VOV4.Êđê - Hiu ]hưn ênguê êpul êya hlăk jing gru hmô jăk j^n leh ana\n đ^ kyar ktang ti lu anôk. Ti lăn Dap kngư, ho\ng brua\ dhar kreh leh mâo, knhuah hd^p leh ana\n klei bhiăn ngă bruă duh [ơ\ng mơ\ng pô, lu [uôn sang bi mko\ mjing leh ana\n knăl hiu ]hưn hjăn pô, jak iêu lu tuê hlăm ala ]ar leh ana\n ala ta] êngao hriê ]hưn. Ara\ anei, drei nao c\hưn kơ gru hmô hiu ]hưn êpul êya ti [uôn Jun, wa\l krah Liên Sơn, kdriêk La\k, ]ar Dak Lak, ]ia\ng hrăm mb^t mnăm kpiê ]eh, hơ\k m’ak ho\ng ênhiang kdo\ ]ing ]har, đ^ êman hiu ]hưn, đ^ mran mkra ho\ng kyâo hiu jum dar ênao êa La\k leh ana\n ksiêm dlăng knhuah mâo mă hjăn păn mơ\ng sang mkra ho\ng kyâo, du\m klei yăl dliê kơ bruă brao mă êman leh ana\n mjuăt êman dliê…

Dôk mtrang mnga\t pô djiêu ênao êa La\k êngeh [hang, [uôn Jun, wa\l krah Liên Sơn, kdriêk La\k, ]ar Daklak, adôk djă pioh knhuah siam ê[a\t đưm jăk siam mơ\ng [uôn sang lăn Dap kngư. Ti anei adôk djă pioh du\m boh sang krum ]uôr tăm ho\ng hlang, mtih kđuh mb^t ho\ng du\m knhuah dhar kreh lăn Dap kngư, mse\ si tông ]ing ]har, kdo\ pui, du\m knăm m’ak....

Sang krum đưm mơ\ng go\ êsei Y Du dưi bi msiam lu mta mnơ\ng yua siă suôr ho\ng klei hd^p mda mơ\ng mnuih [uôn sang djuê ana ti ana\n mse\ si: ]ing ]har đưm, ]eh đưm, abu\ đưm hlo\ng truh kơ bro# t’rưng, klông put, gơ\ng nêu pioh kơ tuê dlăng... Y’Du brei thâo; mơ\ng đưm sang krum anei dưi ba yua pioh drông tuê đăm mdei mlam, dlăng du\m mta klei kdo\ mui` mơ\ng djuê ana M’nông. Mb^t ho\ng hdră k`ăm mđ^ hnư hrui w^t, `u ]ia\ng hâo hưn kơ tuê ênguê thâo săng klă h^n knhuah siam ê[a\t dhar kreh lăn Dap kngư:“ Mơ\ng leh mâo sang anei, mơ\ng ako\ thu\n truh jih thu\n mâo lu tuê hiu ]hưn h^n. Mđ^ thiăm hnư hrui w^t kơ go\ êsei mjing djăp ênu\m klei găl ngă bruă grăp hruê, ayo\ng adei mnuih [uôn sang djiêu gah hrăm  mb^t sa ai ]ia\ng tông ]ing ]har kơ phung tuê hiu ]hưn, [ia\ lu ăt mâo hnư hrui w^t mơh. Êlâo dih hmei g^r ktưn tui hriăm bi jăk ]ia\ng đru phung tuê hiu ]hưn dlăng. Hmei hâo hưn du\m knhuah gru dhar kreh djuê ana pô mse\ si: mnơ\ng pơ\k m`am, ]ing ]har ]ia\ng [^ng găp hlăm ala ]ar leh ana\n ala ta] êngao thâo”.

Mb^t ho\ng bruă ba yua du\m boh sang krum djuê ana ngă anôk hiu ]hưn, mnuih [uôn sang [uôn Jun lo\ ba yua du\m drei êman [uôn, amâo dah du\m boh c\ho\ng mkra ho\ng kyâo mâo mơ\ng ênuk aduôn aê pô đưm ]ia\ng ata\t ba phung tuê hiu ]hưn dlăng ênao êa Lak. Y’Chung brei thâo; êlâo dih, mran mkra ho\ng kyâo mơ\ng go\ êsei kno\ng kno\ng mdiăng mdiê, djuh mơ\ng hma ba w^t kơ sang. Ara\ anei, lu êdi hlăm thu\n, mran anei ba tuê hiu trah dlăng ênao êa Lak. Y Chung yăl dliê:“ Kâo la] s^t êlâo dih kno\ng ngă bruă pla mjing leh ana\n rông mnu\, bip ]ia\ng mâo mnơ\ng [ơ\ng grăp hruê, bi ara\ anei ngă lo\ pioh mâo mdiê braih huă leh ana\n knă kpiê ]eh ]ia\ng ba ]h^ kơ tuê. Êngao kơnăn, đ^ mran kyâo lo\ ba tuê hiu ]hưn dlăng ju\m dar ênao êa La\k dơ\ng. Kyua ana\n klei hd^p mda ăt đ^ kyar h^n mkă ho\ng êlâo dih”./.

Du\m thu\n gia\m anei, mka\p kơ klei ]ia\ng mơ\ng phung tuê hiu ]hưn dla\ng ]ia\ng tui ksiêm kơ klei hd^p hla\m gra\p hruê hruê, hua\ mb^t, dôk mb^t, ma\ brua\ mb^t ho\ng mnuih [uôn sang, hdra\ hiu ]hưn dla\ng Home Stay mphu\n bluh mâo ti [uôn Jun. Kno\ng ]ia\ng sa boh sang dlông pro\ng, siam, mâo sang tlô mdê mdê, hla\m brô du\m pluh blah aba\n, buk, mu\ng sna\n mnuih [uôn sang dưi yơh nga\ Home Stay. Amai H’Bem, mnuih [uôn Jun brei thâo: Ho\ng gru hmô hiu ]hưn dla\ng Home Stay anei, gra\p mlan amai lo\ mâo hnư hrui w^t mơ\ng 5 – 6 êkla\k pra\k.“ Pô mâo anôk hiu ]hưn dla\ng anei sna\n ara\ anei lo\ mâo leh hnư hrui w^t ]ia\ng yua hla\m klei hd^p go\ sang. Klei hd^p gơ\ dul [ia\ mơh amâo lo\ dleh dlan mse\ ho\ng êlâo adih ôh. Kyua mâo Đảng leh ana\n Knu\k kna đru duh bi liê kơ anôk hiu ]hưn dla\ng anei ana\n gơ\ lo\ mjing thia\m brua\ ma\ kơ mnuih [uôn sang”.

Đru kơ mnuih [uôn sang [uôn Jun nga\ brua\ hiu ]hưn dla\ng mbrua\ h^n, mơ\ng thu\n 2011, Hợp tác xã hiu ]hưn dla\ng [uôn Jun mâo mko\ mjing. Ho\ng hdra\ k`a\m kriê mse\ si hđa\p du\m knhuah dhar kreh ja\k siam mâo mơ\ng đưm mơ\ng mnuih djuê ana M’nông, mnuih hgu\m hla\m Hợp tác xã kno\ng brei mâo sa hla\m du\m mta mnơ\ng mse\ si Sang dlông, êman, ]ing ]har amâo dah du\m boh mran sna\n dưi jing [^ng hgu\m hla\m Hợp tác xã leh.

Gra\p bliư\ s^t mâo phung tuê hiu ]hưn hriê, Hợp tác xã sra\ng mâo hdra\ g^t gai djo\ guôp kơ du\m go\ sang. Ara\ anei Hợp tác xã mâo kriê leh êpul tông ]ing ]har mâo 15 ]ô nghệ nhân, 8 boh sang dlông, 15 drei êman, 20 boh c\ho\ng mka\p kơ phung tuê nao hiu ]hưn, mdei msa\n, mje\ mjuk hla\m brua\ dhar kreh… mâo leh lu mnuih hgu\m hla\m Êpul mâo klei hd^p h’^t kja\p leh. Kla\ klơ\ng, mnuih hgu\m mâo êman mâo hnư hrui w^t gra\p mlan êbeh 10 êkla\k pra\k, phung mâo c\hong mâo hnư hrui w^t hla\m brô 5 êkla\k pra\k…. Bùi Văn Đức, Khua kia\ kriê Hợp tác xã hiu ]hưn dla\ng [uôn Jun brei thâo: “ Digơ\ hriê tinei, digơ\ tui duah dla\ng kơ klei bhia\n mơ\ng mnuih djuê ana M’Nông tinei, kyua ana\n hmei ]ia\ng kriê pioh sang dlông, ]ing ]har, dôk kriê knhuah bhia\n, dhar kreh mơ\ng mnuih djuê ana M’nông. Phung tuê hiu ]hưn dla\ng hriê tinei di`u kha\p ]ia\ng êdi kơ klei ana\n, di`u tui duah klei hd^p hla\m aguah tlam mlam hruê. Mơ\ng hruê nga\ brua\ hiu ]hưn dla\ng truh kơ ara\ anei, mnuih [uôn sang mđing nga\ ja\k brua\ pô, êđa\p ênang, mơ\ng ana\n mđ^ hnư mâo hrui w^t mơ\ng mnuih [uôn sang ara\ anei amâo lo\ jing go\ êsei [un ôh”.

Ho\ng la\n mnga êa m’ak ja\k siam leh ana\n sa lu jơr knhuah dhar kreh mơ\ng djuê ana tinei pô mtam, [uôn Jun hla\k dôk mđ^ ktang klei ga\l mâo anei ]ia\ng mđ^ kyar brua\ hiu ]hưn dla\ng. Boh nik, s^t klei ]ia\ng nao hiu c\hưn êdi mơ\ng phung tuê hiu ]hưn ho\ng knhuah dhar kreh kr^ng Dap kngư [rư\ hruê [rư\ đ^, sna\n brua\ mnuih [uôn sang djuê ana [ia\ ti du\m boh [uôn jho\ng kmla\n duh bi liê ru\ mdơ\ng du\m anôk hiu ]hưn dla\ng Home Stay, dưi dla\ng jing sa hdra\ êlan mrâo ]ia\ng mkra mđ^ klei hd^p mda brua\ duh mkra mơ\ng go\ sang, mguôp kriê pioh leh ana\n mđ^ kyar du\m knhuah dhar kreh ja\k siam mơ\ng djuê ana.

                                            H’Nê] pô ]ih hlo\ng ra\k.