VOV4.K’ho - Là ù tiah geh kuơ bal mờ trồ tiah gùt nam mrềt niam, tiah kơh bơnơm Măng Đen đơs is mờ kơnhoàl Kon Plông đơs bal geh càr Kon Tum ai là d2ul tàm pe tiah lơh sa tòm càr Kon Tum dê. Tàm ală nam do mờ nùs nhơm kơ\p kờ` lơh gơs geh tiah tam biăp bơkào tiah mrềt, càr Kon Tum neh dờp ring bal ai 49 rơndăp broă bơcri priă tàm gah do tàm Măng Đen mờ kờp jơh khà priă dan bơcri rơlao 1 rơbô 600 tơmàn priă mờ neh jào ai anih lơh sa kă bro rơlao 1 rơbô 400 lồ ù.

Mơya sơlơ\u mờ nùs nhơm kơ\p kờ` bơh càr dê, ală rơndăp broă lơh di mơ den lơyài tàm broă bơcri priă, rơndăp broă lơh uă den ờ lơh broă mờ broă ai ơpah, tam gơl rơndăp broă lơh geh tu\ là tăc ù neh gơbàn:

Lòt dùl dar gùt dar [òn Măng Đen, xã Đăk Long, kơnhoàl Kon Plông tus tàm tiah lơi kung ndrờm go\ bă ù lơh rơndăp broă tam biăp tiah mrềt. Anih [uơn go\ ngan ờ di là ală suơn tam biăp bơkào gam hòn gơs niam, mờ là sàl tìm mờ toal tang neh sèt bal mờ bă ù gam hòn `hơ\t gơlơh bè neh gơbàn kòn bơnus sơlì gời. Bàr đah gùng mu\t tàm [òn Tu Rằng kung bè tàm tiah 37 hìu làng bol, lài do là brê hòn is mờ brê nho tam tu\ do ndrờm neh gơs bă ù lơh rơndăp broă. Mìng geh brê den neh neh roh, biăp bơkào den ờ geh cau tam.

                                                             Rơndăp broă lơh sa suơn sre Kon Tum Bellest

Rơndăp broă lơh sa suơn dờng hữu cơ tơrgùm bal tam biăp, kơnuh, plai chi tiah mrềt tăc mờ lơgar bơdìh, pơgồp bal mờ broă ròng phan bơh Công ty TNHH Kon Tum Bellest tàm bă tiah 486 mờ 487 là bơta go\ loh làng ngan bơh rơndăp broă bơcri priă uă mờ ờ geh lơh, ha là đơs jơnau ndai là sơn đờm mu\t lơh yu\ rơyùm hơ\ sồng mhar ngan lời gời.

Geh lơh tàm bă ù niam mờ ơnàng tus 105 lồ, rơndăp broă lơh do neh sơn đờm lơh tàm nhai 4 nam 2015 mờ kờp jơh khà priă bơcri rơlao 67 tơmàn priă geh 3 anih lơh sa kă bro bơcri priă bơh lơgar Việt Nam, New Zealand mờ Hàn Quốc lơh. Di lah di mờ jơnau hơ, tus jơh nam do rơndăp broă lơh do geh ai 45 tấn biăp, kơnuh, khoah gar; 1 rơbô 200 tấn dâu tây mờ 13 rơbô 200 nơm sur me, sur poăc.

Mơya bu\ lah mìng gam rơlao dùl nhai tai là rơndăp broă jơh tơngai lơh jăt broă bơcri priă, mơya ală broă mờ anih lơh sa kă bro do lơh geh mìng rơ\p geh là mờr lơh gơs broă mus, rồ chi che mờ tam geh 20 lồ tòm [ơ bass do ờ di là tơngu me bơh sơnrờp neh ai bơh rơndăp broă lơh do dê. 

                                   Rơndăp broă ờng tòm chi lơh sơnơm bal mờ biăp bơkào ơnàng 24 lồ 

Do kung là broă lơh kờ` sơndră mờ geh uă ngan bơh ală anih lơh sa kă bro dê tu\ neh at geh rơndăp broă tàm mpàng tê:

-Cau sơndră mờ broă lơh lơi? Tòm chi sa plai hơ\. Tu\ do cau tam bơh biăp bơkào tus tàm chi sa plai. Ờ di mờ tơngu me sơnrờp ngan neh geh ai. Tu\ do tam tòm chi sa plai lơm tàm bă ù hơ\. Mìng geh ồng Hạnh tu\ sơnrờp tus là ồng hơ\ dan tam tòm chi sa plai bơh sơnrờp den ờ đơs.

Ồng hơ\ tam tơn bơh sơnrờp. Mờ gam ală ồng ndai tai tơnơ\ mờ hơ\, hơ\ sồng tus tàm tiah hơ\. Dùl bơnah hơ\, dùl bơnah tai là cò ù kloh niam. Tu\ `hơ\t hòn den cò kờ` kloh. Mờ he ờ g^t cau lơh tàm dơlam bè lơi mùl màl. Dò he mìng cò ù kờ` kloh `hơ\t là di. Ù tàm do den ờ gơtùi đơs là sơbì gời, tài geh cò kloh sùm ù ờ geh `hơ\t hòn bè rơgơi sơbì gời.

Tàm 49 rơndăp broă tam biăp bơkào tiah mrềt tàm kơnhoàl Kon Plông mờ càr Kon Tum dờp ai bơcri priă lơh, jào anih lơh sa kă bro rơlao 1 rơbô 400 lồ ù ndrờm geh rơndăp broă lơh di mơ den lơyài tàm broă bơcri priă lơh, rơndăp broă lơh dờng den lời gời mờ broă ai ơpah ù, tam gơl ù rơndăp broă lơh mờ geh tu\ là tăc ù neh gơbàn.

Geh pơnrơ ngan tàm khà do là ală rơndăp broă lơh dờng mờ tơl rơndăp broă lơh geh jào g^t nđờ 10 lồ ù, geh tu\ là rơlao 100 lồ ù bè: rơndăp broă bơcri priă tam tòm sơnơm mờ tiah nhơl chờ tàm brê ơnàng 40 lồ bơh Công ty Cổ phần Huỳnh Tấn; Rơndăp broă tam biăp kloh niam mờ bơkào niam uă tàm bă ù 106 lồ bơh Công ty TNHH MTV Măng Đen Vila; Rơndăp broă ròng mờ tam phan lơh sơnơm bal mờ biăp bơkào tiah mrềt tàm bă ù ơnàng 24 lồ bơh Công ty Cổ phần mờ bơcri priă kă bro 16/3…

Sơlơ\u mờ hơ\ là is mờ bơta go\ bơh bơdìh wah rơwời tàm ală rơndăp broă tam biăp bơkào tiah mrềt Măng Đen, tu\ do gam geh ală broă lơh ndơ\p pràn ngan sơnđan ơpah ù, tam gơl ù, geh tu\ là tăc ù rơndăp broă lơh do. Bơh bồ nam 2018 tus tu\ do, khà priă ù tàm rơndăp broă lơh tàm do neh gơguh bơh 700 tus 1 tơmàn priă tàm 1 lồ.

                                   Lơh sa gơbàn hoàc huơr, cau tòm bơcri priă dô lời gời suơn tam phan

Mìng tơnơ\ mờ 1 tơngai ờ jo\, geh uă cau lơh sa kă bro, anih lơh sa kă bro neh go\ măt là ală cau bơcri priă jăt broă lơh geh bơnah bal, bơta tòm tàm dơlam ờ tơl, broă lơh mờng chài ờ pràn kờ` tus là ù tiah ờ go\ di là tam biăp bơkào tiah mrềt. Gam lơh 1 rơndăp broă bơcri priă tàm ù tiah do, 1 nă cau dan ờ yal muh măt neh đơs, tu\ pal tìp mờ mùl màl kal ke tàm gah lơh broă pa, ù tiah pa, bơta do sơlơ loh làng ngan:

-Ală cau do ờ tơl pràn, lài ngan là priă, dơ\ 2 là cau lơh broă. Priă den gơbàn ờ tơl lơh kung ờ uă. Ờ tơl cau lơh broă den lơh ờ gơtùi. Bè bơta phan bơna den geh uă ù mơya ờ geh ồs đèng, gùng lòt kal ke. Kung geh uă cau kờ` gàr ù, yal tăc ù. Bă ù cau yal kờ` tăc geh bơh 2, 3 tơmàn tus 10, 20 tơmàn priă rơlao hờ đang. Dùl lồ geh bơh 700 tơlăk priă tus 1 tơmàn priă.

Mìng tơnơ\ mờ 2, 3 nam càr Kon Tum jào uă ù kờ` lơh rơndăp broă tam bơkào tiah mrềt, jào rơlao 1 rơbô 400 lồ ù ai 30 anih lơh sa kă bro, 19 nă cau geh tơngo\ geh ală bơta kal ke tàm rơndăp broă ai ù mờ rơwah anih lơh sa kă bro bơcri priă tàm tiah Măng Đen.

                                                    Dùl rơndăp broă lơh tăc ù ai làng bol lơh hìu ơm 

Geh uă cau jăk chài đơs là, mìng mờ ală rơndăp broă tam biăp bơkào lơh jăt broă lơh sa suơn sre ngui công nghệ cao mờ tơl rơndăp broă jào geh tus 10, geh tu\ tus 100 lồ ù là bơta sơlèt rơlao mờ jơnau kơlôi sơnơng. Mùl màl pà go\, gam geh ờ uă anih lơh sa kă bro mùl màl jăt rơndăp broă, lơh jăt tơngu me lơh sa bè neh ai mìng ngui bă ù ờ uă tàm khà bă ù geh jào. Bơdìh hơ\ tai, broă rơwah ờ di anih lơh sa kă bro bơcri priă lơh gơbàn bơta niam ù tiah gơbàn hoàc huơr gời mờ lơh kal ke tàm broă atbồ.

Bơta ờ niam gam gơbàn gơwèt mờ ală anih lơh sa kă bro mùl màl kờ` bơcri priă lơh sa tus tơnơ\. Tàm tu\ càr Kon Tum ờ gam geh ù kờ` yal den geh 1 bă ù ơnàng gam gơbàn ală anih lơh sa kă bro tus lài gàr jơh mờ tơngai ngui tus 50 nam mờ lời gời. Bơdìh hơ\ tai, neh geh ờ uă bă ù lơh rơndăp broă tam biăp bơkào tiah mrềt tu\ do gơs ù lơh hìu ơm tơnơ\ mờ ală dơ\ tăc blơi tam jào. Ồng Nguyễn Văn Minh, dùl tàm poan hìu làng bol blơi ù bơh dùl rơndăp broă lơh do neh lơh hìu ơm, tu\ do gơs là bơta kal ke tus mờ gơnoar atbồ tàm do:

-Geh poan hìu, a` mờ pe hìu ndai blơi. Lài do bơh ồng Hùng 7 lồ ồng Hùng kung tăc jơh ồng ne in. ù bơh rơndăp broă lơh Hợp tác xã cau 1 nă să lơh is. Rơndăp broă lơh do cau yal là tus 50 nam. Tu\ do a` geh bă ù 1 lồ nggùl mờ kung gơbàn geh tàm sră ngui ù hơ\ sơl. Tu\ do a` sồr là tam cah is.

Mùl màl pà go\ tàm kơnhoàl Kon Plông, dùl tàm pe tiah lơh sa tòm càr Kon Tum dê, broă lơyài tàm broă lơh, lời gời ù mờ ai ơpah ù, tam gơl rơndăp broă lơh, geh tu\ là tăc ù ờ mìng gơbàn mờ 49 rơndăp broă tam biăp bơkào tiah mrềt mờ gam gơbàn mờ 47 rơndăp broă gam tai gơwèt ală gah broă bè: nhơl chờ tàm brê, ròng ka dà mrềt…

Gơnoar atbồ bal mờ gah lơh broă geh gơnoar càr Kon Tum pal mhar geh ală broă lơh kờ` rơwah geh ală anih lơh sa kă bro ờ tơl priă, ờ geh broă lơh mờng chài; ală rơndăp broă bơcri priă jăt broă lơh tam pà bơnah, sơgràm ù tiah pa kờ` tơnguh geh bơta niam ù tiah geh kuơ Măng Đen dê.

Cau mblàng Ndong Brawl