VOV4.K’ho- Pa do, Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn pơgồp bal mờ Ủy ƀan Ñân zân càr Dăk Lăk bơyai lơh Pơrjum sền swì cồng nha lơh jăt rơndăp broă lơh tam pa wơl kơphê tơngai bơh nam 2014- 2020, lam lơh jăt rơndăp broă lơh tam pa wơl kơphê tơngai bơh nam 2021- 2025. Jăt mờ hơ̆, ală càr tàm kơnhoàl ù tiah Tây Nguyên mờ bàr pe tiah tàm jơh gùt lơgar pơn jăt tai lơh jăt rơndăp broă lơh tam pa wơl kơphê. Jơnau kờñ tus nam 2025, jơh gùt lơgar tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl pơgăp 107 rbô lồ kơphê, tàm hơ̆ uă ngan gơwèt mờ ală càr Tây Nguyên.

Jơh gùt lơgar tŭ do geh 710 rbô lồ kơphê, là tờm chi tam jŏ nam tờm ngan bơh Việt Nam dê, ơm dơ̆ 2 bè bă ù tam mờ mìng ơm tơnơ̆ tờm kau su lơm. Cồng nha kơphê bơh Việt Nam dê lơh geh kờp bal 2 tấn 8 tạ tàm dùl lồ, uă rlau 3 dơ̆ pơndrờm mờ dunia, kơphê lơh geh pơgăp 1 tơlak 800 rbô tấn, ơm dơ̆ 2 dunia tơnơ̆ lơgar Brazil. Tŭ do, geh rlau 20 càr tam kơphê, pơgăp 90% bă ù tàm kơphê tơrgùm tàm Tây Nguyên. Nam 2021, tăc kơphê mờ lơgar ndai bơh Việt Nam dê geh rlau 1 tơlak 560 rbô tấn, priă geh rlau 3 tơmàn dolar Mỹ, gơmù 2,7% bè khà phan mơya gơguh 9,4% bè khà priă pơndrờm mờ nam 2020.

Lơh jăt rơndăp broă lơh “Tam pa wơl kơphê ală càr tiah Tây Nguyên tơngai bơh nam 2014- 2020” tus tŭ do kơphê bơkiar lơh tam gơl wơl mờr 150 rbô lồ, sơrlèt rlau 30 rbô lồ pơndrờm mờ broă rơndăp lơh. Cồng nha lơh geh tơnơ̆ tŭ tam pa wơl gơguh rlau 3 tạ tàm dùl lồ. Mìng is tàm càr Dăk Lăk tŭ do geh rlau 210 rbô lồ kơphê, kơphê lơh geh pah nam rlau 520 rbô tấn kơphê gar. Phan bơna kơphê bơh Dăk Lăk dê mờ mat phan kă bro mờ yal ù tiah lơh “kơphê Buôn Ma Thuột” neh geh mat tàm rlau 80 dà lơgar mờ kơnhoàl ù tiah. Tơngai bơh nam 2014- 2020, càr Dăk Lăk pal tam pa wơl mờr 41 rbô 600 lồ, mơya bơta geh ngan rơ̆p mìng pa lơh geh 35 rbô 400 lồ lơm, geh 85% pơndrờm mờ broă rơndăp lơh. Ồng Nguyễn Hoài Dương, Kwang ătbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Dăk Lăk pà gĭt: Tŭ tam pa wơl kờñ pal geh dùl tŭ tơngai jŏ ngan bàr pe nam nàng tam tàm pơdar hòn dờng bơh sơnrờp, den tàng bè hơ̆, priă lơh geh bơh làng bol dê gơtìp gơmù uă ngan gơrềng tus priă lơh geh mờ nùs nhơm bơh làng bol dê, uă cau kơnă kơndăng ờ kờñ tam pa wơl.

Lơh jăt rơndăp broă lơh tam pa wơl kơphê tơngai bơh nam 2014- 2020 neh pơgồp bơnah kwơmàng tàm broă tơnguh uă cồng nha lơh gơlik kơphê tàm tiah Tây Nguyên bơh broă ngui ală mpồl sơntìl pa, bơta chài pa. Bulah bè hơ̆, ồng Đoàn Ngọc Có, Phó Kwang ătbồ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Gia Lai, pà gĭt: Tơngai pa do, bol he neh lơh ngan mơya broă làng bol geh càn priă kung gam tìp kal ke sơl. Den tàng bè hơ̆, bàr pe hìu làng bol neh càn priă mờ neh ai sră ngui ù dan càn mờ ngân hàng lài hơ̆ den tàng tơngai do lơh jăt tam pa wơl khi pal tơm wơl priă càn do mờ pơn jăt tai càn wơl. Bàr pe hìu làng bol kòn cau den lơh sa bơh lài tus tŭ do ờ huan ngan sền gròi tus broă lơh sră ngui ù, mờ tŭ ờ hềt geh sră ngui ù den broă càn priă gam tìp kal ke.

Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn geh jơnau kờñ tus nam 2025, tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl 107 rbô lồ kơphê, tàm hơ̆, tam pa wơl 75 rbô lồ, bơkiar lơh tam gơl wơl 32 rbô lồ. Digơlan, priă lơh geh tàm dùl lồ kơphê tơnơ̆ tŭ tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl gơguh 1 dơ̆ mờ nggùl tus 2 dơ̆ pơndrờm mờ tơngai lài mờ tŭ tam pa wơl. Jăt broă rơndăp lơh, tàm 5 càr tiah Tây Nguyên, geh: Lâm Đồng, Dăk Lăk, Dăk Nông, Gia Lai, Kon Tum bă ù tam pa wơl tơngai tus nam 2025 pơgăp 91 rbô lồ, tàm hơ̆ tam pa wơl 64 rbô lồ, bơkiar lơh tam gơl wơl là 27 rbô lồ. Bă ù tam pa wơl gam wơl gơwèt mờ ală càr, bè: Sơn La, Điện Biên, Quảng Trị, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu. Nàng lơh geh jơnau kờñ do, Ủy ƀan Ñân zân ală càr mờ ƀòn dờng pa yal geh lơh sir broă rơndăp lơh tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl kơphê tàm tiah he dê; ală mpồl cau, cau dùl nă să is geh jơnau kờñ tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl sươn kơphê lơh sră cih mat broă rơndăp lơh mờ Ủy ƀan Ñân zân kâp xã mờ lùp mờ ngân hàng nàng càn priă tam pa wơl kơphê.

Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn pà gĭt, broă lơh jak chài măy mok geh ai lài nàng tơnguh uă bơta pràn jak kơlôi sơnơng, bơto ngui kông nghệ tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl sươn kơphê ai ală mpồl lơh broă jak chài kông nghệ gơwèt Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn mờ ală tiah in. Mơkung lơh ală sươn sơntìl tơl jơnau sồr tàm ală tiah, lơh geh tơl jơnau kờñ sơntìl tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl sươn kơphê. Bal mờ hơ̆ là sơlơ lơh jăt ală broă lơh ătbồ dà lơgar bè sơntìl kơphê jăt jơnau sồr bơh kơrnoăt boh lam dê nàng cau tam kơphê geh ngui sơntìl di tơl jơnau sồr, giă tăc blơi dipal. Bal mờ hơ̆, gah lơh broă sa sươn sre kung kờp sền, lơh sir broă rơndăp tăp sèng bơta chài tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl kơphê dipal mờ tơl ù tiah ƀòn brê bơnơm; tơnguh uă khà bă ù tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl kơphê geh cồng nha; rơhời rề ơnàng bă ù tam kơphê jăt broă lơh ù tiah sre brê, dipal mờ tơl bơta geh ngan mùl màl. Ală anih, ală tiah mblàng yal, tàm jàu ală broă rơndăp tăp sèng bơta chài tam pa wơl mờ bơkiar lơh tam gơl wơl kơphê ai cau lơh gơlik in.

Cau cih VOV Tây Nguyên- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến