VOV4.K’ho - Tàm ala\ nam rềp do,  tềng ala\ bơta yal ngan bè broa\ phan sa ờ tơl kloh, ờ ua\ ơruh pơnu tàm càr Dak Lak neh khin cha bơcri pria\ tuh lơh bơtàu tơngguh broa\ lơh sa sươn sre kloh. Mờ jơnau  khin sơnơng khin lơh, ua\ cau gam kơnòm sa\ neh rcang sang broa\ lơh kơljap nàng bơcri tàm lơh sa suơn sre. Broa\ lơh do ờ mìng  ai geh broa\ lơh, geh tai pria\ jền mờ gam lơh geh phan sa tơl kloh,  ngan ờ do ờ da\ ai cau ngui in.

            Mo tơn bơh tu\ gam la kơnòm lòt bơsram, Nguyễn Thế Hạnh kis tàm [òn 8, xã Cư\ Ebur, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dak Lak neh geh bơta kơp kờ` gơs la cau lơh broa\ jơng tê geh ngui ala\ bơta jak chài pa tàm khoa học kỹ thuật nàng lơh geh ala\ phan bơna lơh sa suơn sre kloh drơng cau ngui. Nam 2012, tơnơ\ neh jơh bơsram gah tam phan, hìu bơsram  Đại học Nông lâm [òn dờng Hồ Chí Minh, kỹ sư Nguyễn Thế Hạnh neh dan lơh broa\ tàm ờ ua\ kong ti lơh broa\ bal mờ lơgar Nhờk tàm gah lơh sa suơn sre.

            Tơnơ\ mờ 5 nam git ala\ bơta chài mờ broa\ mờng, bi neh ơpah 1 lồ [ gùl ù tam biap kloh jat khà VietGap tàm [òn tờm. Tus tu\ do,  ba\ tiah tam biap kloh do neh ai tơnhàu pah nhai 600 kg biap, geh ua\ ngan bơta biap bè: biap bô bơkah, xà lách, nhồng, rpual, cải bó xôi, cải thìa, bù` bơtang, cà rốt… ai  geh pria\ cồng pah nhai di 25 tơlak pria\. Bi Nguyễn Thế Hạnh ai git, geh pơnjat tai pờ ơnàng ba\ ù tam biap tàm tơngai tus:

            Oh go\ khà biap kloh tàm  [òn he gam êt ngan, kơp kờ` oh dê la pờ geh anih suơn dờng nàng  geh biap  tac mờ ala\ hìu bơsram kờ` ala\ oh geh sa ala\ biap kloh. Tàm tơngai tus, oh geh lơh ngan gàr niam khà tàm 1 lò mơ gùl biap do nàng tơngguh ba\ ù tam tus 2 lồ.

            Gam lơh broa\ niam tàm [òn dờng Hồ Chí Minh, mơya nam lài,  lo\ Nguyễn Thị Hồng Nhi neh geh kơrnuat rê hờ [òn tờm nàng lơh anih ai geh ala\ broa\ lơh biap kloh tàm xã Ea Na, kơnhòal Krông Ana, càr Dak Lak. Lo\ Nhi ai git,  xã Ea Na geh ua\ hìu nha\  đềt mềr mờ broa\ tam biap,  bơlah bè hơ\,  mìng geh tam jat broa\ lơh bơhìan den tàng cồng nha tơnhàu ờ jơnhua, mờ sơnđìng ua\ ngan mờ trồ tiah.

            Nàng geh lơh niam ala\ bơta ờ diơng hơ\,  anih yal ai geh ala\ bơta biap kloh bơh lo\ Nguyễn Thị Hồng Nhi geh pờ geh, nàng geh pơlam tam biap mờ dà mờ tam biap gùl gơl dà mờ tam biap tàm ù jat broa\ lơh pa, geh ngui bơta jak chài pa tàm broa\ tam biap:

            Hìu nha\ a` la lơh broa\ sa mờ jơng tê den tàng a` sơnơng la nđah lah  he  pal lòt lơh broa\ tàm ala\ [òn dờng ndai nàng lơh sa ơm kis, nđan lah he ờ lơh broa\ lơh sa tàm [òn  tờm he dê. A` go\ Dak Lak ua\ ngan la tam chi tam công nghiệp, chi tam jo\ sơnam mơya a` kờ` geh dùl  gùng lòt pa mờ ala\ [òn dờng dờng  ngan khi neh lơh den nđan lah he ờ ai gơ rê lơh tàm [òn he. Mùl màl ờ di la khi ờ geh bơta lơh mờ la geh tu\ khi ờ geh git mờ broa\ lơh pa. a` sơnơng bè hơ\ den làng  geh mut lơh.

            Dờng  tàm xã tiah nhàr lơgar Ya Tmốt, kơnhòal Ea Sup, ù tiah den klàr, trồ tiah neh kal ke ngan, ờ  bươn bòai tus broa\ tam ala\ chi tam, cau pơnu Nguyễn Quốc Cường neh pal sơrlèt gan ua\ ngan broa\ lơh krơi is, bơh ma\y rơndeh tus cau lơh broa\ bảo hiểm mơya pria\ geh den ờ kơljap.

            Lồi nam 2015, tu\ geh  Huyện đòan Ea Súp ai lòt sền broa\ lơh tam bơsềt tàm kơnhòal Krông Ana, bi Cường neh  lơh ngan rwah broa\ tam bơsềt rhe tàm hìu nàng bơtàu tơngguh lơh sa. Bơta niam bơh broa\ lơh do la ờ gơbàn  bàn aniai bơh trồ tiah, geh lơh lài bè  mriềt duh mờ sù ìo, dong bơsềt dờng pràn,  geh cồng nha ua\. Rlau mờ hơ\ tai, bơh geh lài rhe  tam bơsềt tàm Ea Súp  dờng ngan, bơsềt den la phan sa kloh geh ua\ cau ngui  rwah kờ`. Tus tu\ do,  bi Cường neh geh 4 chường hìu tam bơsềt,  ờ mìng geh pria\ cồng pah nhai di 50 tơlak pria\, mờ  gam ai geh broa\ lơh tus 8 na\ cau lơh broa\  mờ pria\ nhai bơh 3 tus 4 tơlak pria\ mơ gùl:

            Tu\ do,  khà bơsềt ờ hềt ua\ den tàng mìng tac ris,  mờ  tơnơ\ do tu\ mờ bơsềt geh ua\ den geh pơr ra`. Tu\ do,  den bơsềt geh tac tàm drà ka\ bro ờ hềt ua\ mờ gam ờ tơl ua\ ngan, mờ pria\ tac den niam, sùm tàm bơh 60 tus 80 rbô tàm dùl kg gơ jat tu\ tơngai, mờ khà ka\ bro tàm Dak Lak gam ua\ ngan.

             Mờ kơnòm sa\,  kờ` ngan bơsram, khin sơnơng khin lơh, git chồl guh ala\ bơta git wa\ mờ bơta mờng mùl màl,  ua\ ơruh pơnu tàm Dak Lak neh khin cha tuh pria\ lơh sa tàm gah lơh sa suơn sre kloh. Do la bơta pràn,  pràn ngan bơh càr dê kờ` geh chồl guh,  ờ mìng  ai geh broa\ lơh,  geh tai pria\ jền jơnhua mờ  gam lơh geh phan sa niam ngan ờ do ờ da\ ai cau ngui in.

                                                            Cau mblàng K’ Brọp