Ơm tàm tiah đah jum mat tơngai mut càr Quảng Ngãi, kơnhoàl Ba Tơ yau, tŭ do là ală sàh Ba Tơ, Ba Vinh, Ba Động, Đặng Thùy Trâm, Ba Tô, Ba Lế, Ba Dinh, sàh Ba Ngạc neh geh tŭ là tiah sơn đờm bơh dơ̆ ntàu tam lơh Ba Tơ nam 1945- broă kah yau sơn đờm ai ală srơh tam lơh kac màng gùt lơgar in. Ù tiah bòl glar, kal ke, siơŭ siar tơl bơta tŭ do gam tam gơl muh mat pa. Tàm sàh Ba Tơ, ală gơl gùng bê tông neh tus tàm tơl thôn, ƀòn, hìu bơsram geh lơh dờng niam, hìu sơnơm sàh sùm àng đèng drơng làng bol.

Kòn cau H’rê tàm sàh Ba Tơ neh git ngui bơta ƀuơn bơh brê – suơn- wàng ròng phan, tam tờm keo, tờm chi lơh sơnơm, ròng kơnrồ, be, sur bơh jŏ tàm ƀòn lơgar. Ală broă lơh tam tờm chi lơh sơnơm hơ đơm mƀur brê, pơgồp bal tam phan mờ lơh gơlik phan, bơh sơn rờp neh cèng wơl priă jền lơh geh sùm. Broă lơh bơt bơtàu ƀòn lơgar pa dong khà hìu bơnhă rƀah tàm Ba Tơ gơmù mhar. Rài kis nùs nhơm kung li la rlau tŭ ală dơ̆ lơh chờ bơh yau geh lơh wơl, gàr sùm.

Ồng Phạm Thanh Nghìn, ơm tàm thôn Bắc Hoàn Đồn, sàh Ba Tơ, càr Quảng Ngãi pà git, ală nam tơnơ̆ tơngklàs, broă bơt bơtàu tiah tờm kơnhoàl Ba Tơ tàm ù tiah brê bơnơm gơtìp uă ngan kal ke. Làng bol brồ guh lơh sa, bơh bơta mìng git lơh gơlik is, ngui sa is, làng bol neh rơhời git ngui bơta chài măi mok:

“Jơh ală làng bol tàm Ba Tơ ndrờm lơh sa suơn sre. Tŭ do, bơh bơta tam gơl pa broă lơh tam mờ ròng phan, dà lơgar bơcri bơta chài măi mok bè tam phan den tàng neh lơh geh bơta kơ̆ kơljap. Tàm tơngai tus, bol hi kơp kờñ ngan cau kơnòm să rơp dờp kơnòl broă lơh kac màng do mờ ai rài kis làng bol dê ngai sơlơ bơtàu tơnguh niam rlau”.

Tus tŭ do, lơh sa sàh Ba Tơ gơguh kờp bal rlau 9% pah nam; priă lơh geh kờp bal dùl nă cau geh rlau 44 tơlak đong dùl nam. Jơh ală gùng lòt tàm ƀòn neh geh tuh bê tông; internet, gùng che đèng geh lơh tàm làm gùt ală tiah. Khà hìu bơnhă rƀah gơmù mhar, kờp dŭ lồi nam 2025 mìng gam mờr 4%. Ală khà do là cơng tàng niam ngan ai bơta kis wơl bơh ù tiah neh geh tŭ gơtìp aniai kơn jơ̆ ngan tàm rài tam lơh.

Ồng Đinh Trọng Thành, Củ tịc Anih duh broă Làng bol sàh Ba Tơ, càr Quảng Ngãi pà git, sàh gam lơh ngan bơcri priă lơh phan bơna, drơng jơnau kờñ tàm rài kis làng bol dê:

“Lài do, làng bol tàm Ba Tơ uă ngan là tơrgùm bơtàu tơnguh lơh sa suơn sre. Bulah bè hơ̆, tơnơ̆ tŭ tơmut bal Quảng Ngãi mờ Kon Tum, jat kềng gùng dà lơgar 24 mờ kờp dŭ rơp lơh gùng rơndeh lòt mhar Quảng Ngãi – Kon Tum lòt gan sàh, rơp dong bơtàu tơnguh lòt nhơl, tàm hơ̆ geh lòt nhơl mang. Bol hi kung kờp dŭ tus bơtàu tơnguh broă lơh sa suơn sre kơ̆ kơljap, ờ gŏ di lòt jat broă lơh tam tờm keo uă tai”.

Dilah Ba Tơ là rùp pơrya ai tiah tam lơh dră wơl bol Ñờk in den ù tiah Vạn Tường (ală sàh Bình Thuận, Bình Đông, Bình Trị, Bình Hải, Bình Hòa mờ Bình Phước, kơnhoàl Bình Sơn yau) gơ jat bal mờ dơ̆ tam lơh sơn đờm kuơmàng ngan “Tam lơh jơh ală mpồl ling” bơh lơgar Mỹ dê tàm nam 1965. Ù tiah do neh geh tŭ gơtìp ƀồm mền cuh tơrlah jơh tŭ do neh gơ gơs tiah tờm lơh sa mờ măi mok – broă drơng ala duh hồl ngan tàm tiah tàm gùl lơgar.

Tàm ù tiah bràs kò Vạn Thường, Tiah lơh sa Dung Quất geh crơng gơs bal mờ Hìu măi jồr zờu sơn rờp gùt lơgar dê bal mờ dồ ròt ală rơndap broă lơh lơh sa mờ măi mok dờng ngan. Git nđờ jơt rbô nă cau lơh broă geh broă lơh sùm, priă lơh geh uă. Uă ơruh pơnu ờ gam pal lòt tiah ndai lơh broă tai. Bơdìh mờ lơh sa mờ măi mok, sàh Vạn Tường gam brồ să hờ dà lềng. Cau lơh ka blơi ơhò dờng, lòt lơh broă tàm tiah dà lềng ngài, tơl dơ̆ lòt lơh broă tàm dà lềng lơh geh git nđờ rhiang tơlak đong. Ƀòn jàl rƀah kal ke lài do tŭ do neh nggồr nggàc sap ntas măi ơhò, uă hìu dờng niam geh lơh tàm rơndil. Ală tiah tềl kah yau bè tềl cơng tàng Sơn Mỹ, gùng tàm ù Đàm Quang Trung, ƀlàng dà lềng Vạn Tường gơ gơs là anih tus lòt nhơl, ờ mìng bơto bơtê bơhiàn bơh yau, mờ gam lơh gơlik broă lơh sa pa. Tàm ù tiah neh geh tŭ lời wơl tềl pha lin Vạn Tường khin cha jak chài, tŭ do neh gơ klŏ gơ crà mờ Tiah lơh sa Dung Quất. Ală hìu măi, hìu lơh phan lơh broă ngai màng, lơh gơlik bơta pràn lơh sa mờ măi mok duh hồl ngan tiah tàm gùl lơgar.

Ồng U Huấn, Phó Ƀí thư Duh broă sùm Tỉñ ủy càr Quảng Ngãi pà git:

“Đòm jat bơhiàn kac màng mờ nùs nhơm tam lơh pha lin Vạn Tường, bol he rơp gàr kơ̆ mpồl tam klac, gàr kơ̆ bơta pin dờn tàm bơta đơng lam bơh Đảng dê, pơn jat tai lơh geh uă cồng nha tàm ală broă, lam lơh geh cồng nha ală broă lơh sa mpồl bơtiàn càr dê; ngui tơl bơta pràn mờ bơta ƀuơn nàng tơnguh mhar rlau tai bơta bơtàu tơnguh lơh sa jat gùng dà tơnguh priă lơh geh bơh gah lơh sa mờ măi mok mờ bơt bơtàu, ngan là pơn jat tai gơ hòi gơ jà bơcri priă tàm Tiah Lơh sa Dung Quất, lơh mhar srơh “Bơt bơtàu ƀòn lơgar pa”, pơn jat tai lơh sir rơndap tap sèng phan bơna; lam lơh geh cồng nha broă lơh tơrmù rƀah mờ ai geh broă lơh, ngai sơlơ tơnguh niam rài kis nùs nhơm mờ phan bơna ai làng bol in”.

Mờ bơhiàn ờs mờng kac màng mờ ală cồng nha lơh geh tŭ do, càr Quảng Ngãi gam brồ să bơt bơtàu ƀòn tờm ngai sơlơ pas sơm, niam bơnĕ.