VOV4.Êđê - Ho\ng mnuih Êđê snăn sang krum dlông jing sa găp djuê, anôk dôk mơ\ng lu gưl ênuk, djuê găp. Anei amâo djo\ kno\ng jing anôk hd^p mda đui] ôh [iă dah jing anôk kriê pioh dhar kreh, klei bhiăn hd^p mda mơ\ng mnuih Ê Đê.
Sang krum dlông jing leh anôk hd^p mda mơ\ng du\m ênuk gưl hlăm sa găp djuê anak Êđê. Găp djuê knư\ lu mnuih, snăn sang knư\ mơh dlông. Kyuanăn, ]ia\ng dưi bi leh mdơ\ng sa boh sang krum aguah tlam lui] mơ\ng 1 – 3 mlan. Kyâo pioh ngă sang krum jing kyâo jăk, mse\ si êgiêr, k]^k… kyuadah jih jang mta kyâo anei mâo sar khăng, muôr amâo mâo rio\, lăn amâo mâo [ơ\ng ôh. Lehana\n alê m’ô, alê kram pioh mkra đa mtih mbông giê msơ\ng, lehana\n hlang pioh tăm, hwiê pioh hyua\ ka\ bi kjăp… Aê Kôl ti [uôn Tơ\ng Ju\, sa\ Êa Kao, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuôt, ]ar Daklak la]: Hlăm klei dôk mkra sang, pô sang amâo mâo dưi nao ôh kơ sang djiê, amâo mâo dưi [ơ\ng ôh mnu\ kmăp, phung mniê amâo mâo dưi ]ô ko\, phưi boh [u\k, mtâo êkei amâo mâo dưi tăm ôh ana ]uôr. Tơdah tăm ngă soh, pô sang srăng tuôm ho\ng lu klei amâo mâo mbha\ myun, rua\ duam.“Êkâo kơ ngă sang, bi ngă he\ yang sa ]eh kpiê, mâo mprăp leh êlâo drei pia Wah ]eh kpiê. Leh kơ ana\n kơh mprăp wa\ng kga\, mnơ\ng mnua\ yua nao ngă sang. Bi tơdah hlăm mmông ana\n mâo he\ krua, amâodah ala găn ti ana\p snăn amâo lo\ nao ôh, kyuadah anei jing klei bi knăl kơ klei amâo mâo mbha\, snăn jih jang mnuih sra\ng dôk kơ sang. Sang krum dlông dưi mdơ\ng ana\p Dưr - Dhu\ng jing êđăp hlăm yăn bhang, lehana\n mđao hlăm yan puih… Anak Êđê kăm snăk mdơ\ng sang ana\p yu\ ngo\, kyuadah mdơ\ng ana\p mse\ snăn kno\ng pioh kơ sang msat, mnuih leh w^t ho\ng atâo atiêt”.
Aê Hiêm pô mbrua\ ti [uônTr^ng 2, [uôn hgu\m An lạc, wa\l krah {uôn Hô, ]ar Daklak la]:“Êlâo kơ mdơ\ng sang bi mprăp he\ kyâo mtâo, hlang, hwiê leh kơ ana\n iêu jak jih jang mnuih hlăm [uôn nao bi đru hrăm mb^t mdơ\ng sang.Ti kmeh sang dlông bi tuh êa k`ăm ba w^t klei mdro\ng sah, jih sa boh sang suaih pral. Jih jang brua\ êdei truh kơ tăm hlang, păng mtih”.
Leh mâo djăp mnơ\ng mnua\ pioh mdơ\ng, pô sang ruah hruê găl mlan jăk, ngă yang adiê êlâo kơ mdơ\ng sang. Aê H~em ti [uôn Êa Su\t, wa\l krah Êa Pô], kdriêk }ư\ Mgar, ]ar Daklak brei thâo: Sang dlông anak Êđê lu jing kno\ng ngă ho\ng kyâo, alê m’ô djăp mta. }uôr găp tăm hlang kpal truh 20cm. Krum kbưi ho\ng lăn [ia\ êdi 1m, gu\ krum lui huông, boh nik ê`an mdê h^n mka\ ho\ng lu djuê ana mkăn:“Grăp boh sang dlông mâo ê`an sơăi.Hlei go\ sang dleh dlan, snăn mkra ê`an w^l. [ia\dah hlei găp djuê mdro\ng sah, snăn mkra ê`an blah đang, mâo krah rup ksâo, lehana\n rup mlan”.
Klei mdê h^n mơ\ng sang Êđê jing mâo dua [e\ ê`an, t^ng kơ điâo pioh kơ mniê jing ê`an w^l, mâo mơ\ng 5 – 7 boh ê`an, bi ê`an pioh kơ êkei t^ng kơ hnua\, ti ako\ ê`an mâo krah dua boh ksâo, lehana\n rup mlan [ah. }ia\ng dưi mkra ê`an blah đang kno\ng yua phung mbrua\, mnuih mâo k’hưm, lehana\n ngă yang u\n. Aê Hiêm ti [uôn Tr^ng 2, [uôn hgu\m An Lạc, wa\l krah {uôn Hô, ]ar Daklak brei thâo: Ê`an blah đang mâo klei yuôm bhăn mta\ kơ jih jang mnuih brei hdơr nanao kơ ai tiê phung mniê, jing pô phu\n hlăm go\ sang.“Ê`an sang krum sa nah pioh kơ êkei, sa nah pioh kơ mniê. Ê`an pioh kơ êkei mâo ksâo am^. Klei anei bi knăl kơ klei bhiăn ma\ djuê t^ng kơ am^, am^ mâo klei dưi yuôm bhăn. Êkei nao dôk mo# kbưi ho\ng am^ ama, nao dôk kơ sang mo#. Tơdah mgi dih anak mniê dôk ung, sang anei lo\ dơ\ng mduê, pioh ngă anôk dôk kơ ung mo# mrâo. Lehana\n truh kơ ênuk ]ô mniê, sang lo\ dơ\ng mduê, kyuana\n yơh mâo du\m boh sang dlông snăk truh 100m amâodah dlông h^n kơ ana\n, mơ\ng năn mơh mâo he\ kle ipia sang dlông. Đưm adih, lăn ala adôk pro\ng, snăn dưi năg sang dlông mse\ snăn hd^p hlăm lu gưl ênuk mb^t”.
Sang krum dlông mâo du\m boh [a\ng bha\ điêt ho\ng êwang bi kpleh bi knar sơăi pioh mâo êwa lehana\n klei mnga].Ti êtung gah jing anôk drông tue. Ti ana\n dưi dưn jhưn kpan dlông hlăm brô mơ\ng 10 – 20m t^ng kơ hnua\ hriê mơ\ng gah anôk yuôl ]ing ]har, dưm hgơr. Êtung gah anei yơh jing anôk drông tue, ngă yang adiê, hua mnăm tơdah hlăm sang mâo brua\, bi tông ]ing ]har. Ti anei mơh lo\ jing anôk kơ phung êkei êdam p^t đih hlo\ng truh kơ hrue đue\ nao dôk mo#. Bi du\m kdrê] adôk jing ôk, jing anôk kơ du\m go\ êsei hlăm sang hd^p mb^t hrăm. Grăp go\ êsei mâo mtih gang mdê, lehana\n mâo kpur mdê mdê.knhal tui] ti ôk jing kpur mb^t kơ jih go\ êsei. kdrăp ma\ brua\ knua\, dưi dưm ti tluôn sang, amâodah ktiêt ti dlông găp sang.
Aê H’~em ti [uôn Su\t, sa\ Êa Pô], kdriêk ]ư\ Mgar, ]ar Daklak la]: Mphu\n dô mâo du\m boh sang dlông dưi yap “dlông kbưi mse\ si ênai ]ing kwang”, kyuadah dôk ti gah tông ]ing snăn truh ti ôk kno\ng hmư\ ma\ êdu djhut, kbia\ mơ\ng sang amâo lo\ hmư\ ôh:“Hlăm sang dlông mâo du\m gưl ênuk mb^t mb^t hrăm, mâo du\m go\ êsei thâo bi khăp anak ]ô amâo mâo djo\ kno\ng sa djuê đui] ôh, tăp năng lo\ mâo mb^t ho\ng djuê mkăn Êban; Ayu\n, Mlô mb^t, mơ\ng ana\n mơh sang dlông êdimima, sang krum dlông dưi ru\ mdơ\ng kyua mâo phung mbrua\ hla\m [uôn, jih jang mnuih bi đru mb^t. leh rue\ brua\ mdơ\ng sang, snăn ngă yang đ^ dôk sang mrâo, pô sang iêu jak jih jang găp djuê nao bi hua\ mnăm ]hưn mơak sang mrâo”.
Phung khua mduôn, phung mbrua\ yăl dliê: Ara\ anei amâo lo\ mâo ôh sang krum dlông mse\ snăn, kyua mơ\ng lu mta klei, lăn ala amâo lo\ mâo anôk, ana kyâo mtâo dliê jih leh mơh, mnuih mbrua\ thâo mdơ\ng sang krum dlông kăm lo\ mâo. Siămdah, sang krum dlông anak Êđê dôk nanao hlăm ai tiê dhar kreh yuôm bhăn anak Êđê./.
Viết bình luận