VOV4.K’ho- Tŭ do gam là tơngai tờm tơnhàu pơ ò tàm ală càr tàm tiah Tây Nguyên, mơya broă tăc pơ ò kal ke ngan. Tàm ală tiah tam uă pơ ò bè Ea Súp, càr Dăk Lăk dê, Dăk Mil, càr Dăk Nông dê, mờ tiah gùt dar bè càr Khánh Hoà, giă pơ ò mìng bàr pe rbô đong lơm tàm dùl kĭ, mơkung ƀươn ngan tăc ờ yòm. Jơnau geh “lơh geh uă mơya roh giă” neh gơbàn mờ uă bơta phan lơh geh bơh sươn sre, mờ jơnau tờm lơh gơbàn bơta do kung gam sơl là tài bơh tam phan jăt nùs is. Broă gơ tơlik gơwèt mờ gơnoar ătbồ mờ gah lơh broă geh gơnoar là pal tam gơl rơndăp tăp sèng chi tam dipal mờ pơlam gùng dà ai cau lơh broă sa in lơh sa jăt dùl ròt ală broă lơh.

Rlau 12 nam tam pơ ò, mơya ờ hềt geh kàl lơi mờ hìu bơnhă bi Huỳnh Thị Thương ơm tàm xã Ea Lê, kơnhoàl Ea Súp, càr Dăk Lăk gơtìp gơ ơm wơl tàm bơta kal ke bè nam do. Bi pà gĭt, rlau 4 lồ pơ ò gam tàm kàl tơnhàu, digơlan lơh geh pơgăp 20 tấn plai mờ bi rơ̆p mìng pa tăc rah rài geh bàr pe tạ lơm. Bi Huỳnh Thị Thương, đơs: Nam do lơh uă mơya gơ roh wơl giă, giă drà gơ ờ kas ir. Nàng tơnhàu jơh sươn do giă mờ hơđơm 5 rbô đong dùl kĭ là hoàc hươr priă tă blơi sơnơm. 4 lồ do pal lơh geh 200 tơlak đong den hơ̆ sồng lơh geh mờ giă gơmù bè do tai den añ pal bơsir priă hoàc hưor  rlau 30 tơlak đong.

Giă pơ ò gơmù lơyah ngan kung lơh ồng Lê Thôi ơm tàm thôn 8, xã Ea Lê kơlôi rơcăng ngòt priă lơh geh ờ tơl nàng bơsir priă tă bơcri, digơlan pal tam gơl sươn chi. Ồng Lê Thôi, đơs: Giă tŭ do gam 2 rbô 500 đong dùl kĭ, bàr pe nam lài gam 18 rbô đong, 19 rbô đong. Bàr pe nam do añ tăc sươn do geh 200 tơlak đong, nam do bơh tŭ lài tus tŭ do tăc ờ hềt geh 1 tơlak 500 rbô đong tài bơh tăc ờ geh cau lơi blơi ờ. Dilah tuh sơnơm tai pal roh rlau 20 tơlak đong mơya ờ geh drà tăc den tàng lồi dŭt pal sơrbì. Añ neh kơlôi gơ, dilah gơbàn jơnau bè do añ koh sang tam wơl tờm chi tam ndai halà añ tam wơl tờm pơ ò ndai.

Ồng Lê Thôi gam kơlôi tus tam gơl sươn pơ ò mờ chi tam ndai

Ndrờm bè hơ̆ sơl, bi Trần Hữu Lợi ơm tàm thôn 6, xã Cư M’lan, kơnhoàl Ea Súp geh rlau 30 lồ pơ ò kung gam ơm tàm bơta hoàc hươr sơl. Bi pà gĭt: ală nam lài, tŭ ờ hềt tus tơngai tơnhàu, cau kon ƀươn neh tus jàu lài priă dan blơi jơh dùl sươn tơn. Ai nam do bi pal jòi jơh ală broă lơh lòt lùp mờ ală cau blơi phan bal mờ bơta gơn kơnờm ai wơl đau dùl êt priă tă bơcri. Bi Trần Hữu Lợi, đơs: Mờ giă pơ ò bè tŭ do, tơnơ̆ tŭ kờp jơh priă tă lơh sa, apah cau pik plai den cau lơh sươn ờ geh priă jền, ờ geh cồng.

Tàm tiah tam pơ ò uă ngan bơh càr Dăk Nông dê là xã Dăk R’la mờ Dăk Gằn, kơnhoàl Dăk Mil, pơ ò gam tàm kàl tơnhàu, dum bòr ngan tềng ntê, gơ jrùh uă ngan tềng tờm, mơya cau lơh broă sa kung ờ gŏ bài lòt khòm sơl tài bơh giă lơyah ir. Jăt làng bol yal, giă pơ ò Đài Loan tăc tàm sươn mìng bơh 2 rbô 3 rbô đong lơm tàm dùl kĭ. Ồng Nguyễn Văn Hùng ơm tàm thôn Tân Lập, xã Dăk Gằn pà gĭt, 2 nam lài, sươn pơ ò ơnàng mờr 2 lồ, pah nam gơ geh plai 3 dơ̆, plai lơh geh 150 tấn, tăc mờ giă bơh 48 rbô tus 50 rbô đong dùl kĭ, tơnơ̆ tŭ kờp jơh priă tă lơh den kung gơ ai hìu bơnhă ồng in priă jền bơh 500 tơlak tus 600 tơlak đong tàm dùl nam. Mơya, nam do, pơ ò gơjrùh uă ngan tềng tờm, mơya ờ gŏ kờñ lòt dờñ, tài bơh giă mìng bàr pe rbô đong lơm tàm dùl kĭ.

Ồng Lê Văn Hoàng, Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl Dăk Mil, pà gĭt, kơnhoàl là tiah geh bă ù tam chi sa plai uă bơh càr Dăk Nông dê. Pơgăp 5 nam rê wơl hờ ndo, tờm pơ ò geh sền là dùl tàm ală tờm chi tam pràn mờ priă lơh geh tờm bơh uă hìu bơnhă cau lơh broă sa dê. Jơh gùt kơnhoàl geh rlau 1 rbô lồ pơ ò ală bơta, plai lơh geh pah nam pơgăp 75 rbô tấn. Broă tăc pơ ò ris kal ke ngan, den tàng bè hơ̆, kơnhoàl neh geh jơnau đơs dan mờ càr hòi jà mpồl lơh sa kă bro bơcri priă lơh hìu măy lơh pơ ò, halà lơh hìu ơn prăp phan mrềt geh lơh dờng nàng gàr niam giă tăc bro phan lơh geh bơh sươn sre do dong cau lơh broă sa.

Jăt ồng Trần Doãn Sáng, Phó Kwang ătbồ Cơldŭ lơh broă sa mờ Bơtàu tơnguh ƀòn lơgar kơnhoàl Ea Súp, càr Dăk Lăk yal, jơh gùt kơnhoàl geh mờr 560 lồ pơ ò ală bơta, plai pơ ò geh pơgăp 14 rbô tấn. Do là tờm chi tam neh đơs nền geh bơta gơdờp mờ kơnhoàl ù tiah bràs ro kơnrañ Ea Súp. Bulah bè hơ̆ tài bơh tam jăt nùs is, den tàng drà tăc ai plai pơ ò in kung gam kal ke sơl. Kơnhoàl gam pơlam gùng dà dong kờl cau lơh broă sa lơh bal lơh jăt dùl ròt ală broă lơh nàng bơtàu tơnguh kơ̆ kơl jăp jŏ jòng. Ồng Trần Doãn Sáng, đơs: Tŭ do, kơnhoàl gam lơh pràn mblàng yal hòi jà ală hìu tam pơ ò nàng lơh gơs ală anih lơh bal lơh sa kơ̆ kơl jăp. Ala măt là ală hợp tak xã nàng lơh bal mờ ală mpồl lơh sa kă bro tàm dơlam mờ bơdìh càr blơi jơh phan bơna ai cau lơh broă sa in. Kơnhoàl dan mờ sở nông nghiệp pơn jăt tai geh ală broă lơh dong kờl lơh jăt  dùl ròt, lơh ală anih lơh sa kơ̆ kơl jăp dong kờl ai kơnhoàl in. Dan mờ càr pơn jăt tai hòi jà gơhòi gơ jà bơcri priă, ngan là ală mpồl lơh sa kă bro lơh gơlik niam ală phan bơna gơtùi wèt tus tăc mờ lơgar ndai jŏ jòng, kơ̆ kơl jăp.

Uă cau lơh sươn kơlôi rơcăng tài bơh pơ ò ờ geh cau blơi

Jơnau geh ngan plai pơ ò tăc ờ yòm, gơmù giă uă ngan kung gơbàn sơl tàm càr Khánh Hoà, rềp nhàr bal mờ càr Dăk Lăk. Pơ ò Úk tàm kơnhoàl Cam Lâm lài do geh giă bơh 50 tus 70 rbô đong dùl kĭ, tŭ do mìng gam bơh 5 tus 6 rbô đong dùl kĭ. Kơnhoàl Cam Lâm geh pơneh là tiah tờm tam pơ ò bơh càr Khánh hoà dê, bal mờ rlau 6 rbô lồ. Tŭ tờm pơ ò tìp uă kal ke den uă cau lơh broă sa neh ờ gŏ kơlôi tăc ù, tăc sươn nàng tam gơl broă lơh. Ồng Ngô Văn Bảo, Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl Cam Lâm, càr Khánh Hoà, pà gĭt: Jơnau lơh geh uă tăc ờ yòm kung neh gơbàn sơl tàm uă nam do rao. Kung geh uă broă lơh sơl bè nàng lơh sa geh cồng nha den cau lơh broă sa pal tơrmù priă tă lơh, lơh bè lơi tơnguh cồng nha lơh geh uă rlau tai. Rề ơnàng uă drà tăc phan, lơh gơlik phan gơ in niam ngan. Mơya, lơh geh broă do gam kal ke, mpồl lơh sa kă bro den pal geh cồng hơ̆ sồng lơh. Pơgồp bal tăc bro pơ ò nàng gơhòi gơ jà nhơl chờ, nhơl chờ kung là tiah nàng tăc bro phan.

Quốc Học tơrgùm cih- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến