VOV4.Êđê - Boh tâo lăng hlăm boh [leh jing sa mta klei rua\ kreh mâo lu ho\ng mnuih hlăk đ^ khua. Klei bi knăl ênưih thâo kral mơ\ng klei rua\ mâo boh tâo lăng hlăm boh [leh jing mơiêk kbia\ êrah, ênưih djo\ kman êlan mơiêk, lehana\n rua\ djiêu gu\ klam grưh. Klei rua\ boh tâo lăng ăt ênưih mơh thâo [uh ho\ng klei ma\ rup X quang ]ia\ng ksiêm dlăng.

   *Klei rua\ boh tâo lăng mâo lu mta, hlăm năn kreh tuôm lu jing êga mơ\ng calsi, leh kơ năn jing boh tâo lăng struvit, boh tâo lăng uric, boh tâo lăng cystin.

   Mâo boh tâo lăng tơdah sa hlăm du\m mta mnơ\ng lik hlăm êa mơiêk lu h^n kơ yăng đar, lehana\n tơl ti hnơ\ng mnơ\ng anei bi êko\ he\. Mâo lu hdră drei dưi răng mgang boh tâo lăng hlăm boh [leh, hlăm năn lo\ bi t^ng mka\ mnơ\ng [ơ\ng grăp hruê, dưi yap jing hdră jăk h^n. }ia\ng dưi ngă klei anei, grăp ]ô mnuih bi mâo brei mâo klei thâo săng, kyuadah amâo mâo djo\ ênưih ôh dưi lui du\m mta mnơ\ng [ơ\ng drei khăp mse\ si kan krô, ]^m krô, hdang krô, lạp xưởng, du\m mta hdang kan măm, prô] u\n, prô] êmô, socola…

   Mnăm lu êa: Anei jing hdră jăk h^n dưi gang mkhư\ boh tâo lăng ho\ng klei tu\ dưn h^n, êđăp ênang h^n. Yăn bhang mđia\ adiê h’uh hlơr, asei mlei mnuih kbia\ lu êa ho\, êa mơiêk kreh êkăl khua, ênưih snăk mjing boh tâo lăng, kyuana\n brei drei mnăm lu êa ]ia\ng bi hlai êa mơiêk. Grăp hruê mnăm hlăm brô mơ\ng 2,5 3 lit êa nga] amâodah si srăng hua\ [ơ\ng ]ia\ng kơ hnơ\ng êa mơiêk dưi mâo hla\m brô 2lit mkrah hlăm sa hruê.

   {ơ\ng [‘[ia\ du\m mta mnơ\ng [ơ\ng mâo mta oxalat: Mse\ si [ier ju\, ]ê ju\, socola, êtak k`^, êtak lăn, djăm bei boh, carot, boh pom, mận, boh đung, teinan, boh đào, êsu\n prăng…

   {ơ\ng kba, [ơ\ng kno\ng [ia\ kđeh ]^m: Amâo mâo jăk ôh [ơ\ng ms^n, [ơ\ng lu ]^m. Mnơ\ng [ơ\ng mâo lu hra, lehana\n lu mta protit srăng ngă hro\ hnơ\ng pH hlăm êa mơiêk, mtru\t klei bi kbia\ calsium, lehana\n systine, ba truh kơ klei jing boh tâo lăng. Êngao ana\n di`u lo\ hro\ klei bi kbia\ citrat jing mta đru gang mkhư\ klei jing boh tâo lăng.

   Mnăm lu êa boh krue# kam, êa boh rue# msăm mtah: Dua mta êa boh anei mâo lu citrat, jing mta đru gang mkhư\ klei jing boh tâo lăng hlăm asei mlei.

   {ơ\ng lu djam mtam hla rơ\k ktơ\k: Mta êdjao hlăm djam srăng đru bi lik mnơ\ng [ơ\ng pral, amâo mâo ksu\n đuôm hlăm prô] ôh, bi hro\ klei lo\ hrip ma\ mta oxalat mơ\ng prô] kreh mjing boh tâo lăng hlăm kpu\ng êa mơiêk. Êngao ana\n, mta kiềm mơ\ng djam mtam hlak rơ\k ktơ\k mtah srăng đru bi kbia\ mta citrat kdơ\ng ho\ng klei đ^ jing boh tâo lăng.

   Đăm [ơ\ng ôh mnơ\ng [ơ\ng mâo lu mta purine: Kyua ênưih jing boh tâo lăng mse\ si kan krô, ]^m krô, hdang kan măm, prô] u\n, prô] êmô…

  {ơ\ng lu mta mnơ\ng [ơ\ng mâo calcium: Êa ksâo mtah mâo lu calcium. Grăp mnăm hlăm brô 3 k]ok êa ksâo mtah, amâodah sa ênoh knar ana\n du\m mta mnơ\ng mkra mơ\ng êa ksâo mse\ si [ơr, fomai…Amâo mâo klei kăm biăt êgao hnơ\ng đei ôh mâo lu calcium, kyuadah mse\ snăn srăng ngă lu] klei bi knar hlăm hnơ\ng hrip calcium, srăng ngă kơ asei mlei hrip ma\ lu h^n mta oxalat mơ\ng prô] lehana\n mjing boh tâo lăng hlăm boh [leh. {ia\dah brei drei hdơr, kno\ng mta calcium mâo hlăm mnơ\ng [ơ\ng kơh mâo klei tu\ dưn, êa drao mâo mta calcium amâo mâo klei tu\ dưn ôh kơ brua\ răng kơ klei mâo boh tâo lăng hlăm boh [leh.

   Klei rua\ mâo boh tâo lăng kreh lo\ w^t mâo. Tơdah lo\ dơ\ng mâo klei rua\ anei brua\ mdrao mgu\n `u srăng dleh h^n. Kyuana\n, kha\dah drei tuôm mâo boh tâo lăng leh he\ amâodah ka, ăt brei drei mđing mơh kơ mnơ\ng [ơ\ng, kơ hdră hua\ [ơ\ng ]ia\ng kơ drei đăm mjing klei găl kơ boh tâo lăng ]a\t jing hlăm boh [leh.

                                                         Y Khem pô ]ih hlo\ng ra\k.