VOV4.K’ho- Virus Covid-19 là jơi virus pa mơya kung geh ală bơta lơh bơtờp ndrờm bè ală jơi virus lài hơ̆ sơl, krơi is uă ngan rlau jơh bơh gơ̆ dê hơ̆ là bơta lơh bơtờp mhar rlau, kal ke gròi sền. Jăt ồng Lê Quốc Hùng- Bác sĩ, Kuang ătbồ Khoa kòp nhiệt đới, Hìu sơnơm Chợ Rẫy, đơs: virus Covid-19 tơnơ̆ mờ tŭ gơmŭt tàm rơnồng dờ den geh gơmŭt tàm ală tế ƀào phan ndơl mờ sơlơ bơtờp uă tai, tơnơ̆ hơ̆ deh dùh rơ̆ rài tus gĭt nđờ rhiang kòn virus ndai. Jơi virus do rơ̆ rài bal bè khà mờ rơndăp tăp sèng mờ lơh aniai tế bào, lơh aniai tus đah bơdìh tơn, tơl kòn virus mŭt tàm dùl tế bào pa, broă do gơlơh wih gơlơh wơl uă dơ̆ mờ ngai sơlơ uă rlau tàm să jan.

Tơngai do sơnđan là tơngai gơdram kòp, cau cèng virus tàm să ờ geh tềl tơngŏ đal gĭt den tàng ờ gơtùi gĭt loh là he geh bơtờp kòp halà ờ. Mơya, tàm tơngai do, virus digơlan gơtùi lơm lơh bơtờp ai cau ndai in, bơta do, den hơ̆ sồng là sơbơng roh ngan.

Tơngai kis bơh virus dê

Virus ơm tàm ù tiah bơdìh 3 jiơ, tàm pơ àr dùl ngai mờ 3 ngai mang tàm lŭ lòs. Den tàng bè hơ̆ pal sùm sền gàr jùt ràu goh phan ngui kung bè tiah ơm kis. Pal kah là, gơwèt mờ tiah ơm kis sàng goh, bol he geh tơrmù geh uă ngan bơta lơh bơtờp bơh kòp dê.

Tàm bơta geh ngan, mờ bơta rơndăp tăp sèng kơ̆ kơl jăp sùm, bơta duh ờ uă mờ bơta sùh iò dùl êt den virus geh kis jŏ rlau, ngan là hìu jơnhoa cờñ halà măy mrềt. Tàm ù tiah duh, bơta àng mờ geh càl hềr geh tơrmù ƀà bơta lơh bơtờp bơh virus dê uă rlau. Den tàng bè hơ̆, pal kah tus broă pờ mpồng, lời mpồng càl in mŭt nàng ha pah, gàr tiah ơm kis sàng goh.

Virus ờ gơtùi mŭt tàm kơltau pràn kơldang

Tŭ tam tìp mờ kòp, pal ràu tê mờ sơƀong sàng goh. Tŭ să jan geh bơta sồt mồr, kơlau lơhò bañ lòt tus tiah geh kòp halà ơm rềp mờ cau kòp, sùm lơh sàng goh nđias tê, nđias jơng nàng tơrmù vi khuẩn tàm să jan.

Nàng pleh lơh bơtờp virus tàm broă rơcăng sơndră kòp Covid-19, bal mờ broă lơh jăt niam jơnau sồr 5 K bơh Bộ Y tế dê, làng bol he pal kah: Tŭ ràu tê pal ràu bơh 20 giây, tho rơpùt pràn đah ală nau tê, do là dùl tàm ală broă lơh nàng jùt ràu jơh virus. Sơƀong geh gơdờp lơh lề kơltau lipid bơh virus dê, rlau mờ hơ̆ tai bơh bơta duh uă, gơ kung ờ jai kis sơl. Den tàng bè hơ̆, làng bol mờ ală gơ̆p bơyô gơtùi ngui dà ram nàng ràu tê mờ pah pơgồp bal mờ sơƀong. Bàr pe bơta geh khà angkol bơh 65% gơtùi lơh lề tăp tơngi bơh virus dê, kuơmàng là ală phan ràu goh, ƀồm khuẩn geh cồng nha jùt ràu goh jơh virus bè jơnau kơ̆p kờñ.

Cau mblàng Lơ Mu K’Yến