VOV4.K’ho- Dăk Lăk tŭ do gam brồ guh là càr dơ̆ 2 bè bă ù tam sầu riêng tàm gùt lơgar, tơnơ̆ càr Tiền Giang bal mờ mờr 15 rbô lồ. Do là bơta ƀuơn bơh càr Dăk Lăk dê tŭ Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn Việt Nam mờ Tổng Kụk sền sơ wì broă tac mờ blơi phan mờ lơgar ndai lơgar Lo dê ring bal nghị địñ thư “Jơnau sồr sền gròi kòp phan tam gơ wèt tus mờ plai sầu riêng tac bơh Việt Nam tus lơgar Lo”, bơta do ndrờm mờ broă, drà kă bro lơgar Lo sơn đờm pờ mpồng tac uă jat sră pơrgon ai bơta plai chi do in. Bè hơ̆ den Dăk Lăk neh geh bơta rơcang lài bè lơi nàng plai sầu riêng Dăk Lăk gơtùi mut tàm drà kă bro geh 1 tơmàn 400 tơlak nă làng bol do.

Hìu bơnhă ồng Trần Văn Chiến, ơm tàm bbòn Jung, xã Ea Yông, kơnhòal Krông Păk geh 4 lồ 7  sàu ù mờng tam sầu riêng lơm. Lòt gan uă kal ke mờ kơ̆ nùs mờ sơntìl sầu riêng Dona neh rlau 18 nam do, ồng pà git, ồng chờ hờp ngan tŭ klo yal Lo ring bal blơi uă jat sră pơrgon sầu riêng Việt Nam dê. Ồng Trần Văn Chiến kung git là, do là tŭ niam dờng ngan mơya kung ai tơlik uă bơta lòng ai sầu riêng Dăk Lăk in tŭ drà kă bro lơgar Lo ờ gam ƀuơn tai, mờ geh ală jơnau sồr kal ke rlau bè tơl khà ờdo ờdă phan sa: “Ờ mìng is să tờm añ mờ gùng dà tac sầu riêng tus lơgar ndai bol hi chờ hờp ngan, tài làng bol lơh broă sa kơp kờñ phan niam tac geh khà priă jơnhua, den tàng chờ hờp ngan. Tơl khà VietGAP bol hi neh lơh bloh. Hơ̆ là 1 bơnah tàm tơl khà tac phan hờ lơgar ndai. Dơ̆ 2 là mã ù tiah tam bol hi gam lam lơh nàng di tŭ tac hờ lơgar ndai”.

Ờ mìng làng bol tam sầu riêng mờ ală mpồl lơh sa kă bro tus bal tac hờ lơgar ndai sầu riêng kung neh geh bơta rơcang lài nàng gơ dờp sơl. Pơn rơ là Kông ty Kổ phần kă bro tac mờ blơi phan bơh lơgar ndai Dũng Thái Sơn (càr Dăk Lăk). Bơdìh mờ lơh sir ală sră nggal sền sơwì dờn dờp tiah tam sầu riêng mờ anih ơn tàm kơldung nàng lơh jat ală tơl khà bơh đah lơgar blơi dê ai tơlik, kông ty gam sơbac mhar lơh bal mờ ală hìu bơnhă làng bol, hợp tak xã nàng lam lơh mã sồ ù tiah tam. Tŭ do, kông ty neh lơh geh 33 mã sồ ù tiah tam ai rlau 1 rbô lồ in pơyua tus lơgar Lo sền sơwì bơh nam 2021. Nam 2022, Kông ty pơn jat tai lơh bal mờ 20 hợp tak xã tàm càr neh lơh geh 3 rbô lồ mã sồ ù tiah tam (tàm hơ̆ sră nggal lơh sir là 2 rbô 500 lồ), broă rơndap lơh tus jơh nam, Kông ty geh lơh tai 5 rbô lồ. Bơdìh hơ̆ tai, kông ty gam geh 17 anih ơn tàm kơldung bơh Tiền Giang tus Tây Nguyên. Ồng Lê Minh Tâm, Phó Kwang atbồ Kông ty kổ phần kă bro tac mờ blơi phan bơh lơgar ndai Dũng Thái Sơn pà git: “Mpồl lơh sa kă bro bol hi neh rơcang lài mã anih ơn tàm kơldung mờ mã ù tiah tam. Nàng tơ nơ̆ do drơng broă tac tus drà kă bro lơgar Lo in, bol hi gam rơcang ală bơnah broă pơn jat tai là lơh tai 12 anih ơm tàm kơldung plai chi nàng tac tus drà kă bro lơgar Lo. Lam lơh tai ală mã ù tiah tam ai ală kơnhòal bơh càr Dăk Lăk dê in bè Cư Mgar, Krông Buk, Krông Năng…nàng khà geh uă, tơl bơta gơ wèt tus mờ anih ơn tàm kơldung in”.

Dăk Lăk tŭ do geh rlau 15 rbô lồ sầu riêng, geh 17,6% bă ù tam sầu riêng bơh gùt lơgar dê mờ là càr geh bă ù tam sầu riêng uă dơ̆ 2, tơ nơ̆ càr Tiền Giang; khà tơnhàu nam 2022 kờp dŭ geh mờr 150 rbô tấn mờ kờp dŭ khà tơnhàu tus nam 2025 là 300 rbô tấn. Mờ bơta geh is bè ù tiah, trồ tiah gơ kờñ ngan, ală sơntìl sầu riêng geh làng bol Dăk Lăk tam uă bè Ri6, Dona... geh cồng nha lơh sa uă. Ồng Vũ Đức Côn, Phó Kwang atbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển nông thôn càr Dăk Lăk pà git: nàng dờp tŭ niam tac uă jat sră pơrgon tus drà kă bro lơgar Lo, gah lơh sa suơn sre càr Dăk Lăk neh sền gròi tus broă bơtàu tơnguh tiah tam phan kơ̆ kơljap jŏ jòng sùm tŭ Nghị địñ thư sơn đờm geh lơh. Bal mờ hơ̆, gah Lơh sa suơn sre càr Dăk Lăk neh pơgồp bal mờ Kụk sền gàr phan tam (Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn) lam lơh broă lơh mblàng yal, pơlam mờ lơh mã sồ ù tiah tam, mã sồ anih ơn tàm kơldung plai ris drơng broă tac hờ lơgar ndai. Tus tŭ do, gah lơh sa suơn sre neh crơng gơs mờ lơh tiah tam sầu riêng tơrgùm bal drơng tac hờ lơgar ndai in mờ kờp jơh bă ù rlau 1 rbô 500 lồ mờ 24 mã anih ơn tàm kơldung tàm gùt càr.

Bulah bè hơ̆, jat ồng Vũ Đức Côn pà git, Nghị địñ thư mùl màl là ală jơnau sồr bơta chài sồr đah tac pal lơh jat. Den tàng, nàng plai sầu riêng Dăk Lăk tac tus lơgar Lo jŏ jòng, kơ̆ kơljap den tơl tiah, mpồl lơh sa kă bro, làng bol lơh broă sa pal ngai sơlơ tơnguh bơta niam, bơta mờng chài tàm broă ngui ròt bơta kuơ nàng lơh jat niam ală jơnau sổ ai tơlik tàm Nghị địñ thư: “Mã sồ ù tiah tam, mã sồ anih ơn tàm kơldung geh đah lơgar Lo dờp bal mờ Nghị địñ thư neh geh kĭ mìng là bơta pal geh, ai nàng phan bol he dê gơtùi tac tus lơgar Lo den pal geh bơta sền sơ wì geh dờn dờp. Nàng sầu riêng gơtùi tac tus lơgar Lo dùl bă kơ̆ kơljap jŏ jòng sùm den sùm pal lơh ngan bơh broă tam, sơngka sền gàr, ơn tàm kơldung tus pơndiang bol he pal sùm lơh jat jơnau sồr bơh lơgar blơi dê”.

Gơtùi gŏ Dăk Lăk neh geh dùl bơta rơcang lài nền nòn ai plai sầu riêng in geh tac uă jat sră pơrgon. Nghị địñ thư geh kĭ lơh tềl dùl bơta tam gơl kuơmàng nàng plai sầu riêng in geh brồ guh. Bulah bè hơ̆, nàng ngui niam ală drà kă bro lơgar ndai, ngan là drà kă bro geh bơta pràn bè lơgar Lo dùl bă kơ̆ kơljap jŏ jòng sùm, Dăk Lăk kung gam uă broă pal lơh tàm yal tơnggit mat kă bro, ngui măi mok, mờng chài rlau tàm broă lơh bal ală mpồl ...

Nghị địñ thư geh kĭ hơ đah Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn Việt Nam bal mờ Tổng Kụk Sền swì broă lơh tăc blơi phan mờ lơgar ndai lơgar Lo dê lơh tềl dùl bơta bơtàu tơnguh kwơmàng ai broă tăc sầu riêng mờ lơgar ndai geh tăc uă jăt sră pơrgon tàm drà lơgar Lo. Bè hơ̆, tàm ală tŭ cribơyai kĭ hơ geh lơh bè lơi, ală tơngume pal sền ngac tàm Nghị địñ thư là tơngume lơi mờ sầu riêng Việt Nam kờñ pal lơh geh ală jơnau sồr lơi nàng geh drà lơgar Lo dờn. Nàng hơ ală jơnau lùp do, cau lơh ƀăo mờng cih bè jơnau do geh dơ̆ lùp ồng Nguyễn Quang Hiếu, Kwang ătbồ Cơldŭ lơh broă Lơh broă bal dunia mờ mblàng yal jơnau, gơwèt Kụk Sền gàr phan tam, Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn.

Ơ ồng, dan ồng pà gĭt bàr pe bơta bè ală tŭ cribơyai đah Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn mờ Tổng Kụk Sền swì broă lơh tăc blơi phan mờ lơgar ndai lơgar Lo dê nàng lòt tus jơnau kĭ hơ Nghị địñ thư “Sồr sền swì kòp phan tam gơwèt mờ plai sầu riêng tăc mờ lơgar ndai bơh Việt Nam tus lơgar Lo”:

Ồng Nguyễn Quang Hiếu: Gơtùi đơs bơta pràn kung bè bơta ƀuơn bơh tờm sầu riêng dê neh geh kwang bàng đơng lam bồ Ƀộ, kwang bàng đơng lam bộ Kụk neh gờñ gĭt nền bơh lài mờ ală nam 2018. Den tàng bè hơ̆, mờ bơta sồr lơh jơh nùs kràñ cê ngan, bol añ neh sơrbac mhar lơh geh ală sră pơ àr bè sầu riêng nàng pơyua ai drà kă bro lơgar Lo in. Tơnơ̆ puan nam cribơyai mờ uă ngan dơ̆ cribơyai bơta chài, ală dơ̆ lòt sền den lồi dŭt tus ngai 11/07 pa do, kwang đơng lam bồ Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn mờ Kwang ătbồ Tổng Kụk Sền swì broă lơh tăc blơi phan mờ lơgar ndai lơgar Lo dê neh bal mờ gơ̆p kĭ hơ Sră Nghị địñ thư do. Do ngan là dùl jơnau sơnđờm bơh sơnrờp nàng pờ tơlik dùl tŭ tơngai pa ai gah sầu riêng lơgar Việt Nam dê in.

Bè hơ̆, tơngumme bơh sră Nghị địñ thư do dê là tơngume lơi mờ ală bơta lơi kờñ pal sền ngăc tàm sră Nghị địñ thư do, ơ ồng?

Ồng Nguyễn Quang Hiếu: Bè jơnau sồr tàm Nghị địñ thư hơ̆ là dùl sră nggal nàng ngan ngồn lơh di pal ală jơnau sồr mờ đah lơgar Lo dê sồr. Kwơmàng tàm Nghị địñ thư do bol he pal kah bàr pe bơta tờm, tơnơ̆ do: lài ngan là jơh ală suơn sầu riêng, ală anih prăp ơn tàm kơldung pal geh sră cih mat dan lơh mờ geh bơta ai gơnoar bơh đah Tổng Kụk Sền swì broă lơh tăc blơi phan mờ lơgar ndai lơgar Lo dê kung bè Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn lơgar Việt Nam dê lài mờ tŭ tăc mờ lơgar ndai. Tàm ală anih prăp ơn tàm kơldung mờ ală tiah tam pal ai kwang bàng lơh broă măy mok tus nàng lơh bè lơi ătbồ gơtùi niam ngan rlau jơh bơta niam phan bơna jăt di ală jơnau sồr bơh Nghị địñ thư dê. Ai bè đah ală anih lơh broă ătbồ lơh jăt bè Kụk Sền gàr phan tam den bol añ kung geh ală broă lơh bơto pơlam nàng bơto yal ală jơnau sồr do dùl bă sơrbac mhar mờ làm uă ngan rlau jơh tus ală tiah in, hơ̆ sồng tus ală hợp tak xã, ală tiah tàm jơh gùt lơgar. Mờ geh bal ală anih prăp ơn tàm kơldung sền gròi tus broă tăc mờ lơgar ndai plai sầu riêng.

Bè ồng pa đơs bè ală bơta pa kờñ pal kah gơwèt mờ ală tơngume tàm sră Nghị địñ thư do, mơya jăt ồng den broă lơi là ală broă kal ke mờ bol he kờñ pal sền gròi tă bơsong rlau nàng lơh geh jơnau sồr tăc mờ lơgar ndai plai sầu riêng tus drà lơgar Lo taih?

Ồng Nguyễn Quang Hiếu: Digơlan ală bơta kal ke tàm Nghị địñ thư gơ ơm tàm ală bơta pa bơh Nghị địñ thư do dê pơndrờm mờ ală bơta pal jăt ờs mờng lài do là pal ai kwang bàng lơh broă đah măy mok tus lơh bè lơi ătbồ gơtùi bơta niam phan bơna tàm drà tăc. Bal mờ hơ̆, ală suơn tam pal lơh jăt ală jơnau sồr bè lơh jăt broă lơh sa niam VietGap, IBM. Digơlan tàm ală broă lơh lài do, broă lơh ờs mờng bơh lài gơ digơlan krơi, mơya tŭ neh kĭ hơ Nghị địñ thư den bol he pal lơh jăt ală jơnau sồr bơh Nghị địñ thư dê. Nàng lơh bè lơi đah lơgar Lo in geh dờn, broă lơh digơlan là đah lơgar Lo geh lam lòt sền mờ digơlan halà jàu gơnoar ala măt ai đah lơgar Việt Nam in sền swì. Mơya, bơta kwơmàng ngan rlau jơh nàng broă bơtàu tơnguh gah sầu riêng kơ̆ kơl jăp den bơta lơh jăt ală jơnau sồr là pal lơh ngan. Tàm tơngai lam lơh jăt Nghị địñ thư do bè đah lơgar Lo geh bal mờ đah Việt Nam sùm lam lơh ală broă lơh jăt sền ờs mờng pah dơ̆, jăt sền nisơna gơwèt mờ ală anih prăp ơn tàm kơldung mờ tiah tam. Den tàng bè hơ̆, bol añ kung kơ̆p kờñ bơta lơh bal bơh ală tiah dê pal jơh nùs ngan nàng lơh jăt sùm ală jơnau sồr nàng kờñ lơh geh jơnau sồr kung bè là bơta lơh jăt bơh cau tus bal tăc mờ lơgar ndai dê. Kwơmàng là bơta gĭt wă bè ală jơnau sồr nàng lơh bè lơi ai bol he in pal lơh jăt gơ in di jơnau sồr bơh đah lơgar Lo dê.

Ơ ồng, tơnơ̆ tŭ kĭ hơ Nghị địñ thư den plai sầu riêng Việt Nam gơtùi tăc tus drà lơgar Lo halà ờ, mờ Việt Nam neh gĭt nền geh tăc bơnah sầu riêng jăt gùng dà tăc uă jăt sră pơrgon mờ lơgar Lo tàm kàl tơnhàu nam do tơn lah ờ?

Ồng Nguyễn Quang Hiếu: Gơtùi đơs là, Nghị địñ thư là dùl bơta kwơmàng tài bơh gơ tơn jơh dùl tŭ tơngai cribơyai nàng bol he geh dùl jơnau sồr. Tơnơ̆ broă do bol añ geh lam lơh tơn broă lơh sră cih mat dan mờ nàng rơcăng lài lơh bè lơi nàng drơng di tŭ ai tăc mờ lơgar ndai tàm kàl do in. Kụk Sền gàr phan tam neh rơcăng lài pơyua tơn mat ală mpồl tus bal lơh broă do tus lơgar Lo nàng Lo mhar bơto pơlam mờ bol he geh lam lơh jăt jơnau bơto pơlam hơ̆ nàng gơ in di tŭ ai kàl tơnhàu nam do in.

Ơi, dan ưn ngài ồng uă ngan!

Cau cih Huơng Lý- Cau mblàng K’Yến, Ndong Brawl mờ K’Duẩn