VOV4.K’ho- Mờ bơta kwơ lơh sơnơm mờ lơh sa uă, broă bơtàu tơnguh tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh geh càr Kon Tum sền gròi uă ngan. Bulah bè hơ̆, bơta geh ngan pà gŏ, nàng lơh geh jơnau kờñ tus nam 2025 bă ù tam tờm chi “Phan dà lơgar dê sền gàr” bơh càr dê lơh geh pơgăp 4 rbô 500 lồ bè Kơrnoăt Pơrjum dờng cau ala măt Đảng ƀộ càr dơ̆ XVI, tơngai lơh broă bơh nam 2020- 2025 neh ai tơlik den gam uă kal ke, kòl yan kờñ pal geh mhar tă bơsong.

Jăt Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Kon Tum dê yal, mờ giă tăc tŭ do, tam dùl lồ kơnuh sơnơm Ngọc Linh tơnơ̆ 8 nam lơh geh priă cồng digơlan geh rlau 2 tơmàn 700 tơlak đong. Den tàng bè hơ̆, tờm chi kơnuh sơnơm Ngọc Linh geh sền là chi tam tơn jơh jơgloh tơrmù rƀah ai làng bol kòn cau in mờ là chi tam kwơmàng ai ală cau bơcri priă in. Priă cồng gŏ loh mơya tŭ do, làng bol mờ ngan là hìu bơnhă rƀah kal ke ngan tam geh tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh tài bơh priă bơcri lơh bơh sơnrờp dờng ir, kờp dŭ nàng tam dùl lồ kờñ priă tă bơh 10 tus 13 tơmàn đong. Ồng Vương Văn Mười, Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân kơnhoàl Tu Mơ Rông pà gĭt, nàng tam geh tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh, pal ai càn priă dong làng bol geh priă bơcri lơh. Ồng Vương Văn Mười, đơs: Tŭ do, sơntìl kơnuh dùl sơlòng gar sơntìl tàm drà tăc 125 tơlak đong. Do là dùl bơta kal ke gơwèt mờ hìu bơnhă rƀah mờ kờñ rề ơnàng bă ù nàng tam kơnuh sơnơm nàng kờñ tơn jơh jơgloh tơrmù rƀah. Tŭ do, gơwèt mờ priă ai càn bơh Ngân hàng Cíñ sac Xã hội den pah nam kung gam geh sơl Ngân hàng dà lơgar jàu kơnòl ai càr in, càr jàu kơnòl ai kơnhoàl in nàng làng bol in càn. Bulah bè hơ̆, priă ai càn mìng dùl êt ngan sơl.

Ai tờm sơntìl kơnuh sơnơm Ngọc Linh bơh sươn ờng cèng lòt tam

Gơkòl adat boh lam kung gam sơl là bơta kal ke tàm broă rề ơnàng bă ù tam tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh bơh càr Kon Tum dê. Nam 2013, càr neh geh Kơrnoăt sồ 269 kĭ ring bal Rơndăp ù tiah rề ơnàng tam uă kơnuh sơnơm Ngọc Linh Kon Tum tơngai bơh nam 2012- 2020, wèt sền tus nam 2030 mờ kờp jơh bă ù rơndăp ù tiah tam là rlau 31 rbô 700 lồ. Mơya geh tus rlau 50% bă ù geh rơndăp ù tiah tam kơnuh sơnơm gơ ơm tàm tiah jàu kơnòl sền gàr kràñ ngan bơh brê kwơmàng dê, mờ jăt Adat lơh broă brê bơnơm nam 2017, broă gơrềng tàm brê kwơmàng là ờ gŏ geh ai gơnoar hơ̆ là ờ geh tam tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh tềng hơđơm mƀur chi brê.

Ồng Nguyễn Tấn Liêm, Kwang ătbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Kon Tum pà gĭt, nàng tă bơsong bơta gơkòl kal ke, nam 2019, càr Kon Tum lơh Broă rơndăp lơh tơrlòng lài, rơndăp ù tiah rlau 1 rbô 200 lồ brê tàm Tiah sền gàr brê bơnơm geh is Ngọc Linh nàng sền gàr brê, pơgồp bal rề ơnàng bă ù tam kơnuh sơnơm Ngọc Linh mờ ală tờm chi lơh sơnơm yal mờ Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn in mơya tus tŭ do kung gam ờ hềt geh jơnau hơ sơl. Jăt ồng Nguyễn Tấn Liêm đơs, den kờñ pal geh kơrnoăt boh lam ai broă tam kơnuh sơnơm Ngọc Linh in đơs is mờ tờm chi lơh sơnơm in đơs bal tềng hơđơm mƀur chi brê kwơmàng. Ồng Nguyễn Tấn Liêm đơs: Ngan ngồn sền gàr brê bơnơm geh is bol he pal sền gàr. Mơya bơta ndai nàng geh lơh sa tềng hơđơm mƀur chi brê gơwèt mờ tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh kung bè bàr pe tờm chi lơh sơnơm ndai tam tềng hơđơm mƀur chi brê dilah gơrềng tus mờ broă kwơmàng ngan ngồn ờ ai là gơkòl ngan ai làng bol in. Dơ̆ bàr tai là lơh geh bơta ờ niam đah Mpồl ătbồ tiah sền gàr brê bơnơm geh is Ngọc Linh mờ làng bol tàm tiah do, broă lơh ătbồ sền gàr brê kal ke ai Tiah sền gàr in. Dan là tàm brê kwơmàng ai lơh gơrềng tus nđờ %, hơ̆ sồng tàm bơta khà lơi hơ̆ den nàng geh đau gùng dà làng bol in jòi broă lơh broă sa tềng hơđơm mƀur chi brê.

Tam sơntìl kơnuh sơnơm Ngọc Linh

Geh sền là tờm chi “Phan dà lơgar sền gàr” bơh Việt Nam dê, ală nam rềp ndo ală kâp gơnoar ătbồ mờ gah lơh broă geh gơnoar lời uă bơta sền gròi nàng bơtàu tơnguh tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh. Ngai 05/06/2017, Thủ tướng Cíñ phủ geh Kơrnoăt 787 kĭ ring bal bơtơl kơnuh sơnơm Ngọc Linh (Kơnuh sơnơm Việt Nam) tàm sră cih mat phan bơna dà lơgar gơwèt Broă lơh bơtàu tơnguh phan bơna dà lơgar tus nam 2020.

Tus tŭ do, tàm 9 xã tàm tiah sơñio yal ù tiah tàm 2 kơnhoàl Tu Mơ Rông mờ Đăk Glei, bơh càr Kon Tum dê geh mờr 1 rbô 200 hìu bơnhă; 30 mpồl hìu, mpồl lơh bal tam mờ 5 mpồl lơh sa kă bro neh tam geh rlau 24 tơlak 800 rbô tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh tềng hơđơm mƀur chi brê 1 rbô 151 lồ brê geh is. Bè hơ̆ mơya, jăt ồng Đoàn Trọng Đức, Phó Kwang ătbồ Sở Khoa họk mờ Kông nghệ càr Kon Tum dê yal, tŭ do, tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh kung gam ờ hềt geh tơl jơnau sồr bơta chài dà lơgar dê, càr pal ai tơl jơnau sồr bơta chài tam kơnuh sơnơm ing. Broă sền swì, sền wơl kơnuh sơnơm Ngọc Linh kung tàm bơta ndrờm bè hơ̆ sơl. Ồng Đoàn Trọng Đức, đơs: Tŭ do, bè tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh den bol he ờ hềt geh tơl jơnau sồr bơta chài dà lơgar dê. Tŭ do, ală jơnau sồr tơl bơta chài bè tam tờm kơnuh sơnơm tơl tiah geh dùl jơnau sồr tơl bơta chài ing. Quảng Nam kung geh jơnau sồr tơl bơta chài mờ Kon Tum kung geh sơl jơnau sồr tơl bơta chài. Dan mờ Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn bal mờ Ƀộ Khoa họk gờñ geh jơnau sồr tơl bơta chài. Dơ̆ bàr tai là bơtàu tơnguh măt kă bro phan bơna kơnuh sơnơm Ngọc Linh bơdìh mờ đòm jăt ală jơnau pơlam bơta chài bè anih tờm lơh gơlik tŭ do den añ geh gĭt bol he kung ờ hềt geh ai ngui tơl jơnau sồr, jơnau sồr sền swì, sền wơl bè tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh nàng đal gĭt mờ ală kơnuh sơnơm ndai.

Tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh tam tềng hơđơm mƀur chi brê geh is

Kơrnoăt Pơrjum dờng cau ala măt Đảng ƀộ càr Kon Tum dơ̆ XVI, tơngai lơh broă bơh nam 2020- 2025 tơlik jơnau kờñ tus jơh tơngai lơh broă rề ơnàng geh bă ù tam kơnuh sơnơm Ngọc Linh gơguh tus pơgăp 4 rbô 500 lồ mờ pơgăp 10 rbô lồ ală tờm chi lơh sơnơm ndai. Càr lơh ngan gơ gơs là tiah tam tờm chi lơh sơnơm tờm mờ kwơmàng bơh dà lơgar dê mờ gơ gơs là anih tờm tam tờm chi lơh sơnơm dờng bơh jơh gùt lơgar dê. Nàng lơh geh jơnau kờñ do, pa do, tàm dơ̆ lơh broă mờ Mpồl kwang bàng bơh Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn dê bè broă bơcri priă tam, lơh gơlik phan mờ pơlam gùng dà rề ơnàng bă ù tam uă tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh, càr Kon Tum neh ngan ngồn dan mờ sồr Ƀộ gờñ dan mờ Cíñ phủ tă bơsong ală bơta gơkòl kal ke pa yal nàng ƀươn ƀoài tàm broă rề ơnàng bă ù tam uă tờm kơnuh sơnơm Ngọc Linh.

            Cau cih Khoa Điềm- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến