VOV4.K’ho - Tiah tam geh mã số git nền măt mờ broă tam geh gàr bơta niam, ring bal mờ khà phan gam cèng geh cồng nha ai làng bol lơh broă sa bal mờ ală mpồl lơh sa kă bro tăc mờ blơi phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre mờ lơgar bơdìh tàm Tây Nguyên.

Càr Lâm Đồng tŭ do geh di pơgăp 10 rơbô lồ ù tam tờm sầu riêng mờ do là dùl tàm ală bơta phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre geh bơta kwơ uă càr dê. Ồng Võ Hữu Long, Kwang atbồ Kông ty TNHH lơh sa kă bro Long Thuỷ tàm ƀòn 6, xã Lộc An, kơnhoàl Bảo Lâm pà git, drà kă bro bal mờ broă tăc mờ lơgar ndai plai sầu riêng tŭ do geh niam, mơya khà geh kwơ bơh bơta pai chi bơkah do sơlơ gơguh uă mờ ring niam tŭ tiah tam geh dan mã số git nền măt, ndrờm bal broă tam, sền gàr, tơnhào, lơh mờ klơm. Kwơ màng, mờ broă ai geh mã số tiah tam, mpồl lơh sa kă bro neh tăc mờ lơgar ndai jăt gùng tờm mờ cèng geh bơta kwơ uă ai jơh cau tam mờ mpồl lơh sa kă bro in: “Mã tiah tam neh geh ai bloh, VietGAP tơl bloh, tŭ añ đơs là neh geh sră tăc mờ lơgar bơdìh den khà priă añ blơi pơn drờm mờ drà kă bro geh kas rơlao bơh 15 tus 20 rơbô đong. Mờ ală bă ù neh geh ai mã số, neh pơgồp bal lơh tàm mpồl añ dê den pa do añ kĭ tus 6 rơbô tấn”.

Lơh tiah tam jăt broă pơgồp bal kung gam geh chồl pràn tàm càr Dăk Nông mờ uă bơta phan plai chi bè sầu riêng, plai màk, plai pơ-ò, plai ƀơ. Uă tiah tam tàm càr do kung neh geh ai mã số git nền măt nàng drơng tàm broă tăc mờ lơgar bơdìh. Ồng Bùi Phú Tôn, Kwang atbồ Kông ty TNHH kă bro tăc mờ blơi phan mờ lơgar bơdìh Nghiệp Xuân, xã Dăk Nia, ƀòn dờng Gia Nghĩa, càr Dăk Nông pà git, mờ broă lơh geh broă pơgồp bal lơh, ală bơta phan bơh kông ty neh geh bơta niam uă mờ ndrờm bal, cèng geh bơta kwơ uă tŭ tăc mờ lơgar ndai: “Drà kă bro kờñ he pal tăc mờ lơgar bơdìh jăt gùng tờm. Tăc mờ lơgar bơdìh jăt gùng tờm den pal geh mã tiah tam, mã hìu lơh jăt jơnau kờñ ngan, ờ gơtùi tăc jăt gùng dềt bè lài do tai”.

Tiah tam geh mã số git nền măt mờ broă tam geh bơta niam uă gam cèng wơl cồng nha uă ai làng bol lơh broă sa bal mờ ală mpồl lơh sa kă bro tăc phan mờ lơgar bơdìh tàm Tây Nguyên dê. Broă do gam pơn jăt tai geh ală càr tàm tiah do sền kwơ tàm broă tơnguh nàng gơtùi ai geh ală bơta phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre tờm tus mờ dunia dê.

Ơ làng bol mờ gơ̆p bơyô! Bè neh yal tơngĭt tàm bơnah bơh sơnrờp jơnau do dê, pơn jăt tai bol añ geh dơ̆ lùp mò Nguyễn Thị Tình, Phó Kwang ătbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Dăk Nông bè pơlam gùng dà bơtàu tơnguh tiah tam geh mã sồ gĭt nền mat.

Ơ mò, broă lơh uă tiah tam geh mã sồ gĭt nền mat tàm càr Dăk Nông tus tŭ do neh lơh geh cồng nha bè lơi?

Mò Nguyễn Thị Tình: Mã sồ tiah tam tàm càr Dăk Nông tus tŭ do, den Kụk Sền gàr phan tam neh pà 38 tiah tam in, tàm hơ̆ geh bal mã sồ anih ơn tàm kơldung. Bơh bồ nam tus tŭ do bè đah Sở kung neh sồr Ci kụk Bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre là mpồl cau tờm tă pơgồp jơnau đơs kung bè là să tờm tơn lam lơh dờp sră nggal tơnơ̆ hơ̆ sền swì mờ dan mờ Kụk Sền gàr phan tam nàng geh Kụk pà mã sồ tiah tam. Bơh bồ nam tus tŭ do neh dan geh 6 sră nggal, tŭ do kung gam kơ̆p Kụk Sền gàr phan tam sền swì nền, hơ̆ sồng pà mã sồ mờ pơyua tus lơgar blơi phan. Tŭ geh jơnau đơs dờn yal wơl den Kụk geh yal càr in. Tŭ do, den Dăk Nông rơ̆p pa geh bàr pe mpồl lơh sa kă bro tus dan cih mat nàng pà mã sồ tiah tam, uă ngan là sầu riêng, dơ̆ bàr là plai màk mờ pơ ồ.

Bơta kwơ mờ cồng nha bơh broă lơh uă tiah tam geh mã sồ gĭt nền mat tàm ù tiah càr dê bè lơi, ơ mò?

Mò Nguyễn Thị Tình: Đơs ngan là, bàr pe lơgar blơi phan geh jơnau sồr den jơnau kờñ bơh pà mã sồ tiah tam dê là nàng drơng ai broă tăc mờ lơgar ndai in, nàng lơh gơguh priă geh bơh phan lơh geh bơh sươn sre kung bè gơguh khà tàm pơndrờm tăc mờ lơgar ndai phan lơh geh bơh sươn sre tàm ù tiah càr dê. Mờ tàm ù tiah càr dê den tŭ do, ngan là phan bơna bè chi sa plai bè sầu riêng, pơ ồ, ƀơ den geh uă ngan, geh bơta pràn. Gơwèt mờ chi sa plai geh ai lài tài bơh gơ sồr tăc ris mờ lơgar ndai. Đơs ngan là, gơwèt mờ ală tiah tam geh pà mã sồ den cau tờm bơh tiah tam dê neh gĭt nền geh jơnau kờñ tăc mờ lơgar lơi. Jăt jơnau sồr bơh lơgar hơ̆ dê den cau geh broă jàu nàng pà mã sồ. Tŭ do, den jơnau kờñ bơh ală mã sồ dê gam dan nàng pà là geh ai tơmŭt tàm tăc uă mờ lơgar ndai jăt sră pơrgon. Bè hơ̆, lài ngan, khà phan gơwèt mờ chi tam geh pà mã sồ geh blơi uă rlau mờ priă tŭ lơi kung geh rlau mờ uă rlau. Mơya, làng bol geh kwơ rlau. Tài bơh nàng lơh geh jơnau sồr geh pà mã sồ tiah tam den gơ sồr làng bol pal tam gơl broă tam phan kung bè jơnau sồr bè bơta chài gơwèt mờ tiah tam uă rlau mờ lơh sa ờs mờng bè lài. Gròi sền geh bơta niam, ngan là gơwèt mờ mã sồ tiah tam cau sền gròi uă tus gròi sền phan kis lơh aniai, he pal geh broă rơndăp tăp sèng geh gròi sền, geh cih tàm sră pơ àr mờ yal tơngĭt.

Là càr geh rài lơh sa bal mờ lơh broă sa sươn sre là bơta pràn, uă bơta pràn, tơngai tus pơlam gùng dà, broă rơndăp lơh bơh càr dê tàm broă lơh uă tiah tam geh mã sồ gĭt nền mat bè lơi, ơ mò?

Mò Nguyễn Thị Tình: Pơlam gùng dà bơh gah lơh broă do dê tàm tơngai tus gơwèt mờ broă lơh uă mã sồ tiah tam, hơ̆ là mã sồ gĭt nền mat ai chi tam in den lài ngan, nàng rơcăng ai broă do in den gah lơh broă do neh sồr ală cơldŭ, ƀan lơh broă geh gơnoar rơcăng lài geh broă rơndăp lơh mờ tă pơgồp jơnau đơs lơh ală tiah tam, lơh tiah geh pà mã sồ tiah tam. Nàng lơh bơnàng jă, lơh cơng tàng nàng tŭ geh ală mpồl lơh sa kă bro khi neh cribơyai geh ală sră pơrgon tăc tus ală lơgar, jăt tàm jơnau sồr bơh ală lơgar blơi phan dê den he geh dong kờl nàng pà mã sồ tiah tam. Bơh tŭ do tơn, den he pal geh bơto pơlam, geh broă rơndăp lơh nàng mblàng yal, bơto pơlam ai làng bol in, ngan là ai ală tiah tam pha in tơrgùm bàr pe tờm chi sa plai lài. Bơh hơ̆ nàng làng bol in gĭt broă lơh, lơh geh jơnau sồr tam phan lơh geh 2 jơnau sồr tờm ngan. Jơnau sồr 774 bè broa rơndăp tăp sèng lơh mờ jăt sền mã sồ tiah tam. Mờ jơnau sồr tờm ngan 775 bè lơh mờ jăt sền mã sồ anih ơn tàm kơldung. Tàm nùs nhơm pal lơh niam geh jơnau sồr, gĭt nền geh mã sồ tiah tam, tơnơ̆ hơ̆ gơ jăt tàm broă gơlik geh ngan ngồn mờ rơcăng lài bè hơ̆. Tus tŭ ală mpồl lơh sa kă bro, kông ty khi jòi geh tăc tus ală lơgar bơyô dê, khi đơs mờ ală anih lơh sa kung bè ală hợp tak xã he dê nàng lơh tiah tam phan nàng drơng tăc mờ lơgar ndai den tŭ hơ̆ geh mhar.

Tàm uă tiah gam lơh mờ lơh geh cồng nha niam hơ̆ là lam lơh bal jăt ală broă, broă do geh càr sền gròi bè lơi, ơ mò?

Mò Nguyễn Thị Tình: Ngan ngồn nàng lơh geh tiah tam den gơ jăt bal mờ hơ̆ là pal lơh ală broă lơh bal, nàng lơh geh tiah tam phan mờ tiah tam pal lơh bơta niam nàng lùp gĭt anih lơh, gĭt tiah tờm lơh gơlik bơh sơnrờp. Bơta kwơ bơh tiah tam dê là he geh gĭt geh chi tam hơ̆ gam tam tàm tiah lơi, cau lơi gam lơh mờ jăt bơta rơndăp tăp sèng lơi, geh gàr niam ờdo ờdă phan sa halà ờ. Bè hơ̆ den nàng geh tiah tam tơl mã sồ tiah tam den ngan ngồn ală hìu lơh sa tàm hơ̆ pal lơh bal mờ gơ̆p nàng ring bal bè bơta rơndăp tăp sèng tam phan kung bè bơta rơndăp tăp sèng gròi sền phan kis lơh aniai nàng cih tàm sră tam phan. Ngan den tàng bè hơ̆, tàm ù tiah càr den bơh Tỉñ ủy tus Ủy ƀan Ñân zân càr neh geh uă ngan jơnau sồr bè broă do. Tàm tơngume rơndăp tăp sèng wơl gah lơh broă sa sươn sre den kung gĭt nền ai tơmŭt lơh bal ală broă nàng lơh geh tiah tam phan jŏ jòng kơ̆ kơl jăp drơng măy mok lơh gơlik phan kung bè tăc mờ lơgar ndai tơnơ̆ do in.

Ơi, dan ưn ngài mò Nguyễn Thị Tình, Phó Kwang ătbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Dăk Nông.

Cau cih Công Bắc- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến mờ Ndong Brawl