VOV4.K’ho - Ală tiah tam sầu riêng tàm càr Dăk Lăk gam rơcang mŭt tàm dơ̆ tơnhào kàl tờm. Do là tŭ Nghị định thư bè sền gròi kòp gơtờp plai sầu riêng tàm drà kă bro lơgar Lo geh kĭ hơ bal, pờ gùng ai plai chi do geh tăc uă tàm gùng drà kă bro tờm mờ lơgar bơdìh. Tàm kơnhoàl Krông Păc, do là tiah tơrgùm uă ngan ală mpồl lơh sa kă bro blơi, tăc mờ lơgar bơdìh plai sầu riêng uă ngan càr Dăk Lăk dê, neh pà gŏ bơta chờ tềng đăp mờ bơta niam do.

                              Sầu riêng là phan tam cèng geh uă priă ai làng bol càr Dăk Lăk in

Bŭ lah ờ hềt tus kàl tơnhào, mơya suơn tam tờm sầu riêng ơnàng rơlao 2 lồ bơh hìu nhă lŏ Lê Thị Thanh Thuý, kis tàm ƀòn Dung, xã Ea Yông, kơnhoàl Krông Păc, càr Dăk Lăk ngai lơi kung geh cau blơi tus lùp. Lŏ Thuý pà git: khà priă plai sầu riêng gam gơguh pah ngai, mờ gam tàm khà mờr 50 rơbô đong tàm 1 kĭ, kas rơlao 2 dơ̆ mờ kàl tơnhào nam lài. Mờ khà priă do, neh tơl bơtơl broă cồng nha tơnhào gơmù tài mìu ờ di kàl tŭ tờm lì bơkào. Lŏ Thuý kơ̆p kờñ, broă geh tăc uă mờ gùng kă bro tờm geh dong kờl khà priă plai sầu riêng pơn jăt tai gơguh: “Tŭ do, dà lơgar neh kĭ hơ den hìu nhă añ chờ hờp ngan, làng bol lơh broă sa chờ hờp ngan. Nam lài geh uă hìu tăc mìng 20 rơbô đong, 22 rơbô đong, geh cau tăc 25 rơbô đong tơl kĭ mờ nam do uă rơlao 2 dơ̆ bè hơ̆. Khà priă geh bè do làng bol lơh broă sa bol añ lơh ngan bơcri priă lơh phơng vi sinh, phơng hữu kơ kloh nàng geh tăc mờ lơgar bơdìh. Di lah gam sùm bè lài do, kơnờm sùm mờ cau kă bro, cau kă bro tăc mờ cau lơi bol añ ờ git, gam khà priă den gơtìp kal ke ngan”.

                                        Plai sầu riêng rơcang cèng tăc mờ lơgar bơdìh

Ờ mìng cau tam tờm sầu riêng, ală mpồl lơh sa kă bro blơi, lơh nàng tăc mờ lơgar bơdìh kung chờ hờp ngan sơl tŭ Nghị định thư geh kĭ hơ bal. Jăt ồng Lê Anh Trung, Kwang atbồ drơng broă lơh tiah tam phan Kông ty Kổ phần tăc mờ blơi phan mờ lơgar bơdìh Dũng Thái Sơn, tàm xã Ea Kênh, kơnhoàl Krông Păc, càr Dăk Lăk đơs: do là dơ̆ niam ngan gơwèt mờ ală mpồl lơh sa kă bro tăc sầu riêng mờ lơgar bơdìh dê. Tài lài mờ tŭ geh Nghị định thư, bŭ lah mpồl lơh sa kă bro neh bơ̆t bơtàu broă pơgồp bal mờ lơh sră nggal nàng geh mã số tiah tam, mơya plai sầu riêng kung gam tăc dùl ết ngan mờ lơgar ndai, pal lòt gan uă broă lơh kòn gùng, lơh khà priă gơguh uă: “Bơh nam 2020, bol añ kung neh pơgồp bal bơ̆t bơtàu tiah tam mờ 33 mã sồ tiah tam 1 rơbô 160 lồ. Mờ bol añ geh 9 hìu lơh bă ù ơnàng hìu lơh mờr 60 lồ, gơtùi lơh geh di pal mờ bơta pràn blơi ală tiah tam bơh bol añ dê mờ khà geh 200 rơbô tấn pah nam. Tus tŭ do, bol añ neh pơgồp bal mờ 20 hợp ták xã mờ bă ù lơh ơnàng 6 rơbô lồ. Tàm hơ̆, broă lơh gơs ală sră nggal bè sră tiah tam nàng geh ai mã số tiah tam den bol añ neh lơh gơs uă sră nggal rơlao 2 rơbô 500 lồ”.

Jăt khà kờp, càr Dăk Lăk tŭ do geh mờr 17 rơbô lồ ù tam tờm sầu riêng, tàm hơ̆ geh 15 rơbô lồ gam tàm tơngai geh plai, kờp jơh plai lơh geh 140 rơbô tấn. Pah nam geh tus 70% khà plai sầu riêng càr Dăk Lăk geh tăc tus lơgar Lo jăt broă tăc dù ết. Tàm hơ̆ kơnhoàl Krông Păc là dùl tàm ală kơnhoàl geh bă ù tam tờm sầu riêng uă ngan mờ rơlao 4 rơbô lồ, khà geh nam lài di pơgăp 50 rơbô tấn. Mò Ngô Minh Trinh, Phó Củ tịc UɃÑZ kơnhoàl Krông Păc pà git: khà măt kă bro plai sầu riêng Krông Păc neh geh dong kờl. Kơnhoàl geh ngui niam bơta niam do nàng pờ geh bơh broă phan do geh tăc mờ lơgar bơdìh jăt gùng tòm: “Tŭ UɃÑZ kơnhoàl Krông Păc geh Kụk ngui bơta ngăc ngar dờp khà măt plai sầu riêng mpồl bal. Kơnhoàl neh lam sồr gơwèt mờ làng bol chồl pràn nàng tơnguh uă bơta niam phan geh lơh bơh plai sầu riêng dê, nàng tŭ tăc mờ lơgar bơdìh jăt gùng tờm den pal geh tơl niam jăt mờ jơnau kờñ bơh đah blơi dê. Mờ tàm tơngai do, kơnhoàl kung neh jơh nùs lơh ală jơnau sồr bè khà VietGap, hơ̆ sồng bơto sồr làng bol tàm broă tam jăt hữu kơ. Bơdìh hơ̆ tai, kơnhoàl pơn jăt tai dan mã số tiah tam, tŭ do kơnhoàl neh ai geh 1 rơbô 40 lồ mã số tiah tam mờ bol añ gam pơn jăt tai nàng ai di pơgăp 1 rơbô lồ ù tai”.

Ồng Vũ Văn Côn, Phó Kwang atbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Dăk Lăk pà git: Bŭ lah kờñ tăc mờ lơgar Lo, plai sầu riêng lơgar Việt Nam pal di pal geh ală jơnau kờñ bè ờ do ờ dă tàm phan sa, ờ geh jơnkah khà sơnơm sền gàr phan tam uă ir mờ khà geh ai, klơm di mờ kơrnoăt geh ai. Jơnau yal tăc mờ lơgar bơdìh pal tơl măt mpồl lơh sa kă bro, mã số tiah tam, hìu lơh. Bơdìh hơ̆ tai, tŭ tam, mpồl lơh sa kă bro, làng bol pal di pal mờ jơnau kờñ bè sră nggal cih, sră nggal tam, sền gàr kung bè ală broă sền gròi niam ờ do ờ dă phan sa lài mờ tŭ tơnhào mờ đah lơgar Lo ai. Broă phan plai sầu riêng lơgar Việt Nam geh tăc uă mờ lơgar Lo jăt gùng tờm geh kwơ màng ngan gơwèt mờ tiah tam tờm sầu riêng càr dê. Ồng Vũ Văn Côn đơs: “Lài do ờ geh tăc uă jăt gùng tờm, tŭ do neh geh tăc gùng tờm, den tàng di lah plai sầu riêng geh tơl jơnau sồr den geh tăc jơh ha là mìng geh 70% khà geh tăc mờ lơgar Lo, tài gam geh bal ală bơta kờñ ndai tai, mơya loh làng phan geh tăc mờ lơgar Lo geh gơguh uă ngan mờ khà priă kung geh gơguh uă sơl”.

Cau mblàng Ndong Brawl