VOV4.K’ho- Bal mờ nùs nhơm lơh broă dong kờl is mờ jơh nùs jơh tồr bơh rơnàng kơnòm să dê, ală cau lơh sơnơm tàm Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să càr Dăk Lăk neh geh uă dơ\ lòt lơh broă dong kờl is hờ ală [òn lơgar tàm tiah sar lơgar ngài nàng kham sơm kòp, pà sơnơm, pà phan làng bol in.

Pah dơ\ lòt ờ mìng lời wơl jơnau kah wơl niam bơne\ ngan tàm nùs nhơm làng bol dê mờ gam là tu\ nàng ală bác sĩ kơnòm să geh tai bơta mờng chài, sơlơ tơnguh tai nùs nhơm lơh broă geh kơnòl bơh cau lơh sơnơm “nùs nhơm cau lơh sơnơm ndrờm bè cau mè”.

Mờr 10 nam lơh broă tàm hìu sơnơm dờng kơnhoàl Krông Pach, bác sĩ Y Môl Ayun, gơ wèt Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să kơnhoàl Krông Pach, càr Dăk Lăk dê ờ gam kah tai neh gi\t nđờ dơ\ lòt tus hờ [òn lơgar nàng kham sơm kòp, pà sơnơm ờ sa priă làng bol in.

                             Ală cau lơh sơnơm kơnòm să kham kòp, bơto pơlam làng bol tiah kal ke in

Bác sĩ Y Môl Ayun yal, jơnau kah wơl gam wơl tơnơ\ pah dơ\ lòt hơ\ là bơta kal ke bơta làng bol tàm ală [òn lơgar dê. Khi ờ huan geh tu\ nàng geh lòt tus hờ ală hìu sơnơm mờ geh kham sơm kòp sền gàr pràn kơldang să jan, tàm tu\ kòp tê jê să kơn jơ\ kung ờ go\ lòt sơl hờ hìu sơnơm.

Den tàng bè hơ\, tơnơ\ pah dơ\ lòt là bi sơlơ kơ\p kờ` geh tă pơgồp bơta pràn bơh he dê uă rlau tai nàng gơtùi dong kờl làng bol geh tam tìp mờ ală broă lơh kham sơm kòp lơh broă dong kờl is.

Tu\ do, mờ gơnoar broă là Cau atbồ Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să kơnhoàl Krông Pach, bác sĩ Y Môl gam geh broă rơndăp lơh sơlơ hòi jà dong kờl priă jền ai ală broă lơh tài mpồl bơtiàn in bơh Mpồl dê pơgồp bal mờ Huyện đoàn mờ Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să càr. Bác sĩ Y Môl đơs:

A` sền go\ là tàm ală xã tiah sar lơgar ngài den phan bơna lơh sơnơm kal ke ngan, geh uă cau gơtìp kòp jê bulah khi gi\t khi kòp, khi jê ngan mơya kung kong sơl ờ lòt kham kòp tài bơh ờ geh priă jền.

Pah dơ\ lòt bè hơ\ den priă tă lơh kung dùl êt ngan sơl den tàng mìng dong kờl dùl bơnah lơm gời, den tàng bè hơ\ a` rcăng là geh hòi jà tai ală phòng kham kòp is nàng lơh bal tàm ală broă lơh kham sơm kòp ờ sa priă hơ\, nàng khi in dong kờl bal tă pơgồp tai dùl bơnah lơi bè priă jền nàng lơh broă lơh gơ in geh pràn rlau mờ niam rlau.

Kung lơh broă dong kờl is bơh Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să càr Dăk Lăk dê bơh dì tu\ gam là cau bơsram dờng, bác sĩ Lê Thị Minh Nguyệt, khoa Hồi sức cấp cứu Kơnòm dềt- Kòn se pa deh gơ wèt Hìu sơnơm dờng tiah Tây Nguyên neh geh uă dơ\ ngan lòt lơh broă dong kờl is, geh bal lòt tus tàm tiah nhàr lơgar đah tô mat tơngai mu\t mờ lòt tus lơgar gơ\p bơyô Lào mờ Campuchia.

             Bơh ală dơ\ lòt lơh broă dong kờl is do geh dong làng bol geh tam tìp rềp rlau mờ ală broă lơh kham sơm kòp mờ sền gròi pràn kơldang să jan

Bác sĩ Nguyệt yal, bulah gam uă kal ke, siơ\u siar mơya tàm ală tiah mpồl tus lơh broă dong kờl is, làng bol ndrờm wa\ rò jơh nùs ngan mờ chờ hờp ngan. Khi geh mat bơh gờ` ngan nàng geh kham sơm kòp mờ dờp sơnơm.

Bơh broă tìp mat, bơto pơlam, bi mờ uă bác sĩ ndai neh bơto pơlam làng bol in gi\t wa\ bè ală bơta kòp mờ khi gam gơtìp, bơto pơlam khi in broă chài gi\t, rcăng sơndră kòp bơtờp mờ cih mat sơnơm, pà sơnơm ai tơl nă cau in.

Bulah là broă lơh dềt mơya dong bi mờ ală cau lơh broă bal gơlơh sền go\ geh bơta kuơ bơh broă mờ he gam lơh, bơh hơ\ tơnguh uă jơnau gi\t wa\ mờ kơnòl gơ wèt tus mờ broă lơh bơh să tờm dê.

A` sền go\ là làng bol tàm ală tiah sar lơgar ngài den jơnau gi\t wa\ bè lơh sơnơm khi dê gam ờ hềt jak chài ngan mờ khi kung ờ geh sơl tu\ tơngai halà priă jền nàng lòt kham sơm kòp.

Den tàng a` kờ` lơh bal tàm hơ\ nàng lài ngan là a` gơtùi bơto pơlam khi in nàng khi geh jơnau gi\t wa\ bè pràn kơldang să jan. Dơ\ 2 là a` gơtùi kham sơm kòp mờ pà sơnơm khi in mờ dong dùl bơnah lơi hơ\ tàm broă sơm kòp khi in.

Lơh jat dơ\ hòi jà “Cau lơh sơnơm kơnòm să tài pràn kơldang să jan mpồl bơtiàn”, tàm ală nam do, Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să càr Dăk Lăk neh lơh uă dơ\ lòt lơh broă kờ` gơboh kòn bơnus, tus tàm ală [òn tàm tiah sar lơgar ngài, tiah nhàr lơgar nàng kham kòp mờ pà sơnơm ờ sa priă mờ bơto pơlam pràn kơldang să jan làng bol in.

Mìng is tàm nam 2018 pa do, jơh gùt càr neh bơyai lơh 40 dơ\ lòt lơh broă bal mờ bơta tus bal bơh mờr 1.300 nă cau lơh sơnơm mờ cau tàm mpồl ơruh pơnu, kham sơm kòp mờ pà sơnơm ai rlau 15 rbô nă làng bol in. Bal mờ hơ\, ală mpồl gam dong kờl gi\t nđờ rbô bơnah phan, priă dong kờl bơsram pà ală cau kal ke in mờ kờp jơh priă tă lơh là rlau 1 tơmàn 500 tơlak.

Bác sỹ Hoàng Ngọc Anh Tuấn, Kuang atbồ Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să càr Dăk Lăk dê pà gi\t, ală broă lơh bơh Mpồl dê gơhòi gơ jà gal ngan cau lơh sơnơm kơnòm să lơh bal. Ngui ală tu\ tơngai ơm rlô lồi poh, ală cau lơh sơnơm kơnòm să lời tai tu\ jiơ bal mờ mpồl lòt tus tàm ală [òn lơgar gam uă kal ke nàng dong làng bol geh tam tìp rềp rlau tai mờ ală broă lơh kham sơm kòp mờ sền gròi pràn kơldang să jan.

            Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să càr Dăk Lăk dê tus ngai do neh lơh niam gơnoar broă lam lài mờ neh bơtòm tơrgùm geh mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să bơh càr dê bal mờ nùs nhơm jơh nùs jơh tồr ngan bơh rơnàng kơnòm să dê, kơ\p kờ` cèng tus ală bơta gơtùi lơh geh ai mpồl bơtiàn in tus mờ ală làng bol tàm tiah sar lơgar ngài.

Mpồl cau lơh sơnơm kơnòm să càr dê ờ mìng lơh niam gơnoar broă tàm càr tờm he dê mờ bol a` neh geh ală dơ\ lòt lơh broă dong kờl is tàm lơgar gơ\p bơyô Lào mờ Campuchia mờ geh bal tàm tiah đah tô mat tơngai mu\t dà lơgar he dê. Bơdìh mờ ală ngai lơh broă den ngui ală ngai ơm rlô nàng tus bal rê mờ [òn lơgar sền gròi pràn kơldang să jan ai làng bol tàm [òn lơgar in.

  Mờ bơta pràn kơnòm să mờ nùs nhơm lơh broă geh kơnòl mờ broă lơh, uă cau lơh sơnơm kơnòm să tàm Dăk Lăk neh jơh nùs tus bal tàm ală broă lơh kờ` gơboh kòn bơnus tài pràn kơldang să jan mpồl bơtiàn. Bơh hơ\ ờ mìng dong khi in geh tai bơta mờng chài tàm broă lơh, dong làng bol tàm tiah kal ke geh tu\ geh sền gròi pràn kơldang să jan mờ gam pơgồp bơnah bơ\t bơtàu rùp să niam bơne\ bơh cau lơh sơnơm kis niam tài mpồl bơtiàn dê in tai.

Cau mblàng Lơ Mu K’Yến