Tàm sap ntas pik kơphe, ală pang ƀàk lă hơ đơm mƀur kơphe bơh bi Đinh Thị Như Lê dê ơm tàm thôn 2, sàh Phú Xuân, mhar gơ glòm bềng ală plai dum pơrhê bơh kàl pik kơphe pa 2025 – 2026 dê. Là dùl tàm ală cau ùr geh pơn rơ tàm srơh tam kơphe kơ̆ kơljap sùm bơh càr Dăk Lăk dê, bi Lê pà git, lài do, hìu bơnhă bi sơngka sền gàr jat mờng kwèng yau, ờ huan sền gròi tus bơta chài măi mok. Mơya pơgap 2, 3 nam do, tơnơ̆ tŭ tus bal ală broă lơh bơto pơlam bè sền gròi bơta dờng pràn chi tam bơrlŭ bal dê, bi neh khin cha tam gơl broă lơh sa, tam gơl gơs pik plai dum, tơrmù ƀà ngui sơnơm hóa họk, sơlơ ơn phơng hữu kơ mờ lơh gơlik wơl phan sang bơh broă lơh sa suơn sre:“Mờ gơnoar broă bơh cau ùr dê den broă atbồ, gròi sền tă dơ̆ ngui tàm hìu bơnhă tơnơ̆ tŭ he lơh jat broă lơh do tàm broă sơngka sền gàr tờm kơphe den he rơp gơtùi gròi sền ală bơnah priă tă blơi phan ngui, dong broă atbồ mờ gơtùi tềm pềr priă tă bơcri lơh tàm broă sơngka sền gàr mờ rề ơnàng suơn kơphe”.

Uă nam rềp ndo, rùp să cau ùr ƀòn lơgar ngac ngar, pin dờn bơsram, đòm jat bơta chài măi mok pa neh gơ gơs mờng kwèng ngan tàm càr Dăk Lăk. Khi jơh nùs tus bal ală dơ̆ bơto pơlam, broă lơh ràng tơlik, pơgồp bơnah lơh gơ rề broă lơh sơngka sền gàr đềt mềr mờ tiah ơm kis, tơrmù priă tă lơh mờ tơnguh priă lơh geh phan bơh suơn sre dê. Ồng Bùi Văn Kịp, Pơlam broă Kông ty Bayer Việt nam pà git, Kông ty gam lam lơh 2, 3 rơndap broă lơh dong kờl lơh broă sa suơn sre, làng bol lơh broă sa tàm càr Dăk Lăk sền sơwì, bơta nền nòn mờ nùs nhơm bơsram, đòm jat neh dong cau ùr mhar git, ngui tàm bơta geh ngan tam phan, cèng wơl cồng nha loh làng ai tơl hìu bơnhă lơh broă sa in:“Tàm tŭ lam lơh den bol hi gŏ mpồl cau ùr geh gơnoar broă kuơmàng ngan. Tài ờ mìng là mpồl lơh broă mờ gam là cau sền gròi rài kis hìu bơnhă dê tai. Den tàng, dilah geh pơlam ală jơnau git wă bè broă lơh sa suơn sre kơ̆ kơljap ai mpồl cau ùr in den mpồl do rơp geh dùl gơnoar broă kuơmàng ngan tàm bơtàu tơnguh kơ̆ kơljap tàm ƀòn lơgar he dê”.

Mùl màl tàm càr Dăk Lăk, uă cau ùr tơnơ̆ tŭ tus bal broă lơh tam kơphe kơ̆ kơljap sùm neh gơ gơs là cau lơh broă sa tờm ngan bơh càr dê. Khi ờ mìng ngui bơta chài măi mok tàm broă lơh sa mờ gam rơcang tam pà mờng chài ai ală hìu bơnhă gùt dar in, pơgồp bơnah lơh gơs mpồl  bơtiàn cau lơh broă sa bal mờ gơp brồ guh. Tàm uă tiah tam uă kơphe bè Cư Mgar, Krông Năng, Krông Ana… cau ùr at kơnòl broă lam bồ jơnum lơh sa, atbồ tơn broă cih wơl jơnau gơlik geh pah ngai tàm suơn, pơlam ngui phơng ơn mờ sơnơm sền gàr phan tam lơngăp lơngai. Bi H’Nhung Mlô, ơm tàm sàh Cư Mgar yal:“Bol hi đềt mềr mờ brê bơnơm, pal geh kơnòl bal mờ gơp sền gàr tiah ơm kis, mờ bol hi sơnơng là he rơp lơh tờm kơphe he dê gơguh jơnhua priă jền lơh geh bơh tờm kơphe. Ală cau lơh broă sa bơh tiah ndai khi git tus mờ khi lòt sền, bơsram, đòm jat mờ khi kờñ broă lơh kơphe bol hi dê”.

Jat mò Đặng Thị Thủy, Phó Kwang lam bồ Sờh Broă lơh sa suơn sre mờ Tiah ơm kis càr Dăk Lăk, tàm ală broă lơh bơto pơlam lơh sa suơn sre, rơndap broă lơh lơh broă bal đah dà lơgar mờ cau nă să is bè lơh sa suơn sre kơ̆ kơljap sùm tàm càr Dăk Lăk ndrờm cih dờp geh bơta tus bal ngai sơlơ uă bơh cau ùr dê. Khà cau ùr tus bal bơto pơlam, ngui bơta chài măi mok pa geh rlau 40%, uă cau neh gơs cau lơh broă sa tờm ngan, rơcang tam pà bal mờng chài mờ ƀòn lơgar:“Tŭ mut tàm dùl mpồl lơh phan lơi den ndrờm geh gơnoar broă bơh cau ùr dê lơm gơ jat bal mờ mpồl lơh phan hơ̆. Mờ kuơmàng là gơ wèt mờ tờm kơphe tŭ do den cau ùr neh lơh bơh tŭ tam, sơngka sền gàr, ơn phơng tus tŭ pik tơnhàu kung bè lơh gơlik phan nàng pơgồp bơnah tơnguh priă lơh geh phan hơ̆ dê, nàng gŏ là, tềl lời wơl bơh cau ùr lơh broă sa suơn sre dê ndrờm gơtùi lơh gơs dùl bơta niam chài bơh tơl tiah dê”.

Tàm gùng bơtàu tơnguh broă lơh sa suơn sre kơ̆ kơljap sùm, gơnoar broă bơh cau ùr Dăk Lăk dê ngai sơlơ geh dờn dờp wil tơl mờ ki ngàm. Khi ờ mìng là cau lơh broă mờ gam là cau sền gròi, atbồ, cau mblàng wơl bơta gơ kờñ mờ sền gàr ală bơta kuơ niam bơnĕ bơh ƀòn lơgar dê. Gơ wèt mờ kơphe Dăk Lăk, bơta kơ̆ kơnhăp ờ mìng geh bơt bơtàu bơh tơngai, càl tiah kơh bơnơm, ù bazan mƀùr niam dê mờ gam bơh mpàng tê triang tryồng bal mờ bơta jak chài bơh oh mi cau ùr tàm ală ƀòn dê tai.