VOV4. Êđê – Jing mta djam [ơ\ng kno\ng mâo hla\m sang mdro\ng sah, thâo mâo hla\m ênuk đưm adih, [ia\dah ara\ anei, djam “Vê]” mơ\ng mnuih Êđê ti Daklak jing leh djam [ơ\ng kreh mâo nanao hla\m mmông hua\ [ơ\ng gra\p hruê. Boh nik, djam anei mâo ma\ leh klei pah mni mrô 1 ti Klei bi lông mnơ\ng [ơ\ng kr^ng la\n Nah Dhu\ng thu\n 2018 lehana\n dôk akâo ]ia\ng mdưm hla\m ana\n 100 mta djam [ơ\ng nao đo\k k[ông êdi ti Việt Nam. Ya mnơ\ng mjing he\ klei ja\k [ơ\ng mơ\ng mta djam anei?

Wê] hluê si klei pia mơ\ng mnuih Êđê klă s^t jing kdrê] ako\ prô] mda mơ\ng mnơ\ng rông [ơ\ng rơ\k. Hlăm prô] mda ana\n mâo wa\t êa bi lik rơ\k leh kbiă mơ\ng êhu\ng. Ho\ng mnuih Êđê, wê] mơ\ng du\m mta mnơ\ng [ơ\ng rơ\k mse\ si: pai, bê, hlô rang, đruah hiu lua mnah hlăm dliê, amâo dah êmô kbao phưi tha hlăm dliê, mâo klei khăp ]ia\ng h^n, kyua gơ\ kno\ng [ơ\ng rơ\k rung leh ana\n hla kyâo sơnăn prô] gơ\ doh h^n.

Y-Thim {uôn Yă, ti [uôn Êa Bo\ng, să }ư\ Êbur, [uôn pro\ng {uôn Ma Thuột, ]ar Dak Lak brei thâo; đưm adih, djam wê] dưi dlăng jing djam [ơ\ng mơ\ng phung sah mdro\ng Êđê, kyuadah kno\ng sang sah mdro\ng đui] dưi mâo kbao, êmô ]uh [ơ\ng hơ\k m’ak amâo dah mko\ mjing klei huă [ơ\ng kơ mnuih [uôn sang, djuê găp. Hlăk ana\n, digơ\ khăng mă wê] pioh mkra mjing mnơ\ng [ơ\ng kơ phung mâo k’hưm hlăm go\ êsei amâo dah du\m phung ara\ng mpu\ hlăm klei ngă yang:

               Du\m mta mnơ\ng pioh tu\k djam wê]

“Wê] jing djam [ơ\ng mnơ\ng sah mdro\ng. Êmô [ơ\ng rơ\k srăng ruah [ơ\ng ti du\m rơ\k jăk êdei kơnăn bi lik mnơ\ng [ơ\ng. Ana\n jing calo mkăp kơ êmô suaih pral, kyua mâo wê] dưi rông asei mlei êmô, mjing êrah kơ êmô. Kyua ana\n ya mta mnơ\ng jăk h^n hlăm prô] êmô kno\ng wê] yơh. Wê] mâo lu mta rơ\k mơ\ng ]ư\ dliê, dưi tu\k mnga tei hu\ng, djam tro\ng, djam êbua, amâo dah dưi tu\k djam dliê, djam ơh^ amâo dah djam hwiê.

Hluê si Y – Bhiâo Mlô, ti [uôn Tring 2, phường An Lạc, wa\l krah {uôn Hồ, êmô kbao leh tă ]uh ara\ng mbla] mă wê]. Digơ\ ruah mă 1 kdrê] prô] mda giăm ho\ng êhu\ng êmô kbao, mă klei mnu\ng kă he\ ako\ tluôn leh ana\n kơh ba dưm mdê mơh. Kdrê] prô] mda anei dưi đrut ho\ng êa hlơr, êlâo kơ ba tu\k djam [ơ\ng amâo dah ba yuôl hlăm pra pui

         Djam wê] dưi [ơ\ng huă ho\ng êsei amâo dah djam dliê

“Ara\ng khăt kdrê] wê] ti prô] mda siă ho\ng êhu\ng mnơ\ng rông, êdei kơnăn digơ\ tu\k [ơ [ia\ amâo dah đrut êa hlơr ]ia\ng dưi lui sui amâo mâo [âo bru\ ôh. Êdei kơnăn kơh ba tu\k djam. Wê] anei amâo mâo đeh ho\ng êa pra^ ôh, [ia\dah drei kno\ng khăt djam, mse\ si êbua kta\l amâo dah djam tro\ng amâo dah du\m mta djam ]ia\ng [ơ\ng tu\k mb^t ana\n yơh”.

Mơ\ng wê] êmô leh mkra mjing, mnuih djuê ana Êđê mâo lu hdră mkra mjing du\m mta djam [ơ\ng lui] lu ai tiê leh mn^t m’mông leh ana\n [ơ\ng jăk snăk. Nhạc sĩ Y-Phôn Ksơr, ti [uôn pro\ng {uôn Ma Thuột brei thâo; hdră tu\k lu êdi ana\n jing wê] leh mkra mjing srăng mđam amrê] hra, dưi lui jih mlan brei kma amrê] hra sơnăn kơh tu\k mb^t ho\ng prô] êhu\ng êmô kbao amâo dah kl^t, ku, kđeh tleh tloh êmô dưi khăt đơ điêt. }ia\ng djam [ơ\ng [a\t đo\k k[ông, jăk, mnuih djuê ana Êđê lo\ dưm asa\r boh knia, plăng, amrê], tiêu hla ê], riă ê-ih leh ana\n [a\t amrê] hra hluê si ]ia\ng. Amâo dah tơ ]ia\ng, pô sang [hu krô wê] anei pioh [ơ\ng [rư\ [rư\. Hlăk ana\n, wê] jing 1 mnơ\ng bi [a\t ngă mnâo mna` djam [ơ\ng jăk h^n:

                     Djam wê] leh tu\k ksă  

“Mâo đađa mnuih dưm hlăm đ^ng m’ô brông leh ana\n ba pioh dlông pra pui leh ana\n s^t ]ia\ng [ơ\ng khăt mă điêt pioh tu\k djam tro\ng amâo dah tu\k ho\ng ya mta djam gơ\ guôp. Tal 2 tơdah tăm mâo mnah 1 drei hlô dliê mse\ si hlô rang, đruah amâo dah ]^m pun, sơnăn du\m hlô mnơ\ng dliê [ơ\ng rơ\k mâo sơa^ wê]. Digơ\ mă wê] ana\n dưm mdê mơh pioh [ơ\ng hlăm yan hjan”.

Amai H Chi Niê ti [uôn Ako\ Siêr, phường Tân Lập, [uôn pro\ng {uôn Ama Thuột, ]ar Dak Lak brei thâo; ara\ anei, wê] jing 1 hlăm du\m djam [ơ\ng juăt mưng leh mơ\ng mnuih Êđê, khă gơ\ mkra mjing ]ia\ng bi djo\ guôp ho\ng klei mâo mơ\ng go\ sang. Wê] êmô blei ba w^t, mkra mjing leh ana\n tu\k ho\ng du\m mta djam, tro\ng mâo leh hlăm đang war, jing djam [ơ\ng jăk j^n leh ana\n nao đo\k k[ông: Băng Êđê

“Grăp blư\ mâo klei djiê bru\ amâo dah klei huă [ơ\ng lu mnuih amâo dah mâo mnuih hlăm sang ]ia\ng [ơ\ng sơnăn srăng tu\k djam wê] yơh. Anei jing 1 mta djam djăp mnuih khăp [ơ\ng, kyua gơ\ jing djam mâo mơ\ng đưm mơ\ng mnuih Êđê. Drei dưi tu\k djam wê] pioh huă ho\ng êsei amâo dah tu\k ho\ng djam tro\ng, djam dliê leh ana\n tui hluê si klei ]ia\ng [ơ\ng drei dưm du\m mta mnơ\ng bi [a\t mse\ si plăng, amrê], djam [âo. S^t [ơ\ng srăng bi m^n [uh lu mnâo mna` mdê mdê, mâo mnâo m’mih, ph^, hăng”.

          Hdră tu\k djam wê] mkăn

Amâo djo\ kno\ng khăng ba yua hlăm klei [ơ\ng huă mơ\ng Êđê, mrâo anei, djam wê] mâo gưl “bi mklă pô” leh mâo mă klei pah mni mrô 1 ti anôk bi lông mnơ\ng [ơ\ng huă Lăn kr^ng Dhu\ng gưl tal 8, mko\ mjing ti [uôn pro\ng Hồ Chí Minh. Mb^t ho\ng dhar kreh ]ing ]har lăn Dap kngư, djam wê] ngă kơ mnuih [ơ\ng khăp ]ia\ng kyua mnâo mna` `u mdê mơh, mb^t ho\ng klei yăl dliê jăk j^n kơ phu\n agha mơ\ng djam [ơ\ng pioh kơ mnuih sah mdro\ng Êđê đưm adih. Leh ana\n, djam wê] srăng lo\ kpưn nao kbiă đue# mơ\ng sang krum mơ\ng [uôn sang, jing djam [ơ\ng mâo mă hjăn păn pioh kơ tuê hiu ]hưn mơ\ng alu\ wa\l lehana\n dưi ba hlăm ana\n “Êpul 100 mta mnơ\ng [ơ\ng jăk, mâo mă hjăn păn êdah kdlưn mơ\ng Việt Nam” hluê si klei akâo mơ\ng Knơ\ng bruă Damsan Tourist – anôk bruă đru mguôp hâo hưn leh mta djam anei truh ho\ng mnuih [uôn sang ti Anôk bi lông mnơ\ng [ơ\ng huă Lăn kr^ng Dhu\ng mrâo êgao.

                                      H’Mrư pô ]ih hlo\ng răk