ\ng ana\n ]ia\ng kơ thâo si hdră srăn nga\, lehana\n ngă djo\ ho\ng klei dhar brua\ êa drao ktrâo ata\r, lehana\n klei du\m gưl brua\ sang ]ư\ êa, brua\ kđi ]ar mtru\t mjhar brua\ mdrơ\ng ho\ng klei rua\ tưp.Tơdah la] kơ mdê bi mta klei rua\, snăn êlâo h^nbrei thâo săng mơ\ng phu\n agha mâo klei rua\, leh kơ năn mâo hdră mdrơ\ng, mse\ si ho\ng klei rua\ êngoh bi ktư\, jing mơ\ng kê] [loh ba hriê, snăn drei p^t đih bi ka\ mu\ng, wa\t hiu hlăm dliê kmrơ\ng, đih đăm hla\m pưk hma, brei hdơr dja\ ba mu\ng lehana\n ka\ mu\ng p^t đih, lehana\n mu\ng ana\n brei đru\t êa drao mdjiê kê]. Bi klei rua\ tian eh, snăn brei thâo hua\ [ơ\ng doh, mnăm tu\k, [ơ\ng ksa\, hlăm klei hd^p mda aguah tlam mlam hruê bi piăt mgoh nanao.

       - Tơdah leh mâo klei rua\ tưp, snăn si yang [uôn lehana\n mnuih rua\ srăng ngă?

. Aê mdrao Nguyễn Văn Sinh: Tơdah leh mâo klei rua\ tưp, snăn hlăm yang [uôn drei tal êlâo bi hluê gưt djo\ ho\ng klei dhar brua\ êa drao gu\n mta\ mtăn. Hlăm năn mâo đa đa du\m klei rua\ tưp brei drei bi ktlah mnuih rua\, mse\ si klei rua\ sruê, amâo mâo brei ôh mnuih rua\ mje\ ho\ng hđeh mkăn adôk suaih. Ăt tui hluê si mta klei rua\ drei srăng bi ktlah, [ia\dah mâo mơh klei rua\ bi mâo brua\ ngă ma\ hjăn. Tô hmô mnuih mâo klei rua\ tian eh, snăn bi mnăm tu\k, [ơ\ng ksa\, đăm [ơ\ng ôh mnơ\ng [ơ\ng mtah, mnơ\ng [ơ\ng ]ho\. Tơdah mâo klei rua\ leh snăn nao kơ sang êa drao mtam, boh nik ti du\m sang êa drao gia\m h^n ]ia\ng mâo hdră mdrao mgu\n bi pral.

-         La] jăk kơ aê mdrao!

BTV: Y’Khem –H’Nga.