Tàm tŭ uă ngan cau kơnòm să tàm ƀòn lơgar lòt lơh broă tàm ală tiah lơh sa mờ măi mok den bi Lý Văn Ngọ, Ƀí thư Ci đoàn thôn Lục Mùn, xã Phúc Ninh, kơnhoàl Yên Sơn, càr Tuyên Quang den rơ wah broă bơtàu tơnguh lơh sa, lơh broă tàm ƀòn lơgar he dê tơn, mờ broă lơh anih suơn dờng pơgồp bal. Bi rơ wah broă lơh do là tài bơh ù tiah, trồ tiah gơ dờp mờ chi sa plai mờ dipal mờ bă ù bơh hìu bơnhă dê. Bơh sơn rờp lam lơh broă lơh, bi gơtìp uă ngan kal ke tài ờ tơl priă nàng tam, sơngka sền gàr mờ tơnhàu phan bơna. Mờ bơta lơh ngan bơh să tờm dê, tơnơ̆ uă nam lơh broă glar bòl, lơh ndang bơsram mờng chài ndang, tŭ do, bi neh geh suơn chi sa plai geh na, plai bung neh tơnhàu sùm tàm nđờ nam do: “Tơl tiah geh dùl bơta pràn krơi is den tŭ do añ gŏ bơta pràn he dê là ù tiah neh geh, den añ tơrgùm tàm broă tam chi sa plai, phan tam lơyah ngai, cèng wơl cồng nha lơh sa uă. Tŭ do, plai bung añ dê uă ngan là sơngka sền gàr jat broă lơh hữu kơ, uă ngan là ơn è phan ròng neh jơm glòm. Broă lơh sa jat gùng dà hữu kơ den geh ờdo ờdă ai cau ngui in. Ai chi tam den gơ kung dờng pràn jŏ jòng rlau”.

Tơnguh bơta kuơ phan lơh gơs, gàr niam ờdo ờdă ai cau lơh gơlik mờ cau ngui sa in, lơh sa hữu kơ, lơh sa suơn sre tàm pơdar là dùl gùng dà niam ngan, di mờ broă lơh sa suơn sre tŭ do. Ờ mìng bi Ngọ, tŭ do uă ngan ơruh pơnu jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau tàm tiah ƀòn lơgar kung neh bơt bơtàu geh ală broă lơh lơh sa kơ̆ kơljap cèng wơl cồng nha.

Bè tàm ƀòn Tiến Xa, xã Mường Bon, kơnhoàl Mai Sơn, càr Sơn La, hìu bơnhă bi Tạ Văn Nội kung lam lơh broă lơh ròng phan tàm pơdar, ròng phan 4 jơng, ròng ran, tam chi tam. Broă lơhròng phan tàm pơdar bơh hìu bơnhă bi Nội dê ờ duh pal blơi phan siam, tơrmù priă jền blơi phơng sih, ngui phan sang bơh tàm broă lơh sa suơn sre, lơh sa wơl, lơh gơlik bơta kuơ pa, tềm pềr uă ngan rlau jơh priă tă lơh broă: “Bè nam lài hìu bơnhă añ lơh, priă tă lơh tàm dùl nam ai broă blơi phan siam rơpu in là pơgap rlau 200 tơlak đông. Mơya tŭ añ ròng ran, añ ai rañ nàng drơng wơl broă ròng rơpu hìu bơnhă dê in. Bè nam do, hìu bơnhă añ gơtùi tơrmù priă blơi phan siam ai phan 4 jơng hìu bơnhă añ in”.

Mờ 5 lồ chi sa plai neh geh, hìu bơnhă tam tai 2 lồ nhơt, lơh wàng ròng 15 nơm rơpu, 4 wàng ròng ran. Kờp jơh bă ù ơnàng 120 thơk vuông, ròng phan tàm pơdar wơl. Hìu bơnhă ròng rơpu, kơnrồ lơh lơmă, è rơpu geh ngui nàng ròng ran mờ ran geh drơng ai broă tam nhơt, chi sa plai mờ lơh phan siam rơpu in, ờ sang tĕ khat dùl bơnah broă lơi, ngui uă ngan rlau jơh phan sang bơh tàm broă lơh sa suơn sre, ờ mìng tơnguh cồng nha lơh sa mờ gam sền gàr tiah ơm kis tai. Do là dùl broă lơh ròng phan jat bơta tàm pơdar kơ̆ tơn, mờ priă tă lơh ờ uă, ƀuơn lơh tai. Broă lơh dipal ngan nàng lam lơh uă, ờ mìng bơsong bơta tiah ơm kis, tơnguh priă jền lơh geh ai ală hìu bơnhă ròng phan in.

Ồng Lò Văn Bưu, Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân zã Mường Bon pà git: “Bơh lòt sền ngan ngồn hìu bơnhă bi Nội tàm ƀòn Tiến Xa do den sền gŏ broă lơh ròng phan hìu bơnhă bi Nội dê niam ngan. Tài gơ rềng tus phơng sih ai chi tam, biap, kơnuh, plai đo ală bơta. Xã geh mblàng yal nàng làng bol in lơh jat broă lơh ròngr an, dong ală hìu bơnhă bơtàu tơnguh lơh sa mờ priă jền lơh geh hìu bơnhă in”.

Sơn đờm mut lơh broă gam là srơh dờp geh bơta sền gròi bơh ơruh pơnu jơi bơtiàn kòn cau dùl ểt nă cau dê. Ală jơnau bơceh pa rơndap broă lơh neh mờ gam tă pơgồp uă ngan, tam gơl bồ tơngoh kơlôi sơnơng, jơnau git wă bơh làng bol dê tàm bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn. Dong chồl pràn sơn đờm mut lơh broă mờ gơ hòi gơ jà bơcri priă tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm, kung là dùl tàm ală tơngume kuơmàng tàm Broă lơh Jơnau kờñ dà lơgar bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau mờ tiah kơh bơnơm, tơngai bơh nam 2021 tus nam 2030.

Ủy ƀan Zân tộk neh tơlik Thông tư sồ 2, pơlam lơh jat 2, 3 rơndap broă lơh gơ wèt broă lơh. Tơngume Thông tư đơs loh: Tơl broă lơh sơn đờm mut lơh broă, sơn đờm kă bro tŭ geh rơ wah dong kờl den geh dờp bơta dong kờl tàm ală broă lơh bè: dong kờl dùl bơnah priă jền lam lơh broă lơh; dong kờl yal tơnggit jơnau; dong kờl tàm tơrbŏ bal cau dùl nă să, mpồl bal đơng lam broă lơh; geh tus bal ală broă lơh bơh ală mpồl dê, sơlơ tơnguh sơn đờm kă bro, sơn đờm mut lơh broă tiah jơi bơtiàn kòn cau dùl ete nă cau mờ tiah kơh bơnơm; pơgồp bal ală bơnah priă jền nàng dong kờl broă lơh sơn đờm mut lơh broă, sơn đờm kă bro, bơtàu tơnguh kơ̆ kơljap mờ rề ơnàng, gàr niam cồng nha bơcri priă bơh broă lơh dê: “Gơ wèt mờ ală ơruh pơnu, ngan là ală ơruh pơnu kơnòm să jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau den khi geh ală bơta kơp kơnờm bè sơn đờm mut lơh broă là loh làng ngan. Mờ bơta hơ̆ tŭ do gam gơlik geh duh hồl ngan tàm dùl pang rùp bal bè sơn đờm mut lơh broă bơh Việt Nam dê. Bơta krơi is dờng ngan rlau jơh bơh sơn đờm mut lơh broă tiah jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau dê den bol hi kung lơh ngan bơt bơtàu broă dong kờl ală mpồl sơn đờm mut lơh broă, ală mpồl ơruh pơnu jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau sơn đờm kă bro lơh sa, nàng khi lơh geh broă lơh, lơh gơlik priă jền ai să tờm khi in, nàng dong bơtàu tơnguh tiah jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau in”.